Bredero/Doen laestmael alle sorgh

BRUYLOFTS-DICHT.
TER EEREN DIERYCK GERAERTS DOOTS-HOOFT ENDE HARMINA PIETERS DR. VINCKX.

Doen laestmael alle sorgh en angst my was onttoghen,
Verleyt door het ghedacht, dat gins en weder sweeft,
Is myn vermoeyt ghemoet, door mymeringh, ghevloghen
Ter plaetsen daer ’t wat vreemts en nieus vernomen heeft.
De goude Son vertrock, om van ’t ghe-ren te rusten,
De schaduw werde groot, want, siet, den avont viel;
Het Purper-root verschoot, den droom-God yling susten
Al juyterend in slaep. Det Wint-heers woeste siel
Die sweem, hy valt, hy vat en knelt syn sack met winden,
Tot datse tocht noch storm, maer swoele suchtjens snoof:
Voort quam de swarte nacht de open locht verblinden,
Doen gaven sich in rust ’t ghevolghelt en de dieren,
De redelycke mensch en ’t onvernufte vee,
De hard-geschubde vis, de raesende rivieren,
Jae selfs den grooten Al was in syn legher-stee.
Maer de verliefde Maen, verselschapt met haer sterren,
Die nam dees schoonen tydt, so wel ghelegehen, waer,
Sy scheen haer bloode lief, Endimeon, te serren,
Om dat hy soude een verneuckelen met haer.
Maer wat? Den droomaert liep en is verbaest verscholen,
Om dat sy dede dat de minnaer best betaemt,
Waer over de godin heel hoofdeloos ginck dolen,
En cierde ’t blonde licht met root-verwige schaemt.
Stracx quam daer een gekrack van blixem ende donder,
Van balderend gebarst die scheurde ’t groot gewelf:
Ick hoordent ende sacht, ô goden, ist niet wonder,
Dat ick schier hallif doot, noch raeckte tot myn self?
Den Hemel glom als vyer, de schitterige stralen
Bemisten ’t doncker velt, versilvert door den douw:
Met sach ick Venus Koets als sachtjens neder dalen,
Waer op sy selver sat, wel statigh inden rouw.
De Min, haer Soon, die socht zyn Moeder te verquicken
Met troetel-treckjes en met scharsery en boert,
Met duysent Fabeltjens, met kussen, sabbren, licken,
Dan het was al om niet, sy was te seer ontroert.
Terwijl den Jongen haer naer wenschen niet kon paeyen
Soo heeft hy lange-wyl al stommeling ghepruylt,
En als hy sagh zyn Mem soo bitterlijcken schraeyen,
Heeft hy luyd, om zyn kints, geballickt en gehuylt.
Vrou Venus om zyn druck een weynigh te versachten,
Geveynsende haer leet, verbloemdent wat voor hem.
Doen ’t nocken was gestilt, heeft sy dees haere klachten
Al weenend’ voortghebracht, met een ghebroken stem:
Myn Soon, myn lieve Soon! myn eenigh welbehaghen,
Waer is u scherp gesicht? waer is u groot ghemoet?
Hoe mooghdy doch dien trots en kleinichheyd verdragen,
Diemen u Majesteyt en my u Moeder doet?
Siedy niet, slechte Kindt, hoe dat wy zyn verschooven
Hoe Pallas ons vervolght me den beslanghen schilt?
Eylaes ick vrees, ick vrees, men schopt ons haest van boven
Op’t aertrijc, daer geen mensch ons mind, noch hebben wilt.
Ten is haer niet genoegh de goden af te locken
Van onsen dienst en eer, maer maecken ons verdacht
By ’t weeligh werelts volck, die sy soeckt aen te focken
Tot grondigh onderganck van ’t menschelijck geslacht.
Sy pryst de eensaemheyd en haet het vrindlijck paren,
Sy is waer datse kan u Hoocheyd inde weegh,
So ghy dit niet belet, sal mijn als hondert Jaren,
Het Lieden-rijcke ront zyn menscheloos en leegh.
Hier toe heeft sy den Boef Mercurium verkregen,
Die door zyn pratery een yeder schier verwint.
Dees staen my alle bey vyandelijcke tegen
En schrollen al te bits op u myn kleyne kindt.
Siet daer mijn Soon, siet daer, het puyck der jongelingen
Is door ’ken weet niet wat tot eenigheyd verleydt,
Hy die nu in zyn fleur ons Lof-Lied hoort te singen,
Die lacht, ja schimpt met ons, ô wat een bitterheydt!
Waer is u taeyen Boogh? waer zyn u wisse Pylen?
En hebt ghy klem noch konst, wat isser daer’t aen faelt?
’t Moer-Liefje seyde: Mem, ick hebse laten vylen,
Sy zyn nu wel versien, getempert en verstaelt
Dat Pallas hem beschut en keere myne schichten
Nu metten beucklaer van door-sichtich Kristalyn,
Sy neme nu tot hulp haer schotse Negen Nichten,
Die by den Heynsten-Bron met singen besig zyn.
Maer ken ick haer te recht, sy sal haer dat wel wachten,
Haer spiegelende inde mislach vande Son,
Die overdwaels verwaent stont op syn eygen krachten
En snorckte smaedelijck op’t schamperst dat hy kon.
Myn kroese bloed is my uyt myn teentjen geronnen
Tot in myn hooftjen, dat vast yvrigh is om wraeck,
Ick heb in arren-moet den trotsen overwonnen,
Die selfs verwonnen had den vreesselijcken draeck.
Sint is den bitsen Nijt ter sinnen in gevaren,
Vanden gekransten god en zyn gekroont geslacht
Van groene Rymelaers, die konstelijc verklaren
My minder inde mont, maer meerder in de macht.
Hy nam zyn Boogh en Pyl in bey zyn soete vuysjes,
Hy staet, hy mict, hy trect so hartich als hy mach,
Het peesje snapten los en ’t pijltje dat vloogh juysjes
Recht in de slincker borst, daer hy het hartje sach.
Den Jonghman voelende de ongewone krachten
In zyn verlaeyde borst, veranderde van hoot
En heeft zyn hart, zyn ziel, zyn snackende gedachten
Gedweegh, gelyc een Lam, geworpen in haer schoot.
Den schoot van de Vooghdes, die hem had overwonnen
Door sonderlinge macht, door krachten van het kindt,
Door trecking, door gelock door tint’len vande Sonne,
En duysent stricken meer die m’inde minne vindt.
Onnosel, die noyt was het lose net ontvlogen
Des vangers, die hem had een Loc-Vinck voorghestelt,
Die hem door koosery in swym’ling heeft getogen.
Mits sluyt hy’t gaeren toe, hy was in haer gewelt.
Willighe slaverny! seer licht wort hy gevangen
Die wilt gevangen zyn, die (asl een graege Mus
Verbeten op het saet) verlust is op de wangen
Syns Nimphs, om eenmael te genieten ’t soet ghekus.
Doen sprack Venus: myn Soon, myn glory, myn vermogen,
Myn kleynen dwingelant, wiens handen loos en fel
Des Hemels grooten troon soo dickmael hebt verbogen
En naer u sin verwrickt de stoelen van de hel,
Ghy die het hofgesin der Kroon-dragende Goden
Met slaverny en last van soeticheyt beswaert
En praelt met uwen sleep van beçepterde Boden,
Die ghy met een winck sent op en neder-waert:
Gedenckt het Godlyckt ampt en uwer heyligheden
Genadigh oud ghebruyck door goetheyt van u geest,
Erbermt u zyner doch, myn Sone, het is reden
Dat die ghy hebt gewont. dat ghy die oock gheneest.
Den strengen weest gestreng, maer handelt sacht den sachten,
Aenschout syn dweegh gemoed, gants leenich en bereyt
Om tot een offerhand zyn zyn sinnen u te slachten,
Tot teecken van zyn dienst en u groot achtbaerheyt
Hoe moogdy grooter saeck en straffer straffe wenschen,
Syn herte trild en smilt, zyn dolheyt is hem leet,
Daer gaet een edel spreuck by d’alderbeste menschen,
Dat is: weldaet gedenck en euvel doen vergeet.
Hoe? sullen nu de gôôn van land en water-lieden
Gaen leeren eene les? dat’s ons te veel verneert,
Wy die op ’t alderhoochst’ de schepselen ghebieden
Tot die goetdadicheyt, doen selven gants verkeert;
Waert dat u Godheyt noyt van hen en had genoten
Eerbiedicheyt noch gift van duyf of swanen bloet,
Ick ston’t u wreetheyt toe, maeck dick heeft hy begoten
U heylichjen, u beelt, met tranen van ’t ghemoet.
Ach of u eens de kracht van d’onroerlycke tranen
Met haer beweechlyckheen, als my, om ’t herte voer,
Ghy soud, en sult nu naer u moederlyck vermaenen
Zyn Ee-gaed jonnen hem. Doen sprack de Minne-broer:
Salige Moedertjen, ist saecke dat myn krachten
Van sulck vermogen als die van myn broeder zyn,
So sal ick Theodoor syn weedom doen versachten
En quetsen ooc zyn lief met een gelycke pyn:
So sal de eene wondt des anders salve wesen,
Soo sal de eene min de and’re brengen voort.
Doen heeft hy uyt den tros een pyltjen uytgelesen
En heeft daer me de borst Harmeniae doorboort.
Het boefjen stond en loegh, ja knipten op syn duympjen,
Om dat het schutterlyc en doel-recht had gemict,
De blonde Venus lacht terwylen op haer luympjen
En heeft haer droevich hart een weynichjen verquict.
Ach soete schuttertjens! hoe crachtich syn u schichtjes!
Al waer de borst van stael of diamant geweest,
Ghy breect de hardicheyt met uwe dopjens lichtjes
En jaechtse door het vlees tot binnen in den geest.
Ghy hebt de soete Vinck ane ’t roer voor u gestellet,
Tot lockaes van de geen die ghy gevangen hebt,
Nu hy is in u macht, het Vincjen ghy beknellet
En spantse in ’t gareel, daer ghy u vreuchde schept.
Hoe wonder is u cracht! ghy doet het Doots-hooft bloeyen,
Ghy maect hem dweeg als was, die voor was als verstaelt,
Ghy doet door uwe cracht uyt Doots-hooft aaren groeyen,
Waer van het Vinckjen nu seer graegh haer voedsel haelt.
Sy vloogh alleen in ’t bos van velen wel gevryet,
Doch door verborgentheyt voor dese man bespaert,
Sy sprong van tac op tac, den keur haer dic bestryet,
Doch ghy hebt in haer hert tot Doots-hooft lust gebaert;
Mit namse ernstich voor haer nestjen te gaen bouwen
Op ’t Doots-hooft, tot den tyt oft dood haer dat ontwringt.
Hier op staet haeren sin, hier op si haer betrouwen,
Hier is haer hart, haer lust, hier sitse staeg en singt.
Dit doet de soete kracht van u door-togen Jonge,
Die stadich vlecht en bindt de waerde Zielen t’saem
En stadigh vleyt en koost met geconfyte tonge
En dwinght dien die u haet, te prysen uwen naem.
Dat weet ghy Bruydegom, op win noyt Flitz en hefte,
En spotte van te voor met u en u gewaet,
Tot dat de deughd des Bruyts hem in den boesem trefte,
Het middel-punt zyns harts, daer sy noch vast in staet.
Geen grillery noch kracht heeft u ziel overwonnen,
Maer ’t komt van hoogher hant u sacken in het bloet.
De Godheyt doet u zien twee ooghen als twee Sonnen,
Een onbesproken Maecht van Goddelijck ghemoet,
Van treffelijc geslacht, van welgebooren maghen
Gebonden aende eer, in allen deuchden rijck,
Wiens heusche, lieve Ziel de uwe sal behagen,
Want ’t kan niet anders als gelijc bemint gelijc.
De Maar borst schielijck uyt, nam haer trompet in handen
En blies met vollen mont Harminiaes deughden uyt,
Dit nam den Bruydegom geboeyt in starcke banden,
Ick heb u selfs bereyt dese vermaerde Bruyt.
Ick Venus ben waer voor de reyne minnaers knielen,
Myn heylicheyt en is met geylheyt niet besmet,
Ick smiltse ’t samen in een onbesoetelt bed.
Gerechticheyd en trouw, myn lieve Gesellinnen,
Die zijn gekommen vanden hoogen Hemel af,
Op dat ghy trou en recht malkand’ren sout beminnen,
Met waere kuysse Liefd, die u myn godheyt gaf.
Wel aen, de Liefdekens en bevallikheden,
Die gaen ter Sale-waer tot aen de Ledekant,
Die sy met maachde-palm en soete roosjens spreden,
Mijn Soontjens warmen ’t bet, gaet aen eer dattet brant.
Ghevrinden rijst en gaet, om immers niet te letten
De lievers in de lust van haer so lang verwacht,
Ic kom u selver by en sal my neder setten
En blyven hier in huys die lieve lange nacht.
Leeft langh ver-eenicht paer in verghenoechden vrede,
Wy wenschen u gheluc en heyl in desen staet,
En dat ghy naemaels mooch des Hemels-saal betreden,
Daer vreuchd op vreuchde is, die nimmermeer vergaet.

                          Doot synde, leeff ick.