Naar inhoud springen

Den om-loop ofte afbeeldingen der plaetsen die Marquis Spinola verovert heeft ontrent Franckfoort ende Mentz

Uit Wikisource
Den om-loop ofte afbeeldingen der plaetsen die Marquis Spinola verovert heeft ontrent Franckfoort ende Mentz (1621) door een anonieme schrijver
Uitgegeven in Leyden door Zacharias de Smit.
[ 1 ]
 

Den Om-loop

Ofte

Afbeeldingen der Plaetsen die Marquis Spinola verovert heeft ontrent Franckfoort ende Mentz,

INden Jare 1620. zijn de grootste preparatie van Oorlogen aen des Conincx van Hispaniens zijne ghemaeckt, als nog oyt in menschen ghedencken gedaen is, also van Groff geschut met zijn toebehoort Vierballen, Peterden ende Granaden, alsoo oock veel Waghens geladen, met Schuyten ende Scheepen, oock veel copere Back-Ovens, met meer andere nootsakelickheden ter Oorlogh dienende, tot dese voorsz. instrumenten, waeren over 8000 Peerden om voort te brenghen, daer en boven soo men meynt 30000. Soldaten om dit te convoyeren naer een plaets daer niemandt t’huys en was soomen seyde, etc.
Soo heb ick goet ghevonden de Plaetsen u naer het leven af te beelden ghelijck sy in der daedt mijn behandicht zijn, alsoo Steden, Dorpen, Edelluyder Huysen, ende so voorts. Den 1 Sep. des voorschreven Jaers 20 so heeft Marquis Spinola Cruzenach opgeheyst, ende hy is daer binnen gelaten, daer naer Altzy ende Oppenheym, ende alsoo voort ghelijck hier te sien is, nu om gheen van dese plaetsen te verheffen ofte te laken sonder de waerheyt voor by te gaen, om mijn eyghen Landt te verachten dat is onnatuerlick.
Vorders om elck een in meeninghe te laeten dat dit alle Steden zijn, soo soude het een vruchtbaer Jaer gheweest hebben, om also Dorpen en Steden, ende Jonckeren Huysen tot Casteelen getransfirmeert te zijn, dan sonder rom gesproken: van een van de treffelickste, so haest een Petart aen de Poort ghehanghen was om de selve op te doen springen ende aenghesteken zijnde, ende eer het volkomen los gingh, viel t’petart aff op de aert, door dien dat de Poort out ende rot was, alsoo datse sonderlingh gheen schaede en dede in middeler tijdt quam een Jongen ende trock de Poort met een leeren klinck-snoer op, daer over sy begonsten te lachen, ende alsoo de selve verovert, noch een ander, in middeler tijdt dat de eene party met de Poort op te breken doende zijnde, waeren een deel van haer eygen volck door de Tuynen binnen ghegaen muyskoppende int lest de Poort met een hout op gebroocken zijnde, sagen datter soldaten van binnen waren, wilden onder den hoop schieten, denckende dattet van der Vorsten-volck was maer sy werden bekent ende de Stad was verovert, de derde brochten de Sleutels te ghemoet, de vierde brachten een voeder wijns buyten de Poort, inde plaets van een Kartou, om de Soldaten te beschieten, ende so voorts, wat belangende de twee Dorpen die ghy hier siet branden is toe gekomen door dien eenige soldaten daer in plonderden) ende de Bauren siende dat sy t’mannetien machtigh waren, hebben eenige doot gheslagen, daer over soo heeft den Marquis tot wraeck dese laeten in brant steecken ende sldoo manlijck in ghenomen.
Wat belangt dese Jonckerenhuysen zijn meest geheel onsterc door dien sy meest op heuvel-achtige plaatsen sonder water leggen, ende hebben veel geen Val-bruggen, hare Poorten sijn ghelijck daer men gemeenlick de waghens stelt, van onder allen isser een ofte twee gheweest die gheweldich met Musquetten beschoten zijn, t’Geschut daer tegen gevelt, in somma t’meeste gewelt daer voor gedaen, ende alst alom quam, soo warense alle in den Bosch gheloopen ende hadden t’huys ten besten ghegeven, dese zijn stormender handt in ghenomen, hier soude het voorseyde woort wel waer werden.
Eenighe van de rest zijn van de Landtvoogden Huysen, de welcke met een Knecht ende Maecht, ofte twee huys houden, alsoo voort zijn eenige diergelijcke meer alsoo met mannelijcke daet in-genomen, gelijck in het Conterfeytsel wel te sien is, datter sommighe Mueren rontsom hebben als de Boeren Kerckhoven, onder allen isser noch een geweest, de welcke verstaende dat den Marquijs alles innam sonder tegen weer, heeft den Ritmeester een vereeringe gedaen, om dat hy eenige schoten daer op doen soude, hier is noch vergeeten te stellen de Kerck die zijn volck geplondert hebben.
T’is ghelijcke wel schade en schande datter binnen Franckfoort gheen ander Constenaers en zijn, om tot loff van soo een Krijgs-Velt, wat anders tot zijnen loff te laten uytgaen, als dese Prent van den Om-loop, die hier in Hollandt den Om-loop krijcht, sterfter lichtelijck aff, also en is voor hem niet te verlangen dat dit gheheel om ofte toe loopen mocht, oft t’waer dat hy een lust hadde in sulcken fraijen Wijn-landt begraven te zijn.Doch om de waerheyt te seggen, t’mocht wel zijnen rechten naem hebben (uyt reden) datter over de 6000 van zijn volc vanden loop gestorven ende wech geloopen zijn.
Vorders was belanght Rochenhauſen, Rudel-heym, Fridberg ende Gelnhauſen, ende andere meer zijn Rijcks steden, die en behouven niet ghewonnen te zijn, alsoo dat dit schijnt Eygen loff te zijn, maer eygen loff die.... valle, de Exter wert wel een Ey ontnomen.

Naer de Copij van Franckfort,

Tot Leyden, By Zacharias de Smit, 1621.