Nieuwe Tijdinghen/1620/14 oktober (1)
| ← Schriftelijcke insinuatie […] | Nievve Tijdinghe van Bohemen met de Belegheringhe van Wittingauw, ghedaen door het volck van de Keyserlijcke Majesteyt. Met den Slach ende verlies van den Turck, gheschiedt in de Golfo van Venetien
[Nieuwe Tijdinghen], Boekje Yyy, [woensdag] 14 oktober 1620 |
14 oktober 1620 [2] → |
Nievve Tijdinghe van
Bohemen met de Belegheringhe
van Wittingauw, ghedaen door het volck van de Keyserlijcke Majesteyt.
Met den Slach ende verlies van den Turck, gheschiedt in de Golfo van Venetien.
Nv eerst Ghedruckt den xiiij. October.
_p_1_illustration.jpg)
T’hantwerpen, By Abraham verhoeven, opde Lombaerde Veste, inde gulde Sonne. 1620.Yyy.
Tijdinghe wt weenen in Oostenrijck.
DE Hongeren zijn van Presburg over de Donauw ghesedt wel 3000. sterck.
Den Bethlehem Gabor heeft aen die inder Stiermarck ontboden oftse hem willen kennen als Heere, hy wilde haer Beschermheer wesen, ende soo niet wilde hy met een legher in het lant vallen, ende d’Lant verderven, waer over die vander Stiermarct hebben ontboden, datse hem niet en kennen, ende wilden voor de Keyserlijcke Majesteyt haer houden, als sy te voren ghedaen hadden.
Den Bethlehem Gabor heeft wederom goetwil[ 4 ]lich versocht aen der Stiermarckt, oftse met hem, ende de gheallieerde oft gheconfedereerde Landen wilden eens wesen, soo niet hadde achthien duysent Turcken op de Frontieren ligghen die soude hy int Lant senden, waer op die van Stiermarckt niet vervaert en waeren, ende houden hun voor de Roomsche Keyserlijcke Majesteyt.
11. September de Venetia, 1620.
Den Turck inde Golfo de Venetia doet seer veel quaets, ende zijne meyninghe is gheweest onse Lieve Vrouwe van Loretten te berooven, alwaer onsprekelijcken rijckdom is, soo van costelijcke, Kerckelijcke Ornamenten, Cassen ende Reliquien, ende andere costelijckheyt, want is op de Golfo ghelegen, soo heeft in alle neersticheydt derwaerts gheschickt zijne Heyligheyt, het (d’welck zijne Heyligheyt toekomt) veel treffelijck Oorloch volck om t’selve te defenderen, d’welck den Turck ghewaer wordende, ende om niet wat op zijne mutse te crijghen, is inde Golfo ghebleven, ende is in ghevallen in een Haven gheheeten Manfredonia in puglia gheleghen, t’selve heeft ingenomen, verbrant, berooft, met ontrent 200. Christenen mede in slavernije gheleyt, ende int vertrecken, soo heeft Godt dese schelmen oock willen straffen, ende daer teghen wt ghesonden de Galeyen vanden grooten Hertoch van Fiorensen, ende hebben [ 5 ]int vertrecken inden steert gheslaghen van den Turc, ende 2. Galeyen inden gront gheschoten, ende 2. levendigh ghenomen, al waer wel 800. Christenen ghelost zijn (Godt loff) ende daer naer dese Victorie heeft oock een huys inghenomen geheeten Biserto, gheplundert, verbrant, ende teenemael gedestrueert, ende alsoo victorieus naer huys ghetrocken, de Heere heb lof van dese goede tijdinghe.
Desen morghen is alhier tot Venetien op ghehangen een treffelijck Venetiaens Edelman, ende daer naer met een been om hooch aen de galge op gehanghen, om dat hy aen eenighe Ambassadeurs ghedeclareert hadde de secreten vanden grooten raedt gheheeten Pregadj. Dit is al t’ghene alhier passeert.
Wt Praghe.
Den nieuwen Ghepretendeerden Coninckx reyse neempt zijnen voortganck om in Moravien na Prug te trecken, waer over dat veel Bogagie wech is ghevoert.
Ende den 24. is den Churfurst Hertoch van Saxen Ghesanter Heer Jacob van Grunthal, ende met Heer Augustini Smidt, met elcke haere Dienaers oft Knechts op dry waghens hier ghevangen gebrocht ende op het Slodt ghevoert, ende men verstaet, datmen met den Crijschraet teghens haerlieden wildt procederen. [ 6 ]
Die Standen van Moravien hebben tot Brun een vergaderinghe ghehouden, ende hebben het gheheele Lant op gheboden, Rijck ende arm om in de wapenen te zijn, ende het Vaderlant met lijf ende goet gheboden te deffenderen, sy verwachten daghelijckx den Heere van Michna Lowitx, die van Bethlehem Gabor den halven besneden Turckxschen Calvinist soude Resolutie brenghen, watse souden doen om na Bethlehems behaghen haere saecken te wercke te stellen.
Tusschen ettelijcke Hongheren is gheschil ende tweedracht in veele plaetsen, want daer vele zijn die het spel van Bethlehem Gabor niet aen en staet, waer over veel Hongheren houden met den Ester Hazy, een cloec Cappiteyn voor de Keyserlijcke Majesteyt. Ende den Coninck van Polen hem oock ghereedt hout met 30. duysent Cosagghen, om de Rebellen aen te tasten, waer over eenighe Cosagghen ligghen aen der Slesien om den inval te doen.
Den 24. September zijn hier binnen Praghe allen de Catholijcken ontboden, datse terstont souden komen sweeren den nieuwen Ghepretendeerden Coninc ende het Lant, ende by soo verre sy t’selve niedt en wilden doen oft zweeren, soo moetense terstondt de Stadt verlaten, ende te Lande wt trecken.
Den Hertoch van Beyeren, ende den Grave van [ 7 ]Bucquoy hebben Wittingauw 14. mijlen van hier sterck beleghert, den Furst van Anhalt hadder volc in ghebrocht, ende ligt nv tot Wissely, is van meyninghe Wittingauw te ontsetten, hy verwachten Radei Ferents, met allen die Sevenburghsche Ruyterije, die ettelijcke duysent sterck is, ende soude in het Boheemsche Legher aencomen.
Daer zijn duysent nieu aenghenomen Soldaten te voet naer Pautsen ghesonden, onder des Oversten Luytenant Spehe Commandement den Marckgraef van Jagherendorp verwachten oock de Hunghersche Ruyterije.
Met schrijven wt Zaltsburgh der stadt Muchen.
Hier tot Muchen is een tijdinghe comen als dat den Graef van Mansvelt soude met zijnen Legher over ghevallen wesen aen des Keysers zijde, d’welck een groote afbreuck soude zijn voor de Boheemsche Rebellen, van de sekerheyt salmen den Leser met den eersten laten weten.
Tot Praghe ismen in groot ghevaer, van sorgen oft het Legher daer voor quame, de Rebellen hebben veel volcx maer weynich gelt, ende zijn alles op de been, watter nv van comen sal wilt ons den tijt leeren.
FINIS.
De Priuilegie van onſe Ghenadighe Princen.
ALBERTVS ende ISABELLA Clara Eugenia Eertſz-Hertoghen van Ooſten-rijck, Hertoghen van Borgondien, Brabandt, ende Souueraine Princen van Nederlandt, &c. Hebben door ſinguliere Priuilegie verleendt in’t Iaer ons Heeren ſeſthienhondert ende vijf, Onderteeckent I[.] de Buſſchere, ghegunt ende verleent aen Abraham Verhoeuen, geſworen Boeck-Drucker binnen Antwerpen, te moghen Drucken ende te ſnijden in houdt oft Copere Platen, ende te vercoopen, in allen de Landen van hare ghehoorſaemheyt, alle de nieuwe Tijdinghen, Victorien, Belegeringhen, ende innemen van Steden, die de ſelue Princen ſouden doen oft becomen, ſoo in Vrieſlandt oft ontrendt den Rhijn: Ende midts dien in deſe Nederlanden ter oorſake van den ghemeynen Trefues ſulckx niet te paſſe en compt. Soo hebben hare voorſeyde Hoocheden aen den ſeluen Abraham Verhoeuen, Wederom op een nieuwe toegelaten te moghen Drucken, ſnijden, ende te vercoopen alle de Victorien, Belegheringhen, innemen van Steden ende Caſteelen die voor de Keyſerlijcke Majeſteyt ſouden gheſchieden in Duytſlandt, in Bohemen, Morauien, Ooſten Rijck, Sileſien, Hungharijen, ende andere Provintien in het Keyſerrijck ghelegen, ghe-exploiteert van wegen den Graue van Bucquoy, ende Dampier, oft andere, midts-gaders oock alle de Nieuwe Tijdinghen van Hollandt, Brabandt, ende andere Provintien van Ouermaze comende, &c. Verbiedende aen allen Boeck-druckers, Boeck-vercoopers, Cremers, ende andere de ſelve naer te Drucken oft Conterfeyten in eeniger-hande manieren, Op de penen daer toe gheſteldt, breeder blijckende by de Brieven van Octroye, verleendt den xxviij. dach Ianuarij 1620. In hunne RadenGheteeekentA.I. Cools.
D’ander inden Secreten Rade gedaen den vj. Meert 1620.
OnderteeckentD. Gottignies.