leyde hy de ooren in den neck. Soo is dan dit beeld niet Cajus Mamilius de Landmeeter, maer Vlyſſes in de kleedinge van een arm Man. Oock ſoo hout hy oock geen riet in de hand, dat afgeteyckent is, om daer mede te meeten, maer een ſtock, om daer op te leunen. Ten vierden neemt Pierius het beeld van Mercurius voor de eendracht, dieder behoort te volgen nae de bepaelinge van de Maete; waer in hy oock doolt. Want hier is Mercurius uytgedruckt, voor een beeld van de Welſprekentheyt en Wijsheyt van Vlyſſes, die hem Mercurius als zijn beſchermer hadde mede gegeven, gelijck Homerus ſinght in x Odyſſea, tegen de betoveringen van Circe, door het kruydjen Moli, dat ſwaerlijck was te plucken. Welck kruyd een Hieroglyphiſch beeld is van de Wijsheyt en Welſprekentheyt, die ſwaerlijck van den Menſchen wort verkregen. Waer door oock Vlyſſes koſt tegenſtant doen aen de betoveringe van Circe, dat is aen de Welluſten en aen de ſinnen, en dat door de gaeve van Mercurius, zijnde een gaeve van de Welſprekentheyt en Wijſheyt. En ten dien aenſien is Mercurius in deſe Medaglie uytgedruckt, doch niet tot een beeld van Eendracht, dieder nae de Meetinge volght. Zijnde dan deſe dolinge in Pierius, ſullen wy een ander beſchrijvinge van de Maete, toeſtellen.
Misura. Maete.
EEn Vrouwe met een ſtatigh opſicht, houdende in de rechter hand een Romeynſche voetmaet, in de ſlincker hand een Winckelhaeck met een Paſſer, onder haere voeten heeftſe een maete van tien voeten, Pertica genaemt, en ter ſijden ſtaet een Waterpas recht in ’t loot geſtelt.
De Maete, is al ’t geene dat met het gewichte, met de omvattinge, met de langhte, hooghte en met het gemoed wort bepaelt en geeyndight. En aldus iſſe van Iſidorus en andere beſchreven. Daer worden veele vinders van de Maete, door verſcheyden ſchrijvers, genoemt, om datter veele en dat in verſcheyden plaetſen tot vinders geſtelt zijn, gelijck Polidorus Virgilius oordeelt. Eutropius ſeght dat Phidonius de vinder van de Maete en van ’t gewicht is, ten tijde als Procaces onder de Albanen, Aza in Iudeen, en Ieroboam te Ieruſalem regeerde. Maer ’t is een lichte ſaecke, ſoo hy ’t verſtaet van kleyne en dunne dingen te meeten. Gellius ſeyt, dat Palamedes Vinder van de Maete is. En Plinius ſchrijftet Phidonius Prince van de Elien toe, waer nae oock de maete Phidonia genaemt is geweeſt, buyten twijfel maer van ſlechte dingen, want gelijck Theophraſtus verhaelt, ſoo was deſe Maete van tin, yſer of bleck, diemen koſt metten haemer buygen, om natte dingen in te meeten. Maer dit hebben wy met onſe beeldniſſe niet willen uytdrucken, om dat onſe maete en gereetſchap op de Geometrie of Wiskonſt en wijde Meetinge van de landpaelen ſiet. Caſſiodorus ſeyt, dat de eerſte Meeter en uytdeelder der Landen een Egyptenaer geweeſt is. Wie nu deſe geweeſt is ſeyt Herodotus in ’t 2 boeck, dat hy was genaemt Seſoſtris of Seſoſis, een Arabier, afkomſtigh van den eerſten Koningh van Egypten, die aen alle zijne onderdaenen een gelijcke maete van ’t Land uytdeelde, en daer op een jaerlijxe pacht ſtelde, en wie door de overvloeyinge des Waeters iet van ’t zijne had verlooren, daer van beval de Koningh zijne ſchaede te meeten, om ’t ſelve daer nae af te trecken, en aen zijne pacht te korten. En hier uyt ſchijnt dat de Geometrie haer oorſprongh heeft genomen, en die aen den Griecken is overgebracht. Cardanus in ’t lof van de Wiskonſt, den Vinder naelaetende op te ſoecken, ſeght dat Thales Mileſius alleen die uyt Egypten te Athenen, heeft gebracht, en datſe daer de naem van Geometrie of Landmeterie heeft aengenomen; daer nochtans Josephus in ’t iv boeck der Oudheeden der Ioden dieſelve een veel ouder oorſprongh geeft. Want Cain de eerſte ſoon van Eva, hadde het Land al uytgedeelt en ſcheydpaelen geſtelt. Enoch heeft een ſtad gebouwt, ’t welck ſonder maete, linien noch wiskonſtige meetinge, niet koſt geſchieden. Waer op eenige ’t gedicht van Ovidius alhier paſſen:
- De kloecke Meeter heeft gepeylt,
En ’t Land met kavels uytgedeylt.
- De kloecke Meeter heeft gepeylt,
De Maete is by ons met gereetſchappen afgebeelt, diemen ſiet in de oude opſchriften der Romeynen: En voor eerſt wort haer in de rechter hand gedaen de Romeynſche voetmaet, als de voornaemſte Maete, waer uyt alle andere heerkomen: als de voetmaet van tienen, de elle, de elleboge, de Orgya een
