|
| Afb. 3. PIETER SWART. AAN DEN RAND VAN HET BOSCH. PANEEL, 69 × 90 cM. RECHTS ONDERAAN VOLUIT GETEEKEND: P. SWART. Bezitter: Kunsthandel D. A. Hoogendijk & Co., Amsterdam. Vroeger: Collectie Hidde Nijland. |
Voor een reeks schilderijen, die men — waren zij niet gesigneerd — moeilijk of misschien in het geheel niet zou kunnen thuisbrengen, wordt thans hier de aandacht gevraagd. Het zijn zonder uitzondering stukken, die zich in particulier — niet in openbaar — bezit bevinden en dus meerendeels voor belangstellenden minder gemakkelijk te bezichtigen zijn. Beschrijvingen en reproducties zullen daarom vermoedelijk nog meer welkom wezen, terwijl deze laatsten er misschien toe kunnen bijdragen, dat ook andere, niet gesigneerde schilderijen dezer meesters in het vervolg met zekerheid aan hen kunnen worden toegeschreven.
Van den „veelzijdigen en opmerkelijken” Antonie van Borssom (1629/’30—1677) ¹) zijn weliswaar enkele „maneschijntjes” bekend — vroeger was er één in het Rijksmuseum aanwezig, terwijl een ander nachtstukje (kanaal met windmolen en een brandende stad) als een door bemiddeling van dr. W. Bode van den maecenas James Simon verkregen geschenk zich in Straatsburg bevindt — maar „wintertjes” van zijn hand vonden wij nergens vermeld. Ons schilderijtje (afb. 1) vertoont een „Wintergezicht bij maneschijn”. Het doet in sommige opzichten aan Van de Cappelle of Cuyp denken, herinnert ook even aan Jacob van Ruisdael, en in de stemming aan veel latere romantici. Buitengewoon gevoelig geschilderd, bewijst het de juistheid van een opmerking door den — weliswaar niet als kunsthistoricus, maar toch als kunstkenner dikwijls onderschatten Alfred von Wurzbach: „Seine Landschaften erinnern durch die originellen Lichteffekte an Rembrandt; aber man findet in seinen Bildern ebenso Anklänge an Alb. Cuyp, v. d. Neer, P. Potter u.a., ohne dass dieser Umstand seiner Originalität den geringsten Eintrag tut”. Ondanks bruinachtige tinten is dit schilderijtje eigenlijk in donkerblauw en zilverblauw gehouden, en wij bekennen maar weinig „winternachten” gezien te hebben, waarin het zilverlicht der maan zoo uitstekend en natuurgetrouw is weergegeven.
¹) Prof. dr. W. Martin, De Hollandsche Schilderkunst in de 17e eeuw, Rembrandt en zijn tijd, blz. 309.
40
