Landcharter van Bodegem
Landcharter van Bodegem
19 januari 1279[1]
Dat zy cont allen den gene die dese letteren sien dat Wy, Woutere van Coeckelberge, Leonys van Beersele, Ridderen, Jhan van Hamme, Iwain van Honsem ende Jhan de Loose alse overman seggen en onse zeggen dat wy op ons hebben vanden tuiste en was tusschen mynen heere Wouteren van Bodengem den Riddere ende die Scepenen ende die goede Lieden van Bodenghem. In dusgedaenre Manieren
[1] Dat mynen heeren Woutere sal zynen Preetere setten int Dorp, ende te ghesvoerne eede gelycke dat men pleget preeteren te eedenen, ende also hi dien preeteren setten zal so sal hine brengen ende presenteren voer die Scepenen, ende ne vinden si dan neghene mesfame aen hem, zoo mach hi gestade bliven, vinden Seere ooc mesfame ane, so sal hi eenen anderen setten die goet knape es ende die den goede Lieden oirboirlic zi.
[2] Ende hi zal hebben van elcken schoten dat hij scutt desdages twee penningen also dicke alse hij scut, ende van elcken scote dat hi snachtes scutt, viere penningen, ende daer hij scooit, dair salmen die scade besien metten Scepenen ochte metter Gebueren, ende die scade sal mynen heere Woutere talre yersten doen gelden na seggen der Scepenen ochte Gebueren.
[3] Ende wanneer soemen herdscap gebiedt so sal elc man doen zijn quic voer den gemeynen herde. Ende woude ooc een man zyn quic sunderlinge doen houden, dairomme en sal hi niet quiten syn hinen sal den gemenen herde geven syn Rechte.
[4] Waire ooc dat zake dat yeman den herder zine etentyt ontseide, ende ginge die herde in die Taverne eten, die Man soude zynen cost ghelden.
[5] Waere ooc yeman die zyn quic niet en wilde doen hueden, vendt dat quic myn heere Woutere opt zyn, dat mach hi houden te sinen willen.
[6] Van eenen ongerechten wegen over der Lieden coren also verboden syn, sal die Preetere hebben vanden ghenen dese overgheet, zesse penningen also dicke alse hine dairop vindt.
[7] Alsoo men gebiedt den Loke, wat manne dat niet en loke te dien tide datmen ghebiet, sal gelden tweelef penningen. ghesciede ooc iemand scade by gebreckenisse van zynen Loke, daernae die scade sal hi ghelden.
[8] Hadde ooc yeman quaden tuinen dien men calengierde, ende dien die Scepenen deilden te beternen, ende en beterde die Man dien tuinen niet, te dien tide dat hem de Scepenen setten zouden, hi zoude ghelden tweelef penningen, ende de scade die van dien quaden loke quame.
[9] Bracke ooc yeman anders tuinen, hi zoude ghelden viff scellingen ende die scade die dairaf geschiede.
[10] Ginghe ooc yeman cruden in anders coren alset verboden waere, hi zoude gelden den preetere drie penningen also dicke hyt dade.
[11] Welcken tyt datmen Gansen vindt inder Liede scade, soo mach die preetere nemen eene gans vuten cudde alsoe dicke alse hise in de scaden vendt, ende mach die man dies die gans is quijtende met tween penningen binnen dien dage.
[12] Die op anders mans voorle eewede, hi zoude den Preetere gelden twee penningen also dicke alse hinen vonden, ende die scade die zyn quic gedaen hadde.
[13] Wanneer dat men ten oeghste Eenninge gebiedt, die dan de eeningen brake, hi zoude gelden myn heere Wouteren vif scellingen, ende also dicke alse hise brake zoude, hi gelden vif scellinghen.
[14] Verlore ooc yeman zyn coren in myns heeren wouters huede, ende en conste myn heere woutere den ghenen niet vervolgen metter eeninghen, die tcoren hadde, hi soude den man dat coren gelden.
[15] Waere ooc dat zaecke dat hi dat coren vervolgen mochte, dairaf zoude hi heffen also selc Recht alse hi hiervoermaels gehadt hevet.
[16] Vonde ooc myn heeren Wouters knapen yemend gaende achter velde ochte coren vuerende na de clocke, gelike dat ment verbieden sal, dien man mach hi houden, ende die zal gelden vif scellingen ende also dicke alse hine vondt, vif scellingen.
[17] Beclaget hem ooc yeman, eist van gheerne ochte van hanen ochte van scatscoude, dat zal mynen heere Woutere handelen met vonnisse sider Scepenen, ende heffen dairaf alsoo selke mesdaet alse henne de Scepenen waizen selen.
[18] Ware ooc dat zake mynen heere Woutere zyns cheyns gebrake, dairaff mochte hi panden na den naesten gowe dach met eenre mesdaet van tween scellingen, ende te elken gowedage also dicke alse hi hem gebrake, alsoe dicke zoude hi heffen een mesdaet van twee scellingen.
[19] Voort ooc van den coren saelt also wezen also mijnens heeren Scepenen van Lovenen ende myn heeren scepenen van Bodengem over een dragen selen, dat es also selc Recht alse mynen heere van Lovene heft opt zyne, also selc recht zal myn heere van Bodengem heffen opt zyne.
[20] Waer ooc yeman van den ghenen die myn heere Wouteren sinen chens onthielden, die buten myns heeren lande van Lovene woonde, die niet en wilde gelden de twee scellingen, dien zoude myn heere Woutere handelen metten vonnesse.
Ende Wij, myn heere Henrick van Lovenen, heere van Haerstele, omer dat wi willen dat dese dingen gestade bliven, soo hebben wy dit gescrifte gesegelt met onsen zegele, dat wy selen doen houden alse here desr chartere was gemaect.
Inden Jaere ons heeren tweelef hondert ende achte ende seventigh s’donterdaeghs voer Ste Pauwels dach.
- ↑ Naar de transcriptie die zich bevindt in het archief van het Kasteel van Gaasbeek (archieftoegang: Titels Db-3). Het handschrift op perkament betreft een authentieke vidimus verleend door de schepengriffie van de stad Brussel op 31 augustus 1612, als afschrift van een daar bewaarde vidimus van 7 mei 1453. Op het afschrift werd het zegel overgetekend van Hendrik van Leuven, heer van Herstal en Gaasbeek, wat merkwaardig genoeg verondersteld ook aanwezig te zijn geweest op de Brusselse kopie. Zowel het origineel van het landcharter als de 15e-eeuwse transcriptie die in de 17e eeuw nog te Brussel voorhanden was, worden als verloren beschouwd.
In een landboek van Bodegem uit 1713 (Brussel, Koninklijke Bibliotheek Albertina, Manuscripten, Fonds Goethals nr. 216, blz. 5-6) bevindt zich eveneens een transcriptie van de hand van landmeter Judocus De Deken. Deze bediende zich van een kopie uit de schepengriffie van Bodegem, geattesteerd door de schepenen op 27 juni 1612. De redactie van De Deken blijkt na vergelijking met het Gaasbeekse archiefstuk verscheidene foutieve paleografische interpretaties, weglatingen, spellingswijzigingen en woordplaatsverwisselingen te bevatten.
Datering (19 januari 1279): Het charter vermeldt als datum: de donderdag voor Sint-Pauwelsdag 1278. Met Sint-Pauwelsdag wordt het hoofdfeest van de apostel Paulus bedoeld, gevierd op 25 januari. Rekening houdend met de Paasstijl in Brabant moet het jaartal in de huidige tijdrekening gewijzigd worden in 1279. Sint-Pauwels viel in dat jaar op een woensdag, zodat de donderdag voordien de 19e januari moet geweest zijn.