Reis van Sint-Brandaan/deel 1
| < Reis van Sint-Brandaan | Reis van Sint-Brandaan/deel 1 | Reis van Sint-Brandaan/deel 2 > |
|---|
Van Sente Brandane
NU verneemt, hoe ouer lanc
Een heere was in Yerlant,
Die sach menich Gods teekijn.
Wildi dies gheloeuende zijn,
5 So hoert wonder, ghi heeren.
Die Heleghe Gheest moet mi leeren,
Die, welke der ezelinnen
Wijlen dede sprekens beghinnen -
Daer vp dat reet Balaam
10 Dat was een heydin man -
Dat so meinschelike sprac,
Daer sij den inghel Gods sach
Commen in haer ghemoet.
Den wech hi haer wederstoet
15 Met eenen zwerde vierijn;
Sie vloe van den inghel fijn
Ende dede haren heere cont.
Dese moete onsluten minen mont:
Die ghene die haer gaf die macht
20 Datsi wert redene acht.
Een helich man was sonder waen,
Gheheeten so was hi Brandaen,
Abdt was hi ende regement
Van .iijm. moonken of daer omtrent,
25 Gheboren hute Yberne,
Gode diendi wel gherne.
Des vant int ondersoucken
Bescreuen in houden boucken
Van vele teekenen ons heeren.
30 Hoert, hier moghedi leeren
Vanden goeden Gods wijse,
Hoe dat twee paradijse
Bouen der eerden waren.
Doe las hi voert te waren
35 Van vele wonders datmer in vant
Ende menich groet eylant.
Oec las de wijse heere,
Hoe dat eene weerelt weere
Hier onder deze eerde
40 Ende alst hier dach werde,
Dat daer dan nacht zye.
Hi las dat hemele waren drie;
Van visschen hi gheschreuen vant,
Hoe dat een wout ende een lant
45 Ghewassen stont vp zin zwaerde.
Dat wederseidi aerde,
Omdat so onghelouich was.
Oec las hi, hoe dat Judas
Gheniette Gods ontfaermichede
50 Ende hi ghenade hadde mede,
Alle sondaghes nachte.
Hi en wilde no hi en mochte
Dies emmer niet ghelouen,
Hi en saecht met zinen oghen;
55 Van toerne verberrendi den bouc
Ende gaf den scriuere eenen vlouc.
Dat becochti zint wel diere:
Daer hi stont bi den viere,
Daer die bouc in bernende lach,
60 Die jnghel Gods hem toesprac:
"O lieue vrient Brandaen,
Du heues euele mesdaen,
Dat ouermids dinen toren
Die waerheit dus es verloren.
65 Nu laettene bernen daer jnne.
Di wert noch wel jnne,
Wat waer ofte loghene es.
Di ontbiet Ihesus Kerst,
Dattu suls gaen varen
70 Vp des zeewes baren,
Al omme ende omme .ix. iaer.
Du sult bescauwen, wat es waer
Of wat loghene si mede."
Dat wart hem grote pijnlichede;
75 Dus galt hi den bouc
Ende leet omme dien vlouc
Wel meneghen groeten noot
Ende voert daert God gheboot.
DOe Brandaen, die heleghe man,
80 Also te rechte vernam,
Wat hem God selue ontboet,
Doe was sijn zorghe al te groot
Ende voer daert God gheboot.
DOe Brandaen, die heleghe man,
85 So wat hem gheuiele,
Dat hi behilde zine siele
Ende Hi hem wilde bewaren
Ende tsiere ghenaden doen varen.
Doe ghinc Brandaen te hant
90 An des zeewes kant
Ende dede eenen kiel tauwen
Vaste ende ghetrauwen.
Die mast was vuerijn hout;
Dat zeil dede hi menichfout
95 Besnijden ende bewinden;
Den kyel dede hi binden
Met ysere arde staerke,
Na die houde aerke,
Die Noe wijlen vrochte,
100 Doe hi die dylouie vruchte;
Den ancker maecte hi stalijn,
Daers hem van noede soude zijn,
Dat hi behilde dat lant.
Doe dedi al zijn ghewant
105 In de scepe draghen doe,
Ende lxxx manne ghingher in doe;
Si waren daer in ix. iaer,
Oec dede hi, dat was waer,
Een cappelle met wijsen zinne
110 Wel werken daer jnne
Ende daer in clocken ende helichdom,
Dies hi mochte houden rom.
Oec voerde hi van Yberne
Pestier ende querne,
115 Smessen ende ander ghemac.
Als die legende mi vertrac,
Dit dedi al daer jnne.
Dus voer hi wech met sinne.
Wel verghinct hem in den kiel,
120 Dat hem niet en mesviel.
Met hem nam hi twee capellane:
Van den eenen quam het zint ane,
Dat hine om eenen roef verloes;
Dies wart hem God so vriendeloes,
125 So datten hem nam die viant
Omme eens breydels ghewant,
Dien hi nam sonder orlof.
Omme dat die duuele dien roef
Vant in sine ghewout -
130 Ay, hoe zeere hi dat ontgout,
Dat hijt ye ghedochte -
Dies deden wel onsochte
Die duuele ter hellen viere,
Daer hijt becochte wel diere,
135 Tote dattene die heleghe man
Met zijnre beden weder ghewan.
DOe hi te scepe gaen began,
Vant hi thoeft van eenen doden man
Voer hem ligghende vp tsant:
140 Die vloet dreeft an tlant.
Dat hoeft was arde groet,
Nye en sach hi des ghenoet:
Dat voerhoeft was hem breet
Wel vijf voete, God weet.
145 Doe bemaendijt wel diere
Bi Gode vele sciere,
Dat hi hem dade verstaen,
Hoe zijn leuen was ghedaen.
Thoeft ieghen Brandane sprac
150 Ende seide: "al doet mi onghemac,
Ic wilt di segghen saen,
Hoe mijn leuen was ghedaen.
Ic was een heydin man;
Om mijn ghewin quam ic daer an,
155 Dat ic arde dicwile woet
Ouer des zeewes vloet.
Jc was groet ende stranc
Ende ic was wel .C. voete lanc;
Dus woedic in die diepe zee
160 Ende dede den ghenen wee
Die hier vp die zee baren
Met scepen wilden varen:
Hem nam ic haue ende goet.
Eens so wies zeere die vloet
165 Met eenen storme die was stranc.
Al haddic ghesijn noch so lanc,
Ic en hadde niet vonden gront,
Daer ic teerst toter borst in stont.
Doe en conste ics niet ghenesen:
170 Dus moeste mijn sterfdach wesen,
Also van alle dinghen moet,
Sijn si quaet ofte goet,
Sonder die pine der hellen,
Daer di zielen in quellen
175 Ende daer si sonder eenich hende
Doeghen wee ende allende;
Ende oec dat paradijs,
Dat den saleghen es wijs,
Daer si hebben eewelike
180 Die bliscap arde rike."
DOe sprac sente Brandaen
Weder arde saen:
"Of ic Gode verbidden can
Dat Hi hu weder hus liues ian,"
185 Sprach sente Brandaen,
"Soutstu doepzel willen ontfaen
Ende pinen om die Gods hulde,
Ic verghaue di dine sculde,
So mach di werden wijs
190 Dat eeweghe paradijs."
Doe sprac die heydin man:
"Moestic weder steruen dan?"
"Ja ghi," sprac sente Brandaen,
"Dies en mochti niet ontgaen."
195 Doe sprac die heydin man:
"Of ic mi doepte ende ic dan
Niet en conste wederstaen,
Jc en worde den viant onderdaen;
Hi pijnt hem nacht ende dach,
200 Hoe hi den meinsche bedrieghen mach.
Of hi mi maecte so lief
Den scat, dat ic ware een dief,
Ende ic dade al sulke werke
Die onse Sceppere verbiedet sterke,
205 Dan soudemen ter hellen
Mine ziele vele mee quellen,
Dan so nu ghequellet es;
Dies bem ic wel ghewes;
Want die doepzel hebben ontfaen
210 Enter Gods wet af staen,
Also scriftuere leert hier -
Die ziele wert int helsche vier
Vele meer ghepinet al te fel,
Dan wi zijn, dat weet ic wel;
215 Want ons niemen en leert
No te zijnre wet en keert.
Dus vreesic, waert dat ic doepsel ontfinghe
Ende mijnre wet dan af ghinghe,
Waert vrouch of spade,
Bi des viants quade rade,
220 Omme haue ofte om goet,
Also menich meinsche doet,
Dat men ni dan ter hellen
Vele mee soude quellen,
225 Dan ic nu ghepijnt bin;
Want mine ghelike pijntmen min
Dan die doepsel hebben ontfaen
Ende harer wet af zijn ghegaen.
Nochtan so vreesic mee dit noet,
Die mi weder soude doen die doot,
230 Wanneer so weder tote mi quame,
Ende soe mi bename
Beede sitten ende staen
Ende loepen ende gaen
235 Ende heten ende drincken
Ende spreken ende ghedincken,
Horen ende spreken,
Ende mine aderen souden breken,
Ende mine ziele soude varen
240 Weder ter aermer scaren.
Al ware al de weerelt dijn
Ende soe oec ware roet ghuldijn,
Ende ghise mi mocht gheuen,
Ende daer toe met blischepen soude leuen
245 Noch .ijm. der jaren,
Jc en naemse niet te waren,
Dies gheloeft, dor den noet:
So sterc es die pijne der doot.
Dies willic weder varen
250 Te mijnre aermer scaren
In die deemsternesse."
"So vare dan ghewesse
Daert di God jonne, saen,"
Sprac de goede sente Brandaen.
255 Dus voer die heydin man
Aldaer hem God gheian
Ter stede dat God woude.
Sente Brendaen keerde houde
Te scepe om sinen noet,
260 Also hem God selue gheboet.