Nieuwe Tijdinghen/1620/Copia des Briefs vande Keur-Vorsten, ende Vorsten tot Mulhausen, vergadert
| Copia des Briefs vande Keur-Vorsten, ende Vorsten tot Mulhausen, vergadert aenden Cheur-Vorst Pfaltsz-Grave, […]
[Nieuwe Tijdinghen], Boekje Kk, [ca. 3 juli] 1620 |
3 juli 1620 → |
COPIA
Des Briefs vande Keur-
Vorsten, ende Vorsten tot Mulhausen, vergadert aenden Cheur-Vorst Pfaltsz-Grave.
T’Hantwerpen, By Abraham Verhoeuen, op de Lombaerde veste, inde gulde Sonne. 1620.K k.
Beſondere lieven vrient ende Heere Sone, ende vriendelijcke lieue Neue.
VLieden moghen wy wt vriendelijcke goede meyninghe niet verborghen, in wat maniere die Roomsche, Keyserlijcke ende mede Konincklijcke Majesteyt van Hungarijen ende Bohemen onser aller ghenadighsten Heere voor luttel daghen ons heeft overgheset in zijnen naem een bescheet, begrepen Edictale Caſſatie ende Annullatie, met een aenghehechte Proteſtatie teghens die voorgaende nieuwe wellinghe ende crooninge in Bohemien met zijn alle ghenaedichste begheeren, dat wy die selve in onse landen affigeren, ende tot een yeghelijcks kennisse souden laeten comen.
Nae dien wy van behaluen dat van weghen desen ende andere hun op alle plaetsen vertoonden ongherusticheden, al hier by malcanderen zijn gheweest, hebben wy oock gelijckerhandt niet konnen achter laeten, alsulcken brieven ende wat doen ter tijt zijne Keyserlijcke Majesteyt aen ons versocht te trecken in nootelijcke ouerpeysinge, daer toe wy dan gheensins en twijffelen, oft v. l. sal hem noch sonder faute ende met goeder vueghen bedencken, wat van weghen sulcken Boheemschen quaden staet, en oock den voorgaenden nieuwen keur in goeden oprechten vertrouwen, ende gheenssins wt eenighe particuliere Conſideratie, maer tot toecomende ghemeynen wesen, ende dan oock v. l. ende der selver eyghen huys ten besten, wy aen de selve maer nochtans besonder voor ende naer hebben laeten te verstaen geuen.
Dat nu v. l. niet gheacht sulcke onse trouhertighe ontraedinghe teghen veele vroome, vreede beminnende Patriotten hope ende wensche sulcke op hem voorgaenden keur accepteert, ende daer door die volghende Crooninghe der Staten in Bohemien, eerstmael teghens die hooghe Conincklijcke Officieren, ende daer naer teghens zijne Keyserlijcke Majesteyt eyghene persoone, met aenneminghe der wapenen, aenveerdinghen des Regiments, ende ten [ 3 ]lesten verworpinghe ende expedieringhe der seluen, ghebruyckten Proces gheapprobeert, ende niet gheheeten, die selve, ende wat v. l. daer toe voor beweginghen heeft ghehadt, moeten wy certeyn aen zijn plaetse ongheruert laten kunt, oft wy wel teenemael verhopt hadden, v. l. souden nae luyt zijnder menichfuldighe eerbiedinghe, in alle dese dinghen meer op de onderhoudinghe van dese loffelijcken ouden tot den Roomschen Rijck toebehoorlijcken Conincrijckx ende Keurvorstendoms, als op een ander gemerckt ende ghesien hebben, oock niet van meyninge zijn, dat door zijne veroorsaeckinghe dat selve ende volghens dat geheele Roomsche Rijck in seecker gheuaer, ghewiſſe, ruine ende deſolatie ghestelt, ende alsoo den lieven peys op alle plaetsen verstoort worde, maer niet te min, naedien de Keurvorsten ten eersten, ende daer naer oock andere getrouwe Vorsten des H. Rijckx te doen stae ende ghebeurt op alle ende besondere hun toestaende ende begevende gheleghentheden, maer besonder op alsulcke, die welcke konnen tot den H. Roomschen Rijckx schaede ende onheyl, oft oock wel der selver gheheele Euerſſe overcomen, niet alleen daer op een sorchvuldich wacker ooghe hebben, maer oock als hen sulckx laet aensien te beginnen met alle neersticheyt daer naer te trachten, hoe t’selve met aller haesticheyt voorgecomen, ende te ghemoet soude moghen ghegaen worden. Ende naedien wy dan ooghenblickelijck sien ende mercken dat door die inden voor ghemelden Koninckrijck Bohemien op v. l. voorgaenden keur, daerinne opghestaene onruste niet alleen int minste niet en is ghebetert, oft neder ghelecht, maer noch heftigher ende swaerder gheworden, ende hen soo wtgheboeyt, datse oock de naeghebuere Landen dat Koninckrijck Hungarien ende soo gheheel t’gansche Roomsche Rijck mede heeft aenghegrepen, ende soo verre heeft aenghesteecken, dat soo verre v. l. op de voorgaende Resolutie wil blijven staen, ende die gheschiede waele of keus langher verantwoorden, niet anders ende ghewissers is te verwachten, als dat meerghenoempte Coninckrijck Bohemien ganschelijck gheruineert, ende bedorven, dat Rijck in eenen Vniuerſalen oproer, en inwendighen krijgh ghestelt, ende den Erff-vyant des Christelijcken naems den Turck dueren ende poorten geopent sal [ 4 ]worden, hem der Croonen van Hungarijen, die welcke tot noch is gheweest Christen, ende een Frontiere met soo veel Christelijcken loffelijcken bloet, tot deser tijt toe is bewaert, hun sonder stoot oft slach des sweerts onder sijn macht te brenghen, ende volghens den voet in’t Rijck te setten, ende daer inne zijne altijt voorghenomen bloetdorstighe Barbarische aenslaeghen int werck te stellen, ende te volbrenghen. Waerinne om dat wy souden bewijsen onse Vigilantie, ons soo veel te meer sal betaemen, daeromme, dattet saecken zijn alleen dat gansche Roomsche Rijc, ende der selven alghemeynen overhooft, iae oock twee Keurvorsten, die welcke de Corpore Electoralis Collegij zijn, ende eenen keur des Rijckx, ende der selven Conſeruatie, hooftsaeckelijck concerneert ende aengaet: Soo hebben wy niet connen onder laeten, maer naer verflijschen vande onse daer toe hoochste verobligeerde schult gheraeden bevonden, v. l. sulckx allegaeder te kennen te geven, ende daer toe noch aen die selve vriendekijcke te versoecken, die selve willen doen by hen selven aenmercken, dat in t’voorghemelden Coninckrijck Bohemien, ter selver tijdt als die leste welinghe gheschiet is, gheene ſedis vacantia, maer het selve met eenen aenghenomen publiceerden, ghecroonden ende beleenten Coninck, den welcken de standen oock die schuldighe verheyschinich der Huldinghe hebben ongedaen bekentlijck is versien gheweest. In sulcker manieren dat niet alleen die staeten allegaeder, maar oock alle Keurvorsten, ende veele hooghe wtlantsche Potentaten voor ende naer afflijvicheyt, van wijlen naest overledenen Keyserlijcke Majesteyt Hooch loffelijcker ghedachtenissen, de teghenwoordighe Keyserlijcke Majesteyt. Daer naer is gheachtet, ghehouden, ende daer over met aensienelijcke gheluckwenschighe ende gratulatie reſpecteert ende gheeert ende daer wt oock is ghevolcht, dat sylieden op den te bevoorens ghehoudemen, ende nu volbrochten waeldaeghe oordentlijck gheroepen, van alle de Keurvorsten ende v. l. selfst, eerstinuelijck voor eenen Keurvorst ghekent, gheintituleert, ende ad Collegium Electoralem, ſuffragie ende wael is toeghelaten worden, Ossi, nu wel naer verheyschen der voorgaende saecken der Standen oft Staten in Bohemien betaemt hadde, haeren Heere ende ghesalfden Koninc die [ 5 ]zy lieden hadden, ende oock in gheduerenden krijgh voor sulcx ghekent, ende met den Conincklijcken titel vereert, maer haere gheliefte, ende sonder ontslaepinge bewesener schuldt, atque cauſæ cognitione, en der selven onghehoort de facto, ende met ghewelt, nouo plane & huc vſque in audito exemplo, in dusdanigher manieren spottelijck te ver werpen ende oft sulcke derectie in een fuedo imperij ſuperiorem recognoſcente. Sonder voorweten des Iten Heeren, en des Cheurvorst. Collegij, die welcke wil op dese maniere vremde ende personen die niet bequaem zijn om aen te nemen onbehoorlijck opghedronghen mochten worden, met goeder vueghen ende bestandicheyt soude connen geschieden, ende v. l. waert saecke hem desghelijcken van den zijnen overquaen geerne sien ende lijden soude konnen, geven wy de selve by hem te bedencken, ende besondere, waert saecke alsulcke processen inden Rijck eens passeren soude: welcke eene argelijcke ende periculeuse consequentie, daer naer by dese wereldt, die tot alle voycheyt ghevuecht is, alle Overicheyt volghen soude: Daeromme sal v. l. by dit voorsz. oock wel considereren: dat die selve, als eenen voornemer Keurvorst des Rijckx van de Keyserlijcke Majesteyt int gheringhste niet so offendeert, maer in sulcker vueghen altijt gheent ende ghereſpecteert is gheweest, dat die selve hem neffens andere Keurvorsten des Rijckx dat gheheele Boheemissche wesen heeft betrouwt te richten, ende te verghelijcken. D’welck v. l. oock goetwillichlijck heeft accepteert, ende dat die selve die saecken totten vreede ende eenicheyt tusschen den Koninck, ende desselven Standen wilden helpen, bevorderen haer soo dickmaels, heeft vertroostet, die welcke oock van weghen zijn beroepinghe ende Standt schuldich is in sulcken ghevalle zijnen Keyser ende mede Keurvorsten die handt te reycken, ende daer toe altoos te helpen arbeyden, hoe naer inhout des Rijckx Heerlijcke conſtitutien, eenen yeghelijck, maer besondere dat hooft, ende die Lidtmaten inden Rijck te samen in haren behoorlijcken Respect, Standt, Hoocheyt ende Vrijheyt, oock by haer Landt en Lieden, gherust ende onbedwonghen zijn ende blijven moghen, sulcken gebruyckten processen van die Standen in Bohemien reiectionis noue & Electionis, welcke processen hem eens voor Godt, ende die [ 6 ]werelt swaerlijck sal laeten iuſtificeren) noch langher verantwoorden, ende daer door dat H. Roomsche Rijck met alle ghebuerlijcke Koninckrijcken ende Landen, ende ten eersten die croone van Bohemen in een sulcke allendichheyt ende bloet badt storten sullen, welcke eene onwtleschelijcke verwijtinghe zylieden hun daer door by die weerdighe posteriteyt op den hals laeden, ende in welcken ooghen schijnlijcken perijckel zylieden hun ende haere geheele huysen daer mede sullen worpen, want doch v. l. lichtelijck kan bemercken, ende men heeftet tot noch toe wel v met den werck bevonden, ende ghetuycht oock klaerlijc ghenoech dat boven ghemelt Edictael gheschrift, dat haer Keyserlijcke Majesteyt ende dat loffelijcke Huysen van Oostenrijck, welcks macht ende bloedt verwanten v. l. bekent, dit seer oude ende by haeren bloede soo langen tijt ende iaeren ghewesen Koninckrijck, int welcke zy lieden een erffelijcke Succeſſie pretenderen, nimmermeer wt de handen ende te rugghe sullen laeten, maer veel meer met hulpe haeres huys, ende des bloetverwanten ende vrienden, dat leste daer by sullen opsetten, ende dat overschot tot aller gheleghentheyt ende occaser, oock soo ende waer zylieden konnen ende moghen met alle macht sonder ophouden sullen soecken ende vervolghen, oock alle de gene voor openbaere vyanden houden ende achten sullen, die hun in dese saecke teghenstreuen oft daer in onderstaen sullen letsel te doen.
Ende oft wel niet te twijffelen waere, men mochte aen d’andere zijde niet min met stercke bewaeringhe, ende assistentie versien zijn, ende alle saecken in solito vueghen, vermeynen te hebben wtghereeckent, datmen ten besten de tijden, ende door ghemaeckte verbindtnissen te preualeeren, ende die saecke wt te vueren betrouwen, soo zijn nochtans hier van uytseeckere onbestandighe fundamenten die bestaen inden wille vanden rechtveerdighen Godt, ende niet euen inder menschen dispositie, ende die tijden, ende die herten der ouderdoemen ende andere circumstantien veranderlijck, ende den daechschelijcken mutationibus onderworpen, alsoo oock dat met vastigheyt geen seeckere reeckeninghe daer op te setten is. Hier teghen is eens Roomschen Keysers respect ende authoriteyt noch by ve[ 7 ]len, als recht is, seer hooghe ende groot, ende is niet te twijffelen, ist saecken dat zy lieden haere hulpe vande ghehoorsame Standen in t’Rijck te kennen geven, ende by die selve schuldighe assistentie ende hulpe soecken sullen, dat zy van die selue niet sullen verlaeten worden, iae veel machtighe Potentaten, die tot noch toe die saecken hebben aenghesien sullen om die periculeuse naervolginghe, ende consequentie die ooghen op doen ende haer als in cauſa & periculo communi met alle haer vermeugen aſſiſteren ende de handt reycken.
Nu die saecken moghen gaen soo zy willen, soo werden doen hier door Landen ende Lieden bedoruen, veel Christen bloets vergoten, ende als is te besorghen, mocht hier en tusschen t’ Rijck, d’welck met alle der wereldt loff soo veele hondert Jaeren heeft ghefloreert, den Turcken ende vremde Nationen tot eenen Roef wtghestelt, ende die seer oude vryheyt der Duytschen in ons bemint Vaederlandt in eene erbarmelijcke slaevernij verandert worden, wat oock v. l. in particuliere daer by ten lesten voor een profijt hier wt scheppen soude, ende wie wel die ghenighe, die welcke tot deser saecken raet geuen, t’stuck met v. l. ende des selven huysen ghemeynt hebben, oft noch meenen sal, dughten wy, t’eynden wel deruen, maer misschien te spade leeren. Jae t’is wel te besorghen v. l. ende wy sullen dat eynde deses bloedighen krijchs niet beleven, wat nu v. l. haeren Jonghen Heerschafften voor eenen last sal achterlaeten, dat hebben die selve by hem lichtelijck te bedencken.
Oversulckx versoecken wy aen v. l. noch eens gansch vriendelijck, dat die selve als eenen Christelijcken Keurvorst wt den Duytschen Bloede gheboren, dit allegaeder wel ter herten wilt nemen, ende tot sulcken grooten quaet ende ongheluck gheene voordere oorsaecke geuen, maer zijne Conſilia veel meer daer toe vueghen, dat die wapenen, die welcke vande Standen zijn opghenomen, moghen worden afgheleet; Voordere weruinghen ende die deurtoghen daer wt rijsende vande ghehoorsaeme Standen, tot de wterste schaede reyckende, moghen worden afghestelt. Haere Keyserlijcke Majesteyt die wel vercreghen croone van Bohemien met haere gheincorporeerde Landen ten profijtelijcksten wederom moghen ingheruymt worden, [ 8 ]ende daer voor alle saecken in voorgaenden wreedigen staet ende byt wel behaechden vrede nae den wensche van alle Godts salighe vrome Christenen ghestolt, meer bloetgietens belet worde, ende daer mede int werde bewesen worde, dat sylieden op de welvaert des Vaderlandts, ende behoudinghe des H. Roomschen Rijckx haer bemerc hebben ghehadt ende noch hebben, ende dat bonum publicum, meer dan andere priuat. conſiderationes by hem præualeren laeten.
Dit is by hem selven recht, ende rechtveerdigh, ende met de Goddelijcke gheboden ouer een stimmende, ende sal t’selve niet alleen de selue zijn loffelijck, maer oock in veele manieren nuttelijck ende profijtelijck. Ende wy hebbent die selue, die welcke wy gheneycht zijn, onsen wel behaeghden wille ende aenghenaeme vrientschap te bewijsen van ghetrouw-hertighe meyninghe vriendelijck niet willen verbergen, Datum Mulhuysen den 21. Martij. Stylo nouo. Anno 1620.
Bijder ghenaeden Godts, Johan Schweicthard Eerts Bisschop tot Mens.
Bijder ghenaden Godts, Lotharius Eerts-Bisschop tot Trier.
Bijder ghenaeden Godts, Ferdinandus Eerts-Bisschop te Ceulen, des H. Roomschen Rijckx in Germanien, Gallien, Arelaten, ende Italien Eerts-Cancellier.
Bijder ghenaeden Godts, Hans Georg, Hertoch van Saxen, Gulick, Cleve, ende Berghen, des H. Roomschen Rijckx, Eerts-maerschalck.
Alle vier Keur-vorſten.
Bijder ghenaeden Godts, Maximiliaen, Palts-Grave aenden Rhijn, Hertoch in Oueren, ende mede Beyeren.
Bijder ghenaeden Godts, Ludwig, Lant-grave tot Hessen, tot Catsen elleboghe.
Met Gratie ende Privilegie.