redevoeringen en propagandageschriften volstrekt niet spaarzaam met vreemde woorden en men heeft zich zoover ik weet niet daarover beklaagd. Sinds dien hebben onze arbeiders veel meer en veel regelmatiger kranten gelezen en zijn daardoor in dezelfde mate meer met vreemde woorden vertrouwd geworden. Ik heb mij er toe beperkt alle onnoodige vreemde woorden te verwijderen. Bij de onvermijdelijke heb ik van bijvoeging van zoogenaamde verklarende vertalingen afgezien. De onvermijdelijke vreemde woorden, meest algemeen aangenomen wetenschappelijk-technische uitdrukkingen, zouden zelfs niet onvermijdelijk zijn, wanneer zij vertaalbaar waren. De vertaling verdraait dan den zin; in plaats van te verduidelijken, sticht zij verwarring. Mondelinge opheldering helpt hierbij veel meer.
De inhoud daarentegen, meen ik te kunnen zeggen, zal den duitschen arbeiders weinig moeilijkheden opleveren. Moeilijk is slechts de derde afdeeling, maar voor de arbeiders, wier algemeene levensvoorwaarden zij samenvat, veel minder dan voor de "ontwikkelde" bourgeois. Bij de talrijke ophelderende toevoegingen die ik hier gaf, heb ik inderdaad minder aan de arbeiders gedacht dan aan "ontwikkelde" lezers, lieden zooals bijv. den afgevaardigde Von Eynern, den geheimraad Heinrich von Sybel en andere Treitschkes, beheerscht door den onweerstaanbaren drang om hun ontzettende onwetendheid en hun daardoor te begrijpen geweldige misvatting van het sosialisme, steeds opnieuw zwart op wit ten beste te geven. Als Don Quichotte zijn lans tegen windmolens richt, dan is hij daarmee in zijn rol; Sancho Pansa echter kunnen wij zoo iets onmogelijks toestaan.
Zulke lezers zullen zich ook verwonderen, in de schets eener ontwikkelingsgeschiedenis van het socialisme de cosmogenie van Kant—Laplace, de moderne natuurwetenschap en Darwin, de klassieke duitsche wijsbegeerte en Hegel aan te treffen. Maar het wetenschappelijk socialisme is nu eenmaal vooral een duitsch product en kon slechts ontstaan bij de natie wier klassieke wijsbegeerte de overlevering der bewuste dialectiek levendig gehouden had: in Duitschland[1]. De materialis-
- ↑ "In Duitschland" is een schrijffout. Er moet staan: "bij Duitschers", Want zoo onontbeerlijk eenerzijds de duitsche dialectiek was bij de genesis van het wetenschappelijk socialisme, even onontbeerlijk
