XX. 1 april 1580 . Politieke ordonnantie van Holland[1]
Allen denghenen die dese jeghenwoordige sullen sien oft hooren lesen, doen te wetene die ridderschap, edelen ende steden van Hollant, representerende den staten van denselven lande, dat, aenmerckende t'heuren beroepe ende laste is staende, by alle goede wegen ende middelen (sonderlinghe in dese jegenwoordige gesteltenisse des tijdts) te doen voorsien jegens alle onordeningen, misbruycken ende misverstanden, die onder den ingesetenen ende ondersaten derselver Landen souden mogen veroorsaecken eenige swaricheden, processen, ofte gheschillen, ende dienvolghens onrust, partijdicheyt, tweedracht ende oneenicheyt, tot verachteringe, niet alleenlick van de gemeene ruste ende welvaert, maer oock van de waerachtige dienst ende eere van God almachtich, ende bevindende sulcks de voornoemde staten metterdaede dagelijcks verscheyden clachten, rechtvoorderingen, confusie ende geschillen t'ontstaen ende te rijsen tusschen d'ingesetenen ende onderdanen der voorsz. landen, deurdien in den zaecken, namentlijc van de houwelijcken, erffenissen ende besterffenissen, opte vercoopinghen, opdrachten, veronderpanden ende verhuyren, midtsgaders den pachters ende bruyckers van de landen ende andere onroerende goederen, ooc in 't maken van brieven, registers ende schriften daertoe dienende ende behoorende, insgelijcx in 't berekenen van den tijdt ende datum van de jaren van de voorsz. ende alle andere brieven, schriften, acten ende contracten (daerinne tot noch toe verscheyden stile ende maniere van dateren in denselven landen is gebruyckt) egeen gelijcke, eenderhande ende vaste voet, ordre nochte wet is gestelt ofte onderhouden, immers hoewel de voorsz. zaecken belangende soo by beschreven rechten als by ecnige oude voorgaendc ordonnantien ende placcaten eensdeels voorsien is geweest, dat nochtans eenige derselfder rechten ende ordonnantien, ofte deur eenige quade ingevoerde gewoonte, ofte by verloop van tijde, in ongebruyck zijn gecomen ende niet achtervolcht, anderen voor desen tijt zijn vereysschende naerder interpretatien, verclaringe, vernieuwinge ofte vermeerderinge, tot beter onderhout van de politye ende staet van den landen, ende meerder gerechticheyt der ingesetenen van dien; hebben daeromme de ridderschap, edelen, steden ende staten voorgenoemt, by advyse ende deliberatie van den presiderende ende andere raden over Hollandt, Zeelandt ende Vrieslandt, voor eewich edict gheordonneert ende gestatueert, ordonneeren ende statueren by desen:
I. Eerst aengaende den houwelicken state, omme te voorsien op d'ongeregeltheden die dagelickx so langer so meer ghepleecht worden in de versamelinghe van verscheyden persoonen, ende daerop alsulcke ordre ende regule te stellen, waermede een yeghelijck in sijn ghemoet ofte gesintheyt mach worden voldaen, ende dat de goederen ende erffenissen sonder swaricheden oft processen mogen volgen denghenen die daertoe geraect ende gesondeert zijn:
II. Dat van nu voortaen alle persoonen, malcanderen in graden van maechschap ofte affiniteyt, hiernaer verclaert ende verboden, niet bestaende, van wat state, conditie, gemoet ofte gesintheyt die zijn, die ten tijde van de publicatie van desen als geechte luyden tesamen sullen huyshouden, woonen ende converseren, gelijck alle andere die in der kercken ofte voor eenige publijcke persoonen in tesamenwooninge, huyshoudinge ende conversatie als geechte persoonen zijn getreden, by eenen yegelijcken gehouden, geacht ende gereputeert sullen worden, gelijck sy gehouden, geacht ende gereputeert worden by desen, voor gheechte persoonen, in allen schijn oft sy voor de magistraten ofte voor de kercken-dienaeren ofte andere publijcke persoonen haer trouwe openbaerlijck hadden gegeven ende bekent gemaeckt, tenware deselve, ofte eenige van henluyden, niet voor de magistraten ofte voor den kcrckendienaren hare trouwe belooft ende bekent gemaect hebbende, daer by hen bevonden beswaert, dewelcke binnen den tijt van drie maenden nae de publicatie van desen, gehouden sullen zijn te compareren voor de magistraet van
- ↑ Naar Groot Placcaetbock van Holland en Zeeland, I, blz. 329 e. v.; de tekst bij Rollin Conquerque, Aasdoms- en Schependomsrecht, blz. 54 vlg., heeft geen varianten van eenig belang. Van denzelfden datum is een ordonnantie op de justitie binnen de steden en ten plattenlande van Holland: Groot Placcaetboek, II, blz. 695 vig. Deze behandelt onderwerpen van rechtsvordering.
