Nieuwe Tijdinghen/1620/20 juni
| ← [ca. 12 juni] 1620 | Verhael vande Legers in Duytslandt
[Nieuwe Tijdinghen], Boekje Gg, [zaterdag] 20 juni 1620 |
Verhael vande
Legers in Duytslandt
Overghesedt wt de Hooch-duytsche sprake in onse Nederlantsche Tale.
Eerst Ghedruckt den xx. Junij.
T’Hantwerpen, By Abraham Verhoeven, op de Lombaerde veste, inde gulde Sonne. 1620.
Met Gratie ende Privilegie.G g.
wt weenen in Oostenrijck.
Met Tijdinghe van den lesten Mey 1620.
SEdert den lesten schermutsel, en is in dese quartieren niet besonders ghepasseert, dan dat den Heere van Landau met ettelijcke hondert Hungharen, ende Meyersche Soldaten de Vryheyt Angar, (waer inne 72. Keysersche Soldaten lagen) ouervallen ende verrast hebben, de Vryheyt in brandt gesteken ende de Soldaten meestendeels doot gheslaghen ende Ghevanghen ghenomen. Maer het stedeken Mareck, d’welck met ses hondert Soldaten bezedt was, heuet tot op dato noch teghen ghehouden, ende hun zijn tot secours ghesonden xv. Com[ 4 ]pagnien Cosaggen ende Duytsche Ruyters wt onsen Legher, maer die Hungheren ende Moravische, en hebben het secours niet verwachten doruen, ende zijn te rugghe ghetrocken.
Den Hungherschen Landt-dach tot Neuwensol gaet al voorts ende de Hunghersche Spanschafften ende der steden Ghesanten sullen derwaerts vertrecken. Ende daer is alhier eenen schoonen Wagen te maken, men vermeynt voor Bethlem Gabor soude gheschoncken worden, hy is met root Frouweel ghevoeyert, ende met Goudt gheborduert, hy soude binnen dry daghen neerwaerts ghesonden worden.
De Keyserlijcke Majesteydt soude den Heere van Lichtensteyn op den Landt-dach ghesonden hebben, maer alsoo Bethlem Gabor geen Ostagiers en begheert te seynden, seggende het is eenen vrijen Lantdach, daer elck een mach vry ende vranck comen, ende wederom gaen, soo is sulckx ghebleuen, dan daer is den Heere Graeff Philips van Solms, Heer George Teuffel, ende Heer Wolff Wilhelm van Leyninghen tot Ambassadeurs Ghedeputeert, dan by soo verre datter noch een voorneme Ostagier compt soo soude hem den Vorst Carel laten imploeyeren.
Tot het volck van Moravien oft Rebellen bouen de duysent Peerden, zijnder noch ses duysent Hungeren by ghecomen, de welcke by Sisserstorff, ende daer [ 5 ]ontrent ligghen. Voorts soo hebben de Hungersche ende Moravische ettelijcke duysendt mannen op de passagie achter Olmitz ghesonden, van ghelijcken hebben die van Slesien ooc ghedaen, alsoo dat die Cosagghen swaerlijck sullen connen wt Polen comen.
De Staten van t’Landt Onder d’Ense zijn nv tot Ratz by malcanderen, ende hebben eenen Ambassadeur herwaerts gesonden, aen zijne Keyserlijcke Majesteyt, ende om prolongatie vande Huldinge doen bidden, het welcke hun ghegunt is tot tegen den 8. Junij, daer en tusschen salmen oock sien wat op den Hungherschen Landt-dach sal passeren.
Den ouersten Luytenant Carpezan vande rebellen, zidt noch tot Gravenwerth ghevanghen, ende tot Crembs zijn sommighe Borghers ghevanghen om zijnen t’wille, om datse met hem eenighe Correspondentie souden ghehadt hebben om de stadt aen den Vyant ouer te leueren.
Dat Boheemsche krijschvolck compt hoe langer hoe naerder herwaerts aen, soomen hier verstaet ligghen sy van Ratz tot by Stockerau, ende verthoonen hun dicwils op ghene sijde vande Brugghe, ende hebben deser daghen seer sterck te voet ende te peerde, tot aende Brugghe geweest, daer tegen beschanst hem den Grave van Bucquoy seer sterck. [ 6 ]
Men heeft dry daghen lanck achter malcanderen mette Processie ghegaen van S. Laureys, S. Jacob, ende Schotten, alwaer de Keyserlijcke Majesteyt heeft seluer mede in persoone gheghaen, allen de Poorten waren gesloten, ende daer werdt stercke wacht gehouden te voedt ende te peerde.
Wt Praghe van Junij 1620.
Desen 25. Mey is den Generalen Boheemschen Legher opghetrocken niet verre van Krembs ende is daer neder gheslagen. Men schrijft wt Leger datter xv. vendelen Hungersche volck is gearriveert voor de Boheemsche, den Grave van Thurn is by Drossendorp, ende den Grave van Mans-veldt is met 8000. mannen voor Drossendorp ghetrocken 10 mijlen van Weenen ghelegen, den Heere Jacob van Mollart toebehoorende, de Boheemsche zijnder voor om de selue plaetse te Incorporeren, wandt het eene passagie is op Bohemen ende Moravien, het Casteel is met 400. mannen bezedt, ende seer wel van als voorsien, ende naerdemael het op een hoochte light en heeft gheen noodt van lichtelijcken ouer te gheuen.
Soo men hier wtgheeft soude den Boheemschen Legher in Oostenrijck 36000. mannen sterck zijn, ende daer is ordre ghegheuen dat het Wynmarisch ende ander volck ten eerste int Leger souden trecken. [ 7 ]
De Slesighers hebben genoech te doene om hunne Frontieren tegens de Polacken te defenderen, sy hebben noch gheconsenteert 1500. Musquettiers onder t’beleyt vande Furstlijcke G. den Marggrave int Legher te seynden, ende men soude de Executie teghens de Ghevanghens Polacken, wederomme begonst ende voor ghenomen worden.
Hier int Landt van Bohemen heeftmen op alle Comenschappen ende ghoederen die vercocht worden, eenen witten grossch ghezedt, van elcken daelder, waer door de Goederen seer dier worden. Hier is veel krijsch-volck op de Frontieren, de Standen ende den nieuwen ghepretendeerden Coninck zijn van wille noch eenen Legher te formeren, waer henen is noch onbekent.
Alhier in Praghe wort oock preparatie ghemaect om den Heere Collonitsch naer Constantinopelen te seynden by den Turck, met groote presenten van Gheldt.
Wt Vlm 2. Junij.
Den Marckgraeff van Anspach heeft tusschen Langhenauw ende Tropheim zijnen Veldt-Leger gheslaghen, waer by sommige Compagnien Wirtemberghsche Soldaten ghecomen zijn, ende daer sullen ooc eenighe vendelen voetvolck van Vlm by comen. [ 8 ]
Daer teghen is het Keysers volck in groot ghetal tot Ghuntzburg, Lawinghen, ende Dillingen, ende hebben Sundtheim ende Behinghen (wesende Wirtemberghsche plaetsen) geplundert, waer ouer die van Wirtembergh ghesonden hebben aen den Hertoch van Beyeren wt wat reden hy sulckx dede, creghen tot Antwoorde hy veroorsaeckt was die de Keyserlijcke Majesteyt niet en wilden ghehoorsamen alsulcke teghen te zijn.
Deser daghen heeft den Hertoch van Beyeren xij. stucken Geschutz so cleyn als groote naer Wassenbergh laten voeren, ende ouer dry daghen is het Beyersche volck dat by Augs-burgh lach opgetrocken, om den H. van Anspach zijn voornemen te beletten.
Wt Preslauw in der Slesien.
Hier is tijdinghe comen dat den Turck den Coninck van Polen Vrede opgeseyt heeft, ende zijnen Ambassadeur tot Constantinopelen heeft doen Arresteren, waer ouer de Conincklijcke Majesteydt van Polen met Trompetten in zijn geheel Conincrijck heeft doen publiceren, dat hem een yeghelijck man voor man, alst noot is, met de derde oproepinghe sal ghereet houden.
By Offen en Buda in Hungarijen, zijn xvi. duysent Tartaren comen, waer henen en weetmen noch niet.