houden, zonder veel acht te nemen op zijne eigene wenschen en behoeften, en allerminst zonder eenige verschooning voor den vader, dien hij eerbiedigde, hadden hem niet gestemd om voor die vrouw, toen hij haar leerde kennen, die achtingvolle teederheid te gevoelen, die hij vroeger had geloofd dat hij haar zou kunnen schenken, en de invloed, dien zij op hem verkreeg, en nog voortdurend wilde doen gelden, was eigenlijk een zedelijk geweld, dat zij over hem uitoefende, en waaraan hij zich uit nooddwang onderwierp, Hij was haar medeplichtige geworden; hij had naar hare raadgevingen, naar hare influisteringen geluisterd, reeds vóór het tijdstip van de groote openlijke uitbarsting, en hij had daarna wel de houding tegen zijn vader moeten aannemen, die zij hem voorschreef, wilde hij niet haar onmisbaren bijstand en bescherming verliezen, en tegenover beide ouderen staan als een oproerig en weerspannig zoon. Zoo haast de la Rivière hem was toegevoegd, had deze zich bevlijtigd aan dezen schuldigen en gevaarlijken toestand een einde te maken; maar al was het hem gelukt, den geslingerden jonkman een goed compas in handen te geven waarop hij het oog kon richten in deze verwarringen, al was het hem gelukt den vrede te bewerken tusschen vader en zoon, en den overwichtigen invloed der moeder behendiglijk af te keeren of te bestrijden hij kon niet verhinderen dat het gebeurde in de eerste jeugd sporen naliet, diep genoeg om geheel het leven door zichtbaar te blijven, allerminst dat er indrukken waren gemaakt, die den knaap vóór den bestemden tijd tot een nadenkend jonkman hadden gerijpt, die diep voelde, scherp onderscheidde, met bedachtzaamheid handelde, en het recht had zich ouder te noemen dan zijne jaren, en zelfs al had de gouverneur dit vermogen gehad, hij zou het niet hebben gebruikt; hetgeen er door gewerkt was op zijn kweekeling, kwam hem te hulpe bij zijne taak. De jonge Graaf, hooghartig, prikkelbaar, aandoenlijk, zou vermoedelijk een onhandelbaar en wederspannig pupil zijn geweest, zoo niet juist dat zekere gevoel van verplichting om boven zijne jaren te staan, hem gestadig had ingegeven zich dies te betoonen in lijdzaamheid, in voorzichtigheid en onderwerping aan het noodwendige. Van dien trek in zijn karakter, door de la Rivière al zeer spoedig onderkend, was deze gewoon partij te trekken in hachelijke oogenblikken, en het was juist door dit kenmerkende in zijn jongen
