werden, en waarmede de onbekeerlijke Joden Spanje werden uitgedreven; en het was niet de hand van den Koning, die dit wrocht. Ferdinand zelf had de vluchtenden gaarne teruggehouden in zijne Staten. Deze hardheid is Ximenès vaak toegerekend geworden als eene politieke fout, de eenige, die zijne; strengste beoordeelaars hem te verwijten hebben; maar, om niet te zeggen, hoe goed zij te verdedigen zou zijn, gezien van: zijn standpunt als een geloovig Katholiek, wij gelooven, dat ook dit een raad was, die hem deed kennen als een fijn en vèrziend Staatsman. Waarlijk, Spanje, met Portugal naast zich, met Frankrijk, eeuwig naijverig, boven zich, met Napels en Rome ter zijde, met Barbarije beneden zich, met zijne bezittingen in de verte, een toevoegsel van rijkdom, waarvan men de; waarde nog niet wist te bepalen, en dat vooreerst meer krachten nam dan gaf, Spanje met al die trotsche en onafhankelijke: leenmannen in zijn schoot; met dat onbestemde regeeringstelsel; met Castilië en Arragon, naast elkander als afzonderlijke Koninkrijken, wel verbonden voor het oogenblik door het huwelijk hunner beide Vorsten, maar niet vastgesmeed voor altoos door eene verzekerde erfopvolging; Spanje met eene Vlaamsche heerschappij in het vooruitzicht, door de verbintenis van Philips van Oostenrijk met Isabella ’s erfdochter; — Spanje had niet noodig, ook nog de rust van zijne binnenlanden, de rust van zijne Grenadasche overwinning, verstoord te zien door geloofstwisten, en zijne macht verdeeld door tallooze opstanden in het hart van het Rijk. De Mooren, die Christenen waren geworden, zouden als vanzelve zich vermengen met de Christenen; hunner afkomst niet meer herdenken, om zich hunne rechten te herinneren; niet meer samenscholen, onder het voorwendsel van een naam, waarvan zij bij den doop hadden afstand gedaan; en zoo was het noodig voor de belangen van Spanje, dat de Mooren den Godsdienstvorm aannamen van hunne overwinnaars, of dat men door hun dood, of door hunne verbanning, de rust verzekerde, die zij moesten bedreigen. Nog voor hij eenige buitengewone verdiensten had bij het Vaderland, alleen uit een welbehagen in zijn persoon, had Koningin Isabella haar biechtvader verrast met de opdracht van het Aartsbisdom van Toledo, waarmede ze hem Kanselier van
