van men verloren gegaan — de meeste deugd werd niet opgeschreven, Kami — doch over wat er bewaard bleef, wil ik gaarne alles zeggen wat ik weet.
In den beginne was deugd…niemendal. Men was deugdzaam, zoolang er niemand sprak over deugd. Deugd is de eigenschap van deugen, o taalkundige Kami. In den beginne nu, deugde alles. De koe at gras, zonder dat iemand het beest zei hoe ’t moest doen om dat te verwerken tot melk en boter. Men handelde goed, men deugde…tot ’r menschen kwamen die handleidingen gaven hoe ’n koe gras moet eten, en hoe men doen moest om te deugen. Die handleidingen voor de koeien deden geen kwaad. De stomme dieren lazen ze niet. Dit is ’n groote deugd in koeien, o Kami. Maar men las wel de handleiding om te deugen. Dit was men’s eerste ondeugd, o Kami die wetenschap opslikt als morgendrank. Want de natuur van den mensch was goed…
— Zeg eens, onwelgeschapen vreemdeling, is ’t waar, dat je mensch schryft zonder C. H.? Dat verweet je de knecht by ’t aandienen.
― Helaas, ja, o Kami wien niets ontgaat. Ik laat nu-en-dan die C. H. liggen, als ’n wintermantel in zomertyd. ’k Begryp evenwel dat zoo’n knecht dien opneemt, en daarmee heel mooi is. [1]
— De eerste natuur dan van den mensch was goed, o Kami die taalkunde samensmelt met wysbegeerte, maar men kwam vertellen wat goed was, en van dit oogenblik af had men zooveel deugden als men koppen had, dat is: legio, zooals ik reeds zeide, o Kami die bedreven zyt in onbegrypelykheden. De moeder had haar kindje lief. Men zei: »hoort, moeders, ge moet uw kinderen beminnen.” Als van toen af ’n moeder heel lief was voor haar kindje, dacht dit al heel gauw: »je moet wel, men heeft ’t je gelast.” ’t Lag in de natuur dàt er hartelykheid werd
- ↑ (Noot van 1875.) In vorige uitgaven van dit stukje had ik den ballast der ch’s e.d. over-boord geworpen. Zie over de oorzaak der latere verandering Voorbericht by de vyfde en latere uitgaven der Ideën.
