— Noch die deugd, noch die kunst is uitgevonden. De omstandigheden noopten tot de toepassing van iets dat bestond, o Kami. De behoefte aan kennis noopte tot sneller verspreiding van denkbeelden, en men koos daartoe de lang bekende manier van ’t drukken, die vroeger alleen dáárom niet werd aangewend, wyl de mindere behoefte de kosten niet zou vergoed hebben.
En de kuisheid, o Kami die verkeerd deedt my afteleiden van m’n onderwerp, de kuisheid bestaat niet. ’t Is de toepassing van een der vele manieren waarop men zuinigheid verheft tot ’n principe, en deugd maakt uit de duurte der voedingsmiddelen.
In den beginne, o Kami, waren alle kinderen onecht, en ’t kwam niemand in den zin, ’n meisje te verachten omdat ze moeder was. ’t Zou geweest zyn, alsof men boos werd op ’n bloem, wyl ze zich verstout had overtegaan van knop in bloem. Dit bleef zoo, tot ’r schraalte kwam aan voeding.
Men beduidde de jonge meisjes dat zy te zorgen hadden voor ’t onderhoud van hare kinderen.
Zy namen daaruit aanleiding, vooraf te informeeren of de kandidaat-vader ’n beklante winkel had?
Velen zeiden ja, en soms wàs ’t ook zoo. Maar er waren er, die in weerwil hiervan, toch geen zorg droegen voor hun kinderen. Ze hielden zich als wisten ze van niets, wanneer deze of gene jonge moeder hen uitnoodigde om de zorgen voor ’t gezin met haar te deelen.
Om deze ontkenning voortekomen, stelde men vast dat ’r huwelyken zouden gesloten worden, en dat ieder die vader worden wou, dit eerst moest verklaren. Hierin, o Kami, ligt wel iets goeds. Maar niet goed is ’t, dat men ’t deed voorkomen alsof ’n meisje dat iemand geloofde op z’n woord, zònder die openlyke verklaring, minder braaf was dan ’n ander. Hoogstens is ze schuldig aan onvoorzichtigheid, omdat ze vergat dat de harten der menschen boos zyn, ’t geen toch ieder weten kan.
Ik zeide u, in den beginne was dit anders, o Kami. De uitvinding van ’t woord kuisheid…
