WICHTIGE VERHOUDING DOOR OVERHEERSCHING VAN HET BIZONDERE, HETGEEN IN DE BAROK-KUNST TOT UITDRUKKING KWAM DOOR OVERHEERSCHING DER GRILLIG-NATUURLIJKE VORMEN EN DOOR WILLEKEURIGE OVERDRIJVING DAARVAN.
3. HET WEZEN DER MODERNE KUNST BERUST OP EVENWICHTIGE VERHOUDING VAN HET UNIVERSEELE EN HET BIZONDERE. DE EVENWICHTIGE VERHOUDING KOMT IN DE MODERNE KUNST TOT UITING DOOR ABSTRACTE VORMEN EN KLEUREN, GEHEEL OP DE WIJZE DER KUNST.
Het is niet direct noodzakelijk aan een dezer drie stadia het tijdstip vast te knoopen, dat de dogmatische kunsttheorie daarvoor aanwijst. We moeten deze omschrijving zoo ruim mogelijk nemen en niet beperkt. Elk kunstwerk waarin de harmonie tussen wezen en verschijnselen of geest en natuur door middel van natuurlijke vormen als menschelijke lichamen b.v. tot uitdrukking komt is klassiek, ook al ontstaat het in onze tijd. Elk werk waarin het grillige der verschijnselen de overhand heeft is barok, ook al ontstaat het in onzen tijd, terwijl elk werk, waarin gestreefd wordt een evenwichtige verhouding tusschen geest en natuur of tusschen het Universeele en het bizondere op de wijze der kunst en niet op de wijze der natuur, tot stand te brengen, modern is, in de diepsten zin.
Wanneer wij nu het wezenlijk-klassieke met het wezenlijk moderne vergelijken, dan zien wij dat wel het verlangen naar een en hetzelfde. n.l. naar evenwichtige verhouding of harmonie uitging, doch dat de wijze van deze uit te drukken zeer verschillend is.
Dit verschil heb ik gedefinieerd als: « op de wijze der
