Auteur:Sophokles
| Sophokles | |
 | |
| Geboren | Colonus Hippius, 496 v. Chr. |
| Overleden | Athene, 406 v. Chr. |
| Nationaliteit | Nederlands |
| Genre(s) | tragedie |
| Taal of talen | Nederlands |
| Belangrijkste werk(en) | alle |
 | |
Sophokles of Sophocles (Σοφοκλής) (496 v. Chr. - 406 v. Chr.) was een van de drie grote Attische tragediedichters naast Euripides en Aischylos.
Biografie
[bewerken]Hij werd geboren in 496 te Kolonos (een voorstad van Athene), als zoon van een rijke smid (wapens). De jonge Sophokles kreeg een verzorgde opvoeding, zowel op sportief als op artistiek vlak.
In 480 v. Chr. kreeg hij, als jongen van 16, de leiding van en trad op als steruitvoerder bij een overwinningsfeest na de Slag van Salamis, volgens de legende onder het goedkeurend oog van Aischylos, die een der gehuldigden was, terwijl intussen enkele kilometers verder op het eiland Salamis Euripides geboren werd.
Sophokles droeg blijkbaar zijn literair talent over op zijn nakomelingen. Zijn zoon Iophon was óók treurspeldichter evenals een (buitenechtelijke) kleinzoon Sophokles "de Jongere", die openlijk zijn volle sympathie genoot.
In 468 v. Chr. nam hij voor het eerst deel aan de Dionysia, en dat was het begin van een traditie die 60 jaar zou blijven duren. In die lange carrière zou hij 24 maal de 1e prijs behalen (in 458 ging de 1e prijs voor de laatste maal naar Aischylos, en in 455 werd Euripides voor de eerste maal geselecteerd).
Sophokles behoorde tot de hoogste kringen in Athene. Samen met o.a. Herodotus (schrijver-historicus), Anaxagoras (filosoof), Hippodamos (architect), Phidias (beeldhouwer) maakte hij deel uit van de artistieke en intellectuele kring rond Periklès.
Hij bekleedde een paar hoge politieke en militaire functies:
- in 443/2 was hij Hellenotamias (één van de tien beheerders van de Delisch-Attische Bondskas);
- in 441 kreeg hij samen met Perikles het opperbevel in een militaire campagne tegen Samos (een "beloning" voor zijn Antigone, beweerden zijn rivalen);
- in de periode 425-420 bekleedde hij religieuze functies: o.a. als priester van Asklepios stelde hij zijn huis ter beschikking van de eredienst, in afwachting van de voltooiing van het nieuwe heiligdom voor Asklepios. Hij componeerde ook een cultus-lied ter ere van Asklepios;
- in 413, tijdens de bestuurlijke crisis die was ontstaan na de Atheense nederlaag in Sicilië werd hij aangesteld als próboulos met bijzondere regeringsvolmachten.
Het grootste deel van zijn œuvre kwam tot stand tijdens de sombere oorlogsjaren van de Peloponnesische oorlog, waarvan de actualiteit hem wel eens inspireerde. Zo kwam bijvoorbeeld zijn beroemde Oedipus tot stand na de pestepidemie die de Atheense bevolking decimeerde. In 407/6 kwam zijn allerlaatste werk tot stand, de Oidipous te Kolonos (het stuk werd pas postuum uitgevoerd in 401.
Toen zijn rivaal Euripides in 406 stierf, zag men Sophokles in de rouw. Zelf overleed hij nog datzelfde jaar op de gezegende leeftijd van 90 jaar. Volgens de biografen verslikte hij zich dodelijk toen hij tijdens een banket op verzoek declameerde uit zijn lievelingsstuk, de Antigone.
Werk
[bewerken]Sophokles schreef meer dan 120 stukken, waarvan slechts een klein aantal is overgeleverd:
- Koning Oedipus
- Attische Tragedies:
- Ajax (Aias)
- Antigone
- Elektra
- Oedipus Rex (Oidipous Tyrannos)
- Trachinische vrouwen (Trachiniai)
- Philoctetes
- Oedipus te Kolonos (Oidipous epi Kolono)
- Saterspel:
- Spoorzoekers (Ichneutai)