Help:Auteursrecht
 Zie ook
|
|---|
| Auteursrecht in Wikipedia |
Auteursrechten (ook bekend als copyright) zijn tijdgebonden rechten die een overheid of autoriteit verleent aan de auteur van een werk van literatuur, wetenschap of kunst. Aanvankelijk was dat bedoeld voor boeken, maar tegenwoordig ook voor veel andere zaken, zoals films, opgenomen muziek en beeldende kunstwerken.
Op de Nederlandstalige wikisource kan alleen materiaal worden geplaatst dat vrij is van auteursrecht (‘publiek domein’, naamsvermelding is hier geen verplichting) of waarvoor de auteursrecht-hebbenden toestemming hebben verleend (‘Creative Commons licentie CC-BY-SA’, waarbij naamsvermelding wel verplicht is, bijvoorbeeld bij vertalingen naar het Nederlands). Omdat de Wikimedia Foundation een Amerikaanse organisatie is, met een deel van de servers in de Verenigde Staten, moet auteursrecht bekeken worden naar Amerikaans recht. Voor digitaal materiaal gaat het dan vooral om de Digital Millennium Copyright Act (DMCA).
Voor boeken en teksten gepubliceerd in het Nederlands taalgebied geldt dat geen Amerikaans auteursrecht meer bestaat op werken gepubliceerd voor 1923. Voor werken gepubliceerd na die datum verloopt het auteursrecht
- Voor werken gepubliceerd voor 1978: 95 jaar na publicatie
- Voor werken gepubliceerd na 1978: 70 jaar na de dood van de auteur
Dit komt omdat België en Nederland al voor 1923 een auteursrechtverdrag met de VS hadden, waardoor in die landen gepubliceerde werken gelijke rechten hebben als in de VS gepubliceerde werken. Mogelijk geldt dat ook voor in Suriname gepubliceerde werken tot haar onafhankelijkheid. Alle na de onafhankelijkheid van Suriname gepubliceerde werken zijn auteursrechtelijk beschermd.
Nationale wetten en verdragen
[bewerken]Wetten op het auteursrecht variëren van land tot land. In Nederland regelt de Auteurswet alle aspecten van het auteursrecht.
Er bestaan echter ook verschillende internationale overeenkomsten met betrekking tot auteursrecht, waaronder:
- De Conventie van Bern, 1886
- De Universele Conventie voor Auteursrecht (Universal Copyright Convention) 1952
- De WIPO Copyright Treaty (het WIPO Verdrag mbt. auteursrechten)
- De WIPO Performances and Phonograms Treaty (het WIPO uitvoeringen- en Platenverdrag)
- De Trade Related Aspects of Intellectual Property (TRIPS) (regelt de rechten met betrekking tot handel in intellectuele eigendommen)
Daarnaast is er ook een groot aantal verdragen die specifieke onderdelen van het auteursrecht regelen. Te denken valt aan:
- de Europese Richtlijn op de Auteursrechtelijke Bescherming van Software (die voor landen van de Europese Unie regels stelt voor het auteursrecht op software) en
- de Europese Richtlijn op de Naburige Rechten (rechten die samenhangen met het auteursrecht, maar geen auteursrechten zijn – zoals de intellectuele eigendomsrechten van acteurs en cabaretiers op uitvoeringen die zij gespeeld hebben van teksten die door anderen geschreven zijn).
Verschil tussen copyright en auteursrechten
[bewerken]Er is een verschil tussen het Angelsaksische copyright en het meer Europees-continentale droits d’auteur of auteursrechten. Auteursrechten voorzien tevens in morele rechten. Dat zijn rechten die een auteur bezit naast het eigendomsrecht, zoals het recht op erkenning van het werk in plaats van ervoor te worden gekleineerd. Hoewel eigendomsrechten gewoonlijk worden toegewezen of per licentie gegeven aan de uitgever, behouden auteurs hun morele rechten.
Auteursrechten geven ook meer rechten aan werknemers die iets creëren in de tijd van hun werkgever.
Veel Europese landen voorzien de artiest of uitvoerend musicus ook van recht op wederverkoop, wat betekent dat de kunstenaar, elke keer als een opname van zijn optreden getoond wordt, recht heeft op een deel van de toegekende waarde van zijn werk. Dit staat bekend als Naburige rechten.