Nieuwe Tijdinghen/1622 059

[blz. 3]

Copije van eenen Clacht–Brieff

gheschreven in Oost–Indien, van eenen Meester Patritius Coplandt, Predicant onder de Enghelsche Natie aldaer, aen Meester Adriaen Jaconsen Hulsebus, Predicant onder de Hollanders.

Den Titel voor den Brieff was int Latijn, aldus.

Reverendo in Christo Fratri Domino Adrian Jacobson Hulsebus apud Jackatranensis Batavos Prædicatori salutem & pacem ab authore utriusque.

[blz. 4] Beminde Broeder ick hebbe uwen Brieff ontfanghen, ende naer u begheerte seynde ick u hier mijne Antwoorde. Is het saecke dat ick yet manckere om u te voldoen in elck particulier punct van U.L. Brieff ghelijck ick meyn ende begheer, Soo begheer ick dat U.L. niet peysen en sal dat sulckx ghecomen is door ghebrek van den wil, maer by ghebreck van kennis van u Duytsche Taele ende Geschrift, want ick u moghelijck beter Satisfactie ghegheven hadde dan ic nu ben doende, hadde ghy my in t'Latijnsche Tael gheschreven.

Maer excusatien te laeten vaeren, ende te comen tot de matterie, het ghene dat U.L. in uwen Brieff zijt aenraeckende is niet dan al te waerachtich, Te weten, dat den haet ende den twist onder Christenen (is het saecke dat sulckx continueere het welc Godt behoede) is ende wesen sal de oorsaecke van het verghieten van veel onnoosel Bloet onder Vrienden, ende van het vervrembden van de herten van de Heydenen van de Eere van den waerachtigen Godt. Ende daeromme op dat vyandtschap onder Vrienden [onleesbaar] mach ende dat de gene die tot noch toe buyten sijn, mogen gelockt worden hun selven het Scepter Jesu Christi te onderworpen, het staet ons toe [blz. 5] (die Predicanten sijn van d'Evangelie des Vreeds) om Instrumenten des Vreeds te wesen, het welck voor mijn deel, hoe ghewillich dat ick ben om sulcx te doen; en is niet onbekent aen de gene die my kennen, ende daer ick dachelijckx onder converseere, ick hebbe altoos soo int' openbaer als anders, soo door Brieven aen ons Eerweerdige Compagnie in Enghelandt, soo door mijn stemme aen ons Bevelhebbers hier, verclaert, wat voor een ghoede saecke het is voor ons die Christenen sijn, bekennende een Geloove, eenen Christus, ende een Doopsel te leven in Vrede ende te woonen te samen in eenicheyt.

Ende van dit myn neerstighe begheerts om de Peys–maecker onder ons te wesen M. Brancracht U. Lieden Bevelhebber van het Schip ghenoempt den Swerten Leuw, die eenighe weken naer dat hy hier onder ons in het Schip ghenoempt den Royal Jacobus, ghebleven is, can claer ghetuyghenisse gheven. Ende nu dat ghy tot dien eynde aen my gheschreven hebt, soo sal ick my selven toe–rusten om het werck van Reconciliatie weder aen te vanghen.

Het is inder waerheyt, t'ghiericheyt van winste, ende de Hooverdije, dat den twist causerende is, want hadde den Rijckdomme van de Moloccos, ende het beroovinghe van de Chinesen, ende anderen, door [blz. 6] U Lieden, Onder Engelsche Vlagghen (uwe Dieverije daer door op ons te legghen) U Lieden niet ghebrocht in een swaere ende Doodelijcke Letargie, ghy en hadde niet u beste Vrienden buytens Landts soo ghetrackteert, gelijck ghy gedaen hebt, die soo veel van hunne dierste Bloet ghedispendeert hebben voor U Lieden, ende voor u Landt te beschermen, daer wy by een te huys sijn. Maer nu dat ghy bevrijdt zijt vanden Spagniaert binnen u Landt, soo ghaet ghy wt vallen met u Vrienden buyten s'Landts. Is dit de Recompensie voor ons Liefde tot u ghethoont? Ende voor ons bloet voor u ghestort? Om u te behoeden van de gesupponeerde slavernije van Spagnien? Heeft David zijn drye Vroomen alsoo gheloont, die hunne Leven ghewaeght hebben om zijn begheerte te voldoen, en zijnen dorste te blusschen? Heeft hy niet geseyt, Heere laet het verre van my zijn dat ick sulcx soude doen, en is dit het bloedt niet van de Mannen die in perijckel van henne Leven gingen? 2. Sam. 23.17. Loont ghy ons aldus ghelijck Lot, Abraham gheloont heeft, soo hy met 318. mannen die in sijn eyghen huys op ghequickt waeren gheweest, heeft Lot met zijn Ghoederen ende Vrouwen wt de handen vanden overwinner gherecovereert, pasten op hem niet dan alleen om hem selven van hem te [blz. 7] dienen, ende wesende bevrijdt heeft by manier van spreecken sijn gheselschap versmaet.

Ende al is het saecke dat Abraham de Oudtste ende de weerdighste Persoon was had mogen staen op zijn recht, nochtans is hy zijnen Interest af gegaen om dat Lot ende hy mochten als Gebroeders, ende des te meer om dat sy alle beyde woonden op dien tijdt onder de Cananiten en Pheresiten, die gereet waeren om Notitie te nemen van hunne Discoordt, ende daer door Godt ende de Heylighe Religie te vermaledijden.

Maer wat heeft Lot ghewonnen, door sijn scheyden van Abrahams gheselschap? Het regen van Vier ende Solpher hadde op hem ghevallen, dat op Sodoma viel, daer hy in woonden, ende hem ende den zijnen gheconsumeert, hadde hem Godt niet ghenadich gheweest door t'Ghebedt van Abraham.

Ten compt door de Engelsche Natie niet dat wy ons Disponeren om van de Heydenen begeckt te wesen. Ons Compagnie bemindt Peys en Trafickeeren vreedsamelijck. Sy hebben om de Liefde van den Peys meer Injurien van u Lieden verdraghen dan sy van meyninghe sijn voortaen te verdraghen. Ghy schrijft, ende tot de Wereldt Publiceert dat de Zee vrije is, ende nochtans door u soecken van den Vrydomme van de Zee te benemen, zijt [blz. 8] ghy niet de Moeders ende de Memmen van Discoordt.

Een van u Lieden Bevelhebbers, schreeff oft ontbode aen Coen een ander van u Bevel–hebbers, aenghaende een Parlementeren eer dat u volck onsen Toren te Jackatra om verre schoten, maer d'eerste ende de leste Nieuws dat wy van hem hoorden, en was dat niet het om verre schieten van ons huys aldaer? Ende het defameren van ons Natie met Penoran te Bantam, ende met andere hier? Ende laet ghy u duncken dat dit den wech is, om Peys te maecken?

Den teghenwoordighen Capiteyn van U Lieden Fort tot Jackatra, beloofden aen den Heere Thomas Dale Ridder, ons Opperste Bevel–hebber, op den Geloove van een Christen mensche dat Peeter Wadden (nu ter tijdt u Ghevanghene) soude vrye moghen ghaen ende comen over ende weer van ons tot U Lieden huys om tusschen ons te Parlamenteren ende wederom nae onse Schepen te keeren, maer is hier in oft Beloofte oft Eedt ghehouden gheweest? Hebt ghy hem niet Ghevanghen ghenomen en houdt ghy hem noch niet Ghevanghen?

Ghy meught ghedencken op de Antwoorde van Jehu tot Jehoram, wat Peys, ter wijlen de Hoerderijen van u Moeder Jezabel, ende haere Tooverijen [blz. 9] noch in groot ghetal sijn? 2. Reg.9.23. Geen versekerde verbondt van vrientschap, oft Reconciliatie can ghemaeckt worden, ghemaeckt zijnde can continueren, tot dat het onrecht dat den eenen den anderen is doende, gheblameert ende wech gedaen is, ende Satisfactie oft voldoeninghe ghegheven doort' woordt ende door de daedt, daer het mogelijc is te gheschieden, want anders het wesen sal gelijck een Wonde oft een zeeragie, dat wtwendichlijck tot de Ooghen schijnt ghecureert te wesen, ende binnen heel zeer en vervuylt is. Veel valsche Reconciliatien sijn daeghelijckx onder de menschen gemaeckt die daer nae wt breecken tot de schaede van beyde de partijen ende de schandael van anderen, ghelijck een Wonde die qualijck ghecureert is, door eenen Onexperten oft eenen onconsciencieusen Syrugijn, Voor mijnent'halvev, Godt ghave, by alsoo verre dat het moghelijck waer, dat ick door ale mijne wetenschap ende Conste den Syrurgijn mocht wesen om dese Wonde te Cureren, dat onse Reconciliatie soo wanneer dat het ghemaeckt mach worden, niet gheveynst en mach wesen, maer Heylich ende Fix, Jae ick wensche van herten dat mijn eyghen Bloet het Melck mocht wesen dat dit Griecx–Vier blusschen mocht, dat nu ontsteken is, ende (by alsoo verre dat het in tijdts niet gheblust en wordt) [blz. 10] is apparent niet alleen onse Schepen en Ghoederen te verslinden ghelijck het alreedts eenighe ghedaen heeft, ende als gheschaepen staedt om noch meer te doen, maer oock de dierweerdige levenen van veel van beyde Natien, ende van de ghene oock die tot noch toe ongheboren zijn, de welcke (soo het schijnt) den tijdt Vermaledijden sal dat de Enghelschen ende Hollanders Indien ghekent hebben.

Ten staet niet al aen eene zijde, daer moet een toeghevinghe sijn, over beyde de zijden, by alsoo verre datter oyt eenen versekerden Peys wesen sal. Maer ghy zeght dat beyde de zijden stout zijn, en wie sal dan beghinnen? Ick antwoordt wat baet gramschap, sonder sterckte, om dat wt te voeren? Wat is haesticheydt van Gheest sonder wijsheyt der herten, dan eenen Pijl van eenen Sot teghen hem selven, Ende tot alsulcken mach de woorden niet van Archidamus aen zijnen Soon (daer hy te sottelijck stout was) soo bequaemelijck gheappliceert zijn als een Handtschoen, aen de handt, Soon, Soon doeter meer sterckte by, oft neempt daer van een deel van dit vromicheydt? Ghy en cont niet Ignorandt wesen, Dat doen Herodes meynden Oorloghe te voeren teghen de Triaenen en Sidoniaenen, hoe sy quaemen al te saemen ende persuwadeerden Blastus den Camerlinck vanden Coninck dat sy mochten [blz. 11] in Peys leven, oft anders sy souden alle gelijckx van Hongher versmacht worden Act. 12.20. Wacht u dat ghy hier niet toe en compt als het te spaede is. Sijt ghy so wel machtich van u selven in Hollandt te leven dat ghy u Gebueren van Enghelandt, niet van doen en hebt? Sijt ghy soo hooghe boven de wateren dat de Sluysen van den Hemel u niet verdrincken en connen? Oft is de Zee soo veel leeger dan u leeghe Nederlanden dat ghy gheene Diluvie en vreest? Was Shebna den Tresorier niet so versekert gezeten als u Grave Maurice, in Hollandt is? Oft de grootste onder u jier in Indien, jae tot Coen selver toe en was hy nochtans niet op ende neder ghekaetst gelijck eenen Balloen, in een vremde Landt? En waeren de Coetswagens van zijn Glorie de schande niet van sijns Heeren huys? Esaie 22.18. Maer ic ben verder geloopen dan ick meynden, dan om nu Asem te schepen, Ick belove by dit Gheschrift, ende met den woordt en metter daet sal ick soot' Godt belieft, sorghe draghen ende Arbeyden om te pas te brenghen dat wy moghen als Vrienden en Ghebueren leven, soo hier ende so oock daer wy te huys zijn.

Soo hebbe ick u hier mede Antwoordt ghegheven op het ghene dat ghy begheerdt, ick verwacht dat wy alle beyde ons beste devoirsullen doen, tot [blz. 12] de Benefitie van ons teghenwoordighe Vlooten, ende van de ghene die hier namaels moghen leven om ons te ghebenedijen, Gheschreven wt onse Schip ghenoempt den Royal Jacobus, op den Kade van Bantam desen 20. van April, 1620.

U. beminde Broeder

Patritius Coplandt.

Den Leser en sal hem niet verwonderen dat desen Brieff soo lange ghedateert is, want gheene versche Brieven Wt Oost–Indien connen comen, om dat de reyse soo verre is.

FINIS.

[blz. 13]

EEN EPIGRAMME

op het ver-hopte Accordt, tusschen de Enghelschen ende de Hollanders in Oost-Indien.

Twee die eens derdens schaeden sochten,

Hebben ghekeven en ghevochten,

Die Ghiericheydt den haet en nijdt,

Onsterff-lijck zijnde, hope verhindren,

Datmen t'querel sal zien vermindren.

[sierhoutsnede]

V.C.D.W.C.A.