6
Het recht toch is geene dorre verzameling van regelen zonder orde: in tegendeel het is te vergelijken met een voorraad materialen bestemd voor de oprichting van een gebouw en reeds vooraf met dat doel gefatsoeneerd en van pas gemaakt. Iedere regel is bestemd om met bepaalde andere in verband gebracht te worden en daarmede één geheel te vormen: iedere regel verkrijgt eerst daardoor zijne ware beteekenis. Maar ook de aldus verkregen groepen van rechtsregelen staan weer niet ieder op zich zelf zonder verband met de andere: zij kunnen op haar beurt tot nog grootere geheelen verbonden worden, waarop dan weer dezelfde bewerking kan worden toegepast. Zoo ontstaan uit de rechtsregelen de rechtsinstellingen en uit deze de grootere afdeelingen, waarin we het recht, gesplitst zien.
Dit te zamenbrengen van het te zamenbehoorende, dit van elkander scheiden van wat niet bij elkander past, m. a. w dit systematiseeren van het recht is, ik durf het zeggen, het belangrijkste deel van de taak der wetenschap. Want eerst daardoor wordt het recht bruikbaar voor de praktijk des levens, die nu niet meer met de ontelbare ieder op zich zelf onverstaanbare rechtsregelen, maar met eenige betrekkelijk weinige hoofd- en ondergeschikte groepen te rekenen en te werken heeft.
In deze eigenaardigheid der rechtsregelen, dat zij zich door verbinding en afscheiding tot grootere en kleinere groepen laten terugbrengen, moet de oorzaak van het verschijnsel, waarop ik daareven Uwe aandacht vestigde, gezocht worden. Want de deelen en onderdeelen der rechtswetenschap zijn niets anders dan de groepen, die door verbinding en afstooting verkregen zijn.
Natuurlijk is er bovendien eene wetenschap noodig geweest, die zich dezen arbeid tot taak stelde. Want in de rechtsregelen ligt wel de kiem van het systeem, maar uit zich zelf vormen zij het evenmin als de materialen het gebouw. Slechts arbeid, langdurige, onvermoeide arbeid heeft ons het sierlijke monument kunnen verschaffen, waarop we nu trotsch zijn.
Is het gezegde waar, dan wordt het verklaarbaar, dat het rechtssysteem niet in ééns kant en klaar geboren is, maar zijn deelen eerst langzamerhand stuk voor stuk uit de nevelen voor
