Oscar Tourniaire.
Op 25 Maart e.k. hoopt de heer Oscar Tournaire, verbonden aan de N.V. „Het Tooneel” dir. Willem Royaards), zijn 25-jarig toneeljubileum te vieren in eene voorstelling van Shakespeare’s „Driekoningen-avond”.
Zijn uitbeelding van den Jonker Bibberwang in dit stuk is van algemeene bekendheid, en, na eenige aarzeling tusschen deze rol en die van Ruddock in „Grompie”, besloot hij als Bibberwang te jubelen.
De commissie, die zich gevormd heeft om den heer Tourniaire bij zijn jubileum te huldigen twijfelt er niet aan dat dit geschieden zal ten overstaan van een volle zaal en een dankbaar publiek.
Het is echter hare bedoeling op dien avond deze dankbaarheid een stoffelijken vorm te doen aannemen, en wel een die in overeenstemming is met het genot dat de heer Tourniaire ons gedurende zijn 25-jarige toneelloopbaan heeft weten te verschaffen in „Mijlpalen”, „De Vroolijke Vrouwtjes van Windsor”, „De Heks van Haarlem” enz.
De commissie, bestaande uit de dames en heeren J. W. C. Tellegen, eere-voorzitter, dr. Alph. Diepenbrock, T. Th. Gleichmann, J. A. Laan Jr., prof. dr. Otto Lanz, Frits Lensveld, N. Lensveld—Bronger, Johan de Meester, Jan Musch, mr. E. S. Crobio de Castro Jr., Top van Rhijn—Naeff, Willem Royaards, J. Royaards—Sandberg, Herman Roelvink, mr. J. de Vrieze, J. W. te Winkel, verzoekt bijdragen aan het adres van haar secretaris, den heer H. Salomonson, Keizersgracht 333.
Amsterd. Kunstkring.
De Amsterdamsche Kunstkring geeft morgnavond een buitengewone uitvoering in de kleine zaal van het Concertgebouw, met medewerking van mej. Olga Wolkotte (harp), Jean Devert (viola d’amore), Charles van Isterdael (viola di Gamba), Hubert Cuijpers (piano) en het Haagsch Strijkkwartet. Het programma bevat de strijkkwartetten no. 21 (D-dur) van Mozart en op. 96 van Dworsjak, een suite van Marais voor viola di gamba en piano, een sonate van Ariosti voor viola d’amore en piano en 3 voor harp van Poenitz en Hasselmans.
Het Hollandsch Tooneel.
In den Hollandschen Schouwburg geeft de N. V. Het Hollandsch Tooneel, directeur Louis de Vries, Woensdagavond de eerste voorstelling van „Het nieuwe Ghetto”, tooneelspel van dr. Theodor Herzl. Daarin treden op de heeren Louis de Vries, Ko van Dijk, Eb. Erfmann, E. W. de Blauw, Sam. de Vries, Pierre Mols, H. K. Teune, G. Verenet, L. Ezerman, Joh. te Wechel, Willy van Duyn, R. van der Hilst jr., en de dames Lena Kley, Sarah Heyblom, Guusje van Gelder, Tilly de Boer, Betty Vink, Alida Crok en Enny Herald.
Eerste optreden bij „Het Hollandsch Tooneel” van mej. Sarah Heyblom.
Frühlings Erwachen.
Ω ’s-Gravenhage, 16 Maart.
L’Ecole des parents! Want ten tweeden male binnen korten tijd worden ouders door het Hofstadtooneel gedwongen tot ernstig nadenken over dingen, die de verhouding tot hun kinderen betreffen.
Levensstroomingen behandelde het conflict in denksfeer tusschen de generatie der ouders en die hunner kinderen, Fruehlings Erwachen, in het Hollandsch nog al slapjes met „Lente” vertaald („Als het lente wordt” lag tooh voor de hand en war sterker geweest, maar de vertaler had ook zeer wel „Mogen wij zwijgen?” tot titel kunnen kiezen) toont de verschrikkelijke gevolgen, welke een te lang zwijgen door de ouders over de sexueele dingen kan hebben voor de kinderen.
Levensstroomingen echter gaf een probleem ter overdenking, Fruehlings Erwachen stelt niet slechts een probleem, maar geeft, met groote stelligheid, de richting der oplossing erbij aan, het is een fel tendenzwerk.
Wanneer men dat laatste in aanmerking neemt, wordt er in het werk heel wat verklaarbaar, dat anders onbevredigend door overdrijving blijft. De leerarenvergadering en de begrafenis zijn, als realiteiten, kwalijk aannemelijk, maar wanneer men ze neemt als elementen in een sterk tendentieus werk, dan staan ze, grimmig-caricaturaal, in het kader waarin ze passen. De kern, in elk dier twee tafereelen, n[l.] het starre onvermogen van dogmatisch bevooroordeelde ouderen om de kinderziel te begrijpen, is volkomen waar en echt. De uitbeelding is, om de heftige tendenz van het werk, aangezet tot een satyrische charge. Wie dat niet voelt, miskent het recht van een toneelschrijver om de caricatuur niet in dwaasheid, maar in grimmigheid te bezigen, zoo goed als een teekenaar dat mag doen. Wij zijn het dan ook niet eens met degenen die vonden dat Van Gasteren, als de Rector, te veel raasde en dat Van Kerckhoven den pedel te mal speelde. Als men zulke tooneelen niet als satyrische charge wil opvatten, worden ze volstrekt onmogelijk; er is dan geen speelstijl voor te vinden, aengezien de woorden nu eenmaal de charge inhouden.
Is nu dit „onspeelbare” stuk van Wedekind speelbaer gebleken? Ja en neen. Ja in zooverre zeker als alleen een totaal vergroeide, mismaakte moralist er iets onzedelijks in kan vinden. In Duitschland heeft de censuur dan ook de groote fout van het aanvankelijke verbod ingezien en het stuk als een inderdaad zeer zedelijk werk vrijgegeven. Het bezwaar, dat men in dit opzicht kan doen gelden, is dan ook veeleer, dat er te veel moraal wordt gegeven, dat de moraal er te dik op ligt. Speelbaar is het stuk ook in zooverre gebleken als de technische opvoerbaarheid nog volkomen vast staat. Van der Lugt heeft zich wel een duizendkunstenaar in mise en scène getoond door, in de uiterst beperkte ruimte van het Theater Verkade, de zestien tafereelen met veel decorwisseling in een verrassend snel tempo op elkaar te laten volgen. Hiermee is bewezen, dat, althans onder de leiding van Van der Lugt, in deze zeer enge ruimte ook Shakespeare-opvoeringen zouden zijn te geven zonder geforceerde styleering en „vergeestelijking” in den vollen, rijken en renaissancegeest, waarin Royaards ze geeft. Maar al is dus de persoon van Van der Lugt in deze overwinning der tooneel-techniek in dit theater de allesbeheerschende, men kan dan toch constateeren dat de technische opvoerbaarheid van Fruehlings Erwachen is aangetoond. En er was haast niets gecoupeerd: [zelfs] een [zeer kle]in tafereeltje als h[et] plukken van een paar violen en het spreken van eenige woorden door Wendla was, v[erzo]rgd met een opzettelijk daarvoor gemaakt decor, terecht, als essentieel voor den psychischen gang, niet weggelaten. Een andere vraag is echter of dit stuk wel speelbaar mag heeten in dramatisch opzicht. En dat betwijfelen wij. Het is een in volgorde achter elkaar gelegd aantal brokken en brokjes van iets dat of als een (hier en daar reeds wat uitgewerkt) scenario zou kunnen worden opgevat of als het schema voor een roman. Voor dit laatste, en dan vooral voor een verhaal met hier en daar brieven en dagboekbladen er in, lag de stof gereed, niet zoo, lapidair voortgezet, voor een drama. Want een zoo herhaalde wisseling van korte (en zelfs zeer korte) tooneelen belet een zich vestigen en verdiepen van stemming bij het publiek. De stampvolle zaal van de première was waarlijk zeer goed gezind, maar de onrust van het kaleidoskopische verschieten der tafereelen maakte, dat men geen gelegenheid kreeg om de indrukken goed op zich te laten inwerken. De eene vervaagde te haastig de vorige.
Er is voorts, nu en dan wel eenig gemis aan distinctie van stijl in dit stuk (de kerkhofscène voelen wij niet als zoodanig; wij Hollanders hebben gemeenlijk wat bleekzucht in onze phantasie en houden daarom vaak voor schelkleurigheid wat alleen meer rijkdom van verbeelding is) maar daartegenover staat, dat men zich voortdurend voelt aangepakt door het geweld van des schrijvers overtuiging die, in haar heftigheid, schreeuwt tegen den gruwel dien ze wil bestrijden.
Het is die zelfde overtuiging die, door alle overdrijvingen heen, de diepe realiteit blijft in het werk.
In de goeddeels zeer lastige bezetting van dit in alle opzichten moeilijke stuk is het Hofstad Tooneel over ’t algemeen kranig geslaagd. Kinderrolen zijn altijd bedenkelijke punten in de bezetting van een tooneelwerk, maar als kinderrollen de hoofdrollen zijn, wordt het spelen van zulk een werk (nu ja, in het genre Kleine Lord is het wel wat anders) reeds daarom een waagstuk. Welnu, van de drie hoodfrollen, werden er althans twee, die van Wendla en Moritz, door Annie en Jan Ees zeer bevredigend gespeeld. Jan van Ees, op wien men dient te gaan letten als op een jong acteur met opmerkelijke mogelijkheden, van een bijzonderen aanleg voor het psychisch fijne en subtiele, heeft den stil-geëxalteerden, hypersensitieven knaap gespeeld in den tot het eind toe, over het graf toe, volgehouden stijl van de treffende aandoenlijkheid eener donker omfloerste, stil-angstige kinderziel, die al tijdens haar kortstondig aardsch bestaan door de levenden rondwaart als een schim zonder hoofd, zooals ze hun na den dood ook nog verschijnt (ik kan daarom ook niets smakeloos vinden in de verschijning van Moritz op het kerkhof, met zijn hoofd in den arm; het verhaal van „de koningin zonder hoofd” had ons daarop trouwens reeds voorbereid) het was een waarlijk mooie, fijn gevoelde creatie, gespeeld met een zeer te waardeeren soberheid en verstildheid. Alleen de scène in het bosch, vóór den zelfmoord, bleef wat al te vlak.
Annie van Ees heeft onze verwachtingen een heel eind overtroffen. Zulk diep ernstig werk hebben we nog niet van haar gezien en dit opent mogelijkheden in haar ontwikkeling, die tot nu toe niet in haar lijn schenen te liggen. De figuur van Wendla is lang zoo strak niet als die van Moritz, zoodat de eenheid erin niet zoo goed is uit te beelden, maar de lijn van naiviteit in het veertienjarige kind is door Annie van Ees, naast die van de weetgierigheid, zeer goed volgehouden. En waarlijk treffend was haar spel van gelaatsuitdrukking in het ziekbedtafereel met het gezichtje van het niet wetende, maar instinctmatig vermoedende kind, dat al in de greep van het noodlot ligt. Tonny Stevens was heel wat minder overtuigend als Melchior. Maar waar de opgaaf zoo moeilijk was en ook deze speler zich blijkelijk zooveel moeite had gegeven voor zijn taak, mogen we 't hem niet zwaar aanrekenen, dat hij er niet in alle opzichten tegen opgewassen bleek. Hij had het karakter van Melchior toch wel goed begrepen; zijn dictie bracht echter zijn bedoeling niet steeds tot haar recht.
Van de vele overigen mogen vooral worden genoemd: Willemien Kley, Mien Schmidt, Crans en Henri Poolman, als de ouders, Van Gasteren als de Rector, benevens Van Kerckhoven om zijn Pedel en Piet Bron om zijn dominee. Maar de groote man van den avond, die bijna steeds achter de schermen bleef, was Van der Lugt. Voor de koene en mooie daad, die het opvoeren (en instudeeren!) van dit werk is geweest, kreeg hij aanstonds de openlijke erkenning van zijn beteekenis uit het midden van zijn gezelschap. Moge ook het tooneelbezoekende publiek deze artistiekee daad toonen te waardeeren. Ze is, hoe men nu ook over het stuk wil oordeelen, de gebeurtenis van dit Haagsche tooneelseizoen.
Ln het Princessehof te Leeuwarden wordt van 18 tot 30 Maart eene tentoonstelling gehouden van schilderijen en teekeningen door G. Westerman.
Op initiatief van Mario Broglio, redacteur van het Italiaansche kunsttijdschrift „Valori Plastici”, zal er tusschen dit maandblad en het maandblad „de Stijl” een samenwerking tot stand komen Deze zal bestaan in een uitwisseling van denkbeelden en werken der buitenlanders, waaronder Aragon, Braque, Breton, Roger Biron, Carlo Carrà, Cendras, Cocteau, de Chirico, Juan Gris, Jacob Lipchitz, Léger, Metzinger, Picasso, Pratella, André Salmon, Sofficci e. a. met die der Hollanders.
Naar bericht wordt in Fransche bladen dringt nu ook de Academie van Schoone Kunsten te Parijs er bij de regeering op aan om schadeloosstelling voor oorlogsmolest in den vorm van kunstwerken te eischen. Men verlangt alle meesterwerken der Fransche kunst, die zich in Duitsch bezit bevinden.
Dezen zomer zal te München de eerste „vrije” tentoonstelling gehouden worden in de westelijke helft van het Glaspaleis. Alle Beiersche beeldhouwers, schilders en grafische kunstenaars kunnen meedoen; de tentoonstelling is jury-vrij, om de plaatsen wordt geloot. Er is alleen, voor de regeling van bijkomstige zaken, een door de inzenders en onder toezicht van den Raad van Beeldende kunstenaars gekozen comité van tien leden.
WETENSCHAP.
H. Bernheim. †.
Over wijlen den Franschen medicus H. Bernheim ontleent het T. v. G. het volgende aan Paris Médical:
De „school van Nancy” heeft haar meester verloren. Na — vóór den Fransch-Duitschen oorlog — te Straatsburg agrégé te zijn geweest, is hij in 1872 plaatsvervangend hoogleeraar en in 1879 hoogleeraar te Nancy geworden. Dáár werd hij gewonnen voor de opvattingen van Antoine Liébault — een pratiseerend geneesheer — over het hypnotisme als geneesmiddel, en kwam hij weldra tot de overtuiging, dat zoowel het slapen als de overige verschijnselen tijdens den hypnotischen slaap op suggestie berusten. Op zijn in onzen jongen tijd veel gelezen werk „De la suggestion et de ses applications à la thérapeutique” (1886) volgden andere boeken over hetzelfde onderwerp; in 1901 verdedigde hij zijn meeningen tegen de „persuasion” van Dubois, en nog in 1918 schreef hij een verhandeling over „Automatisme et suggestion”. Hij is 78 jaar oud geworden.
TWEEDE KAMER.
Schriftelijk beantwoorde vragen.
Het mil. gezag in Overijsel.
De heer Albarda heeft aan den Minister van Oorlog gevraagd hoe hij het verklaart, dat den directeur van het post- en telegraafkantoor te Enschede, blijkens een door hem afgegeven schriftelijke verklaring, van eenig verband tusschen de huiszoeking bij den heer Wiarda, adjunct-commies der posterijen te Enschede, en eenige ambtelijke zaak niets bekend is, terwijl het militair gezag aanleiding heeft gezien den heer Wiarda „te verdenken van het voorbereiden van handelingen in strijd met zijn ambtsplicht”.
Voorts heeft hij gevraagd of het juist is, dat het militair gezag zich beijvert de verplaatsing van soc.-dem. ambtenaren van verschillende takken van dienst uit die provincie te bewerken, en zoo ja, of de Min. dan voornemens is de soc.-dem. ambtenaren voor willekeurige benadeeling van hun belangen en van hun goeden naam door het militair gezag te vrijwaren.
Antwoord van den Minister van Oorlog:
De verdenking op den heer Wiarda was niet gegrond op een rapport van den directeur van het post- en telegraafkantoor te Enschede, maar hield verband met rapporten van de politie.
Dat het militair gezag in Overijsel zich zou beijveren de overplaatsing van sociaal-democratische ambtenaren uit die provincie te bewerken, is den minister tot nu toe uit niets gebleken.
Nederland en de Crisis.
Uitvoer van sigaren.
De Nederlandsche Uitvoer Maatschappij (N.U.M.) te ’s Hage heeft opnieuw gunstige wijzigingen gebracht in de bepalingen omtrent uitvoer van sigaren. Inplaats van heffingen naar rato der verkoopsprijzen, zal thans een uniform tarief van 1 % van het bruto-factuursbedrag worden toegepast. Tevens wordt van regeeringswege overwogen om een ongelimiteerden uitvoer naar geallieerde en neutrale landen toe te staan en de totale uitvoer naar de Centrale rijken op 500 millioen stuks te bepalen.
In deze is de Exportcommissie uit de fabrikantenbonden, in samenwerking met de N. U. M. nog steeds diligent. Eventueele N.O.T. verplichtingen die voor sommige landen bij uitvoer gelden, zullen nog steeds van kracht blijven.
Een noodkreet uit Weenen.
Een bijzondere correspondent seint ons uit Weenen:
De Hollandsche kolonie te dezer stede, bestaande uit 56 personen, hongert bijna uit. Tot nu tot werd uit Nederland in ’t geheel een kilo boter per familie toegezonden. Alle bemoeiingen van gezanten, consul-generaals en particuliere personen vonden tot nu toe tegenkanting in Den Haag. Spoedige, snelle hulp is dringend noodig, opdat de kolonie de moeilijke tijden, totdat de Entente het voedingsvraagstuk heeft opgelost, zal kunnen doorkomen zonder gedwongen te zijn Weenen te verlaten, hetgeen niet in het voordeel van Nederland zou zijn, daar de kolonie veel groote Hollandsche belangen behartigt.
De Ententelanden helpen hun landgenooten hier uitstekend, maar ook Zwitserland helpt prachtig en voldoende zoowel door bemiddeling van de Regeering als door particulier initiatief. Deze hulp wordt geheel gratis gegeven, maar dit is hier niet noodig omdat de hier vertoevende Hollanders meestal beter gesitueerd zijn. Gemiddeld is er bij elk der leden van de kolonie een gewichtsverlies te constateeren van tien kilo.
Men kan hier niet begrijpen waarom Nederland niet helpt.
Bekende Oostenrijkers kregen dikwijls langs diplomatieken weg Hollandsche biscuit en chocolade; het schijnt, dat wat voor een Oostenrijker mogelijk is, onmogelijk is voor den Hollander.
Dringend noodig is de spoedige toezending van vet, boter, kaas, melkpoeder of gecondenseerde melk, meel, wasch- en toiletzeep, peulvruchten, cacao, rijst, vlecsehconserven. Daar het geen quaestie is van geld moest het toch mogelijk zijn een groote wagonlading te zenden. De consul-generaal alhier zal gaarne voor de verdeeling zorg dragen. Men zende geen voornemens of plannen, maar levensmiddelen, en zoo snel mogelijk, waar de nood zeer groot is.
En wanneer Nederland dan nòg iets kan zenden van levensmiddelen, die uitgevoerd kunnen worden, dan denke het ook aan de Weensche klinieken, daar deze, vooral die van professor Wenckebach[1], een stukje Nederlandsche cultuur vormen, immers, de geheele Universiteit is gesticht door den bekenden arts en raadgever M. Th, van Zwieten en de leerstoel, die thans wordt ingenomen door prof. Wenckebach, werd voor de eerste maal bezet door een leerling van Boerhaave, den Nederlandschen dr. Anth. de Haen.
Gemengde berichten.
Aanvoer sinaasappelen.
Het stoomschip „Zeus” der Kon. Ned. St. Mij. is gisteren van Valencia (Spanje) te Amsterdam aangekomen met eene volle lading sinaasappelen.
Dit is de eerste volle lading rechtstreeks vanuit Spanje te Amsterdam aangevoerd.
Vliegongeval.
Zaterdagvoormiddag moest de tweedekker S. P. 53, bemand met den luitenant-vlieger Jongbloed en den luitenant-waarnemer Belgraver, ten gevolge van het lostrillen van een contact, waardoor de motor niet meer werkte, nabij Barneveld een noodlanding doen. Hoewel de machine krachtig met de toppen van opgaand hout in aanraking kwam, liep toch alles zonder ongelukken af.
Nadat een auto met hulpmiddelen uit Soesterberg was aangekomen, kon de machine tegen drie uur ’s middags haar afgebroken reis weer hervatten.
Tusschen twee wagons.
Te Brunssum is bij het laden van bruinkolen in de groeve Brunaheide de opzichter Maessen tusschen twee wagons doodgedrukt.
Legaten.
De opgave omtrent legaten door wijlen Pieter Kleen te Kwadijk, was niet volledig. Bij testamentaire beschikking heeft hij, vrij van rechten en kosten gelegateerd aan: de Ned. Herv. Gemeente ƒ 1000, het Burgerlijk Armbestuur ƒ 5000, de Ned. Herv. Diaconie ƒ 1000, het Algemeene Ziekenfonds ƒ 500 en de gemeente Kwadijk ƒ 700, de Maatschappij tot opvoeding van Weezen in het Huisgezin ƒ 1500, de Ver. tot opneming en opvoeding van verwaarloosde weezen ƒ 1000, het Blindeninstituut te Amsterdam ƒ 1000 en de Ver. voor Verwaarloosden en Gevallenen te Apeldoorn ƒ 500.
Staking te Zandvoort.
Te Zandvoort is een staking uitgebroken onder de bouwvakwerklieden. Er is geen overeenstemming verkregen tusschen de Landelijke Federatie der Bouwvakarbeiders eenerzijds en de Patroonsbond der aannemers. Er wordt onder meer een uurloon gevraagd van 70 ct., thans 50 cent.
De houding van de werklieden uit de omgeving, die hier werkziaam zijn is nog niet bekend.
Brand.
Vermoedelijk tengevolge van warm worden van den trommel van de dorschmachine is de landbouwschuur van Putter onder Hoofdplaat geheel afgebrand, waarbij behalve een zeer groote hoeveelheid graan (o.a. 250 zakken tarwe), ook een stierkalf en 26 konijnen in de vlammen omkwamen. Het overige vee kon worden gered. De groote schade wordt slechts ten deele door assurantie gedekt.
KERKNIEUWS.
Geref. Kerken. Beroepen. Te Urk: W. F. van der Kodde te Nieuwendam.
E. E. Picard. †
Te Dordrecht is overleden in den ouderdom van bijna 80 jaren ds. E. E. Picard, sedert 16 Juni 1878 predikant bij de Waalsch Hervormde Gemeente aldaar. Hij was 6 April 1839 geboren te Hericourt, en werd van Badevel te Dordrecht beroepen, in de plaats van ds. Hooyer, die naar Arnhem vertrokken was.
De heer Picard, die vele jaren lid was van de Alg. Synode der Ned. Herv. Kerk was steeds Franschman gebleven. Zijn zoon sneuvelde in den eersten slag aan de Marne.
Korte berichten.
Het Noordelijk zendingsfeest wordt den 29 Mei (Hemelvaartsdag) in het Freaylemabosch te Slochteren gehouden.
— In de laatste vergadering van den algemeenen kerkeraad der Ned. Herv. Gem. te ’s-Gravenhage is meegedeeld, dat zoo spoedig mogelijk een 15e predikant zal beroepen worden.
— Te Borgen (N.-H.) is de jaarwedde van den predikant met ƒ 550 verhoogd tot ƒ 2400.
— Te Dokkum is, 66 jaar oud, overleden de heer H. H. Woudstra, predikant bij de Geref. kerk B. aldaar; hij diende zijn laatste gemeente sedert 1890.
Posterijen en Telergrafie.
De vertraging in het telegrafisch verkeer met en over Engeland bedroeg hedenmorgen 44 uur.
SCHEEPSTIJDINGEN.
Binnenlandsche Havens.
15 Mrt. (H.-k.) Texelstroom, S. Glasgow, Salpeter, Holl. Stb. Mij.; 16. Lingestroom, S. Rotterdam. rest. lading, idem; Noordstroom, S. Leith, Stukgoed, idem; Biri, S. Christiania, Hout en Stukg., Vereeng. Carg. Kant.; (Sur. k.) Medea, S. Lissabon, Stukg., Carg. Hudig, Veder & Co.
Aang. 16 Maart Noordstroom, S. Leith; Biri, S. Christiania; Medea, S. Lissabon.
Vertr. 16 Maart Hebe, S. Lissabon.
Aangekomen 16 Maart Nautilus, S. Boston, L.; Armistice, S. id.; Vrede, S. Antwerpen; Import, S. Londen; Batavier VI, S. id.; Edleen Brown, S. Hull; Irwell, S. Deptford; Wendy, S. Duinkerken; Lake Gakona, S. Havre; 17. Langland, S. Kings Lyn; Gen. Havelock, S. Newcastle; Irene, v. l., Gothenburg; Soerabaya, stoomlichter, Amsterd. n. Tandjong Priok.
Vertrokken 16 Maart Batavier III, S. Duinkerken; Wieldrecht, S. Newyork; Felspar, S. Hull; Batavier I, S. Bordeaux; Neto, S. Hull; Jabiru, S. Liverpool; Albano, S. Londen; Accrington, S. Harwich.
Gep. van Antwerpen Albertville. S. Hull.
Gepasseerd van Terneuzen Tine, S. Londen.
Buitenlandsche Havens.
13 Maart Euryades, S. Yokohama; Aquitania, S. New-York.
Vertr. 11 Maart Araguaya, S. Portland Me. 12 Maart City of Lincoln, S. New-York; Cuthbert, S. Hampton Roads; Batanga, S. Afrika; Tunisian, S. St. John N.. B.; Highland Watch, S. Platarivier.
10 Maart Pollux, S. Caibarien; Luise Nielsen, Antwerpen; Elisabeth, S. Cardiff; Neleus, S. id.
STOOMVAARTLIJNEN
STOOMV. MIJ. NEDERLAND.
BAWEAN, van Java naar New-York, passeerde 13 Maart Ascension.
VONDEL, van Batavia naar Amsterdam, via Suez, arriveerde 6 Maart te Singapore.
KON. NED. STB. MIJ.
AMOR arriveerde 8 Maart van Gibraltar te Bajada Grande.
ARIADNE, van Rotterdam naar Barry, passeerde 15 Maart 2 u. 40 nam. Dover.
CASTOR vertrok 8 Maart van Gibraltar naar Burriana.
DIANA arriveerde 13 Maart van Passages te Bordeaux.
FAUNA vertrok 10 Maart Van Palermo n. Lissabon.
MEDEA arriveerde 17 Maart van Lissabon te Amsterdam.
OBERON arriveerde 10 Maart van Gibraltar te Santa Fe.
SATURNUS. vertrok 15 Maart van Cardiff naar Las Palmas.
STELLA, van Amsterdam naar Paramaribo, via Cardiff, passeerde 14 Maart Dungeness.
TITAN, van Spanje naar Amsterdam, vertrok 15 Maart van Falmouth.
KON. HOLL. LLOYD.
DELFLAND vertrok 13 Maart van Baltimore naar Amsterdam.
FRISIA (uitreis), arriveerde 11 Maart te Montevideo.
GELRIA (uitreis) arriveerde 14 Maart te Falmouth.
KON. NED. STOOMBOOT MIJ.
JASON arriveerde 10 Maart van Amsterdam, te Philadelphia.
HOLL. AMERIKA LIJN.
SOMMELSDIJK arriveerde 4 Maart van New-York te Batavia.
ROTT. LLOYD.
TAMBORA (uitreis) passeerde 6 Maart Malta.
JAVA PACIFIC LIJN.
WILIS, van Batavia naar San Francisco, vertrok 7 Maart van Honolulu.
SOERABAJA. (Maassluis, 17 Maart). De stoomlichter „Soerabaja”, van Amsterdam naar Tandjong Priok, is hier binnengeloopen met defecte machine.
SCHEEPSBOUW.
Het op de werf der N. V. Boele’s Scheepswerven en Machinefabriek, te Bolnes voor de Kon. Ned. Stoomb. Maatschappij nieuwgebouwde stoomschip „Ariadne” heeft Vrijdag j.l. proefgestoomd en daarbij in alle opzichten voldaan.
Het schip is een schutdekvrachtboot, lang 270 v., breed 36.6 v. en hol tot schutdek 23 v. met een draagvermogen van ruim 1800 tons. De machine-installatie van circa 900 I.P.K., ingericht voor oververhitten stoom en met geforceerden trek, is eveneens door bovengenoemde vennootschap vervaardigd.
BEURS EN NIJVERHEID.
Koersen der edere metalen.
(Medegedeeld door H. Drijfhout & Zoon, Amsterdam). Ongefineerd Goud in baren ƒ 2250 per K.G. fijn. Ongefineerd Zilver in baren ƒ 98 per K.G. fijn.
Kon. Utrechtsche Fabriek van Juweelen, Zilverwerken en Penningen van C. J. Begeer.
De heeren Willeumier, Van Tyen & Van Laer berichten, dat de inschrijving op ƒ 700,000 6 % obligatiën ten laste van bovengenoemde vennootschap, in stukken aan toonder, groot ƒ 1000 elk, zal zijn opengesteld op 21 Maart, tot den koers van 100 %, bij hunne kantoren te Amsterdam en te Wormerveer en ten kantore der vennootschap te Utrecht.
De obiigatiën zijn aflosbaar à pari in 25 jaar door uitlotingen, aanvangende in 1924.
Aan de toelichting van het prospectus ontleenen wij het volgende:
Werd in November 1917 overgegaan tot de uitgifte van ƒ 400,000 cum. pref. winstd. aandeelen, welke nog in portefeuille waren, thans maken de verdere bedrijfsontwikkeling en de voorbereiding van den vredestoestand het wenschelijk de geldmiddelen der vennootschap te verruimen. Daarbij is ditmaal de voorkeur gegeven aan eene 6 % obligatieleening groot ƒ 700,000.
De vooruitgang onzer bedrijven blijkt voldoende uit de gemaakte winsten volgens de winst- en verliesrekening. Deze bedroegen in: Bruto winst 1915/16 ƒ 199,172, 1916/17 ƒ 277,770, 1917/18 ƒ 384,373; netto wlnst 1915/16 ƒ 86,742, 1916/17 ƒ 122,819, 1917/18 ƒ 192,390.
Het dividend bedroeg in: 1915/16 voor de gew. aand. 6 %, 1916/17 6 %, 1917/18 8.8 %; voor de cum. pref. aand. 1915/16 —, 1916/17 7¼ %, 1917/18 7¼ %, over een kapitaal van: gew. aand. 1915/16 ƒ 500,000, 1916/17 ƒ 500,000, 1917/18 ƒ 500,000; pref. aand. 1915/16 —, 1916/17 ƒ 600,000, 1917/18 ƒ 1,000,000.
De vaste goederen, opstanden en machinerieën, vertegenwoordigen een veel hoogere waarde dan die, waarvoor zij op de balans paraisseeren, terwijl ook de gereede goederen, edele metalen en steenen in Nederland en Nederlandsch-Indië, die tot kostprijs op de balans voorkomen, met resp. ƒ 995,632 en ƒ 167,971 door de stijging der prijzen eene belangrijke stille reserve bevatten.
De vaste goederen der vennootschap zijn onbezwaard.
De resultaten van het boekjaar 1918/19 zijn tot nu toe bevredigend en beantwoorden geheel aan de verwachting, uitgesproken in het verslag over het vorige boekjaar.
Cultuur-Mij. „Rembes” te Amsterdam.
Aan het verslag over 1917, uit te brengen in de op 10 April a.s. te houden aandeelhoudersvergadering, ontleenen wij het volgende:
Met uitzondering van den Noten- en de Kapokuitval, welke tegenvielen, werden de oogstschattingen voor 1917 over het algemeen ruim overschreden, inzonderheid voor de koffie, terwijl in verband met de financieele afrekening en het in uitzicht gestelde dividend, niet onvermeld mag blijven, dat ook de Robust koffie-oogst van 1918 met ruim 3000 picols verre de verwachtingen heeft overtroffen en hiermede rekening kon worden gehouden.
Want door deze ruime koffie-oogsten was onze Vennootschap verzekerd van werkkapitaal in 1917 en 1918 en zal zij ook in 1919 ongestoord kunnen doorwerken en zoo noodig een kapitaals-reserve kunnen maken voor 1920, aangezien het zich laat aanzien dat zoodra de verschepingsgelegenheden zullen toenemen en de afvoer der koloniale producten allengs weer geregelder wordt, ook de prijzen voor die producten, inzonderheid voor de koffie, geleidelijk verbeteren en ruimere inkomsten verschaffen zullen.
De netto-winst bedraagt ƒ 22,512. Uitgekeerd wordt aan dividend 9 %.
Nu de koffieprijzen in de laatste weken op Java aanzienlijk zijn gestegen, zijn de vooruitzichten voor het boekjaar 1918 gunstig en hopen wij voor den bevredigenden koffieoogst een goeden prijs te kunnen bedingen.
Metaaldraadlampenfabriek „Volt” te Tilburg.
Aan het verslag over het boekjaar 1918 uitgebracht in de aandeelhoudersvergadering van 14 Maart, ontleenen wij het volgende:
De heele jaarproductie vond tegen toenemende prijzen afzet. Ter verkrijging van de noodige bedrijfszekerheid was het op peil houden onzer voorraden een dringende noodzakelijkheid. Verder eischte de steeds toenemende vraag naar gloeilampen een belangrijke uitbreiding onzer fabriek.
Ten einde ons de hiervoor noodzakelijke gelden te verschaffen, alsmede ter versterking onzer kaspositie, zijn wij op 3 October van het afgeloopen jaar tot uitgifte der ongeplaatste 250 aandeelen overgegaan.
Het batig saldo der exploitatie-rekening bedraagt ƒ 367.039 en de winst zonder afschrijving ƒ 357.791. Bestemd wordt voor afschrijvingen ƒ 154.918 en gereserveerd voor diverse belangen w.o onkosten voor betaalbaarstelling dividend op aandeelen en uitkeering op het winstbewijs ƒ 37.480. De uitkeering over 1918 bedraagt daarna voor houders van aandeelen, uitgegeven vóór 3 Oct. 1918: 13 % en voor die, uitgegeven op 3 Oct. 1918: 8 %.
Gemeenschappelijk Eigendom te ’s-Gravenhage.
Aan het verslag over 1918 uit te brengen in de algemeene vergadering op 26 Maart ontleenen wij het volgende:
In den loop van het boekjaar werden ons 35[.] perceelen voor ƒ 3.921.600 te koop aangeboden. Hiervan werden door ons 105 perceelen aangekocht.
Verkocht werden 33 perceelen voor ƒ 430.350, welke te boek stonden voor ƒ 362.898, zoodat wij hierop een winst maakten van ƒ 67.451.
Het aantal panden in eigendom steeg na aftrek der verkochte perceelen van 964 tot 1035. Deze staan voor kostprijs te boek.
Aangezien de waarde der huizen tijdens den oorlog aanmerkelijk is gestegen, kunnen we aannemen, dat hierin een belangrijke stille reserve gelegen is.
Op heden wordt door onze Vennootschap aan 2352 families verhuurd met een huuropbrengst van ongeveer ƒ 541.335 per jaar. Verlies door huurschuld kwam niet voor.
De onderhoudswerken werden in eigen beheer uitgevoerd, wat met het oog op den huidigen toestand de exploitatie zeer ten goede kwam.
Aan huren werd 1918 genoten ƒ 491.971; daarentegen bedroeg de rente van de hypotheken ƒ 225.167.
De kosten van de exploitatie der huizen vorderden ƒ 120.086, terwijl voor algemeene onkosten, salarissen enz. ƒ 16.432 werd uitgegeven.
Het winstsaldo bedraagt ƒ 201.284. Voorgesteld wordt op de gewone aandeelen 9 % dividend uit te keeren en op 6 % cum. pref. aand. 6¾ %. Na goedkeuring door de vergadering der aandeelhouders, bedraagt de reserve en extra-reserve tezamen ƒ 119.245.
Noord-Nederlandsch Landbouwcrediet te Veendam.
Bovengenoemde bank keert over ’t afgeloopen boekjaar 5 % dividend uit (v. j. 4 %).
Insulaire Hypotheekbank te Zierikzee.
In de heden gehouden aandeelhoudersvergadering zijn de winst- en verliesrekening en de balans over 1918 goedgekeurd. Het divident over 1918 is vastgesteld op 11 pCt.. Tot commissaris is benoemd de heer Vincent van Gilse—Van Loon, te Roosendaal.
In 1918 werden gesloten 111 leeningen, ad ƒ 2,692,625.
Het totaal der in 1918 ontvangen aflossingen beloopt ƒ 2,185,527, zoodat op 31 Dec. 1918 op hypotheek uitstond ƒ 7,526,750.
In het afgeloopen jaar moesten wij de onderpanden van twee debiteuren executoriaal verkoopen. Verliezen werden hierbij niet geleden.
De betalingen voor rente en periodieke aflossingen hadden geregeld plaats.
Op 31 Dec. 1917 was aan Pandbrieven in circulatie voor ƒ 6,908.050, gevende voor 1918 eene zuivere vermeerdering van ƒ 598,450.
In het afgeloopen jaar werd ingekocht voor ƒ 447.850 en omgewisseld voor ƒ 40700, zoodat in 1918 de totale uitgifte heeft bedragen ƒ 1.087.000.
De winst- en verliesrekening over 1918 toont aan dat de nettowinst ƒ 43334 bedraagt.
Hiervan komt ƒ 13067 ten goede aan het Reservefonds (waarop ƒ 3977 is afgeschreven wegens lagere beurswaarde der effecen.) Na bovenstaande dotatie zullen de gezamenlijke reserves ƒ 60042 bedragen.
Voor tantièmes zijn ƒ 19496 en voor aandeelhouders ƒ 8927 beschikbaar, waaruit een dividend kan worden betaald van 11 %.
Uitlotingen.
3 % Crédit Foncier Egyptien. Trekking van 15 Febr. Emissie 1886. No. 269414, frs. 50.000. De volgende à frs. 1000.
| 25887 | 41891 | 42116 | 44990 | 57153 | 60614 |
| 87965 | 95677 | 112976 | 125587 | 156196 | 162433 |
| 199151 | 207154 | 209781 | 226513 | 226571 | 245831 |
| 266009 | 266305 | 278957 | 345209 | 352124 | 365587 |
| 369601 |
Emissie 1903. No. 473387 frs. 50.000. De volgende à frs. 1000.
| 433659 | 443602 | 481393 | 482138 | 509970 | 513213 |
| 517766 | 544526 | 549738 | 555580 | 570121 | 583551 |
| 627120 | 660812 | 675990 | 680338 | 696660 | 705258 |
| 714934 | 720671 | 747193 | 747471 | 757684 | 769220 |
| 797286 |
Emissie 1911. No. 346142, frs. 50.000; No. 87068, 10.000 frs. De volgende à frs. 1000.
| 1664 | 34240 | 42802 | 47496 | 53577 | 70525 |
| 83871 | 103091 | 105578 | 128432 | 130655 | 150106 |
| 169446 | 176132 | 188324 | 233397 | 234746 | 296849 |
| 319414 | 319754 | 343615 | 356021 | 373375 | 379789 |
Spoor-, Mijn- en andere opbrengsten.
Kediri-Stoomtram-M ij. Febr. 1919 ƒ 50900 (plus ƒ 13776). Eerste 2 maanden 1919 ƒ 107100 (plus ƒ 20487).
Sumatra Rubber Cult. M ij. „Serbadjadi”. Febr. 41434 h. K.G. rubber (v. m. 47644, v. j. 33739 h. K.G.)
Binnenlandsche leeningen.
De Haskerveenpolder (F.) zal voor de uitvoering van verschillende werken een 5 % leening, groot ƒ 110,000, aangaan.
- ↑ Men ziet hierover ook onder „Buitenland”.
