| Ao. 1775.
AMSTERDAMSCHE Word uitgegeven by |
 |
No. 44
Donderdagſche Courant. HENDRIK LINSEN, |
ITALIË.
ROME den 25 Maart. Zyne Heiligheit zonderd zig dikwils af tot het doorleezen der Papieren, welke door wylen CLEMENS den XIV. aan deszelfs Opvolger geaddresſeerd zyn. De Ministers van de Hoven van Bourbon toonen zeer veel begeerte, om den Inhoud daar van te weten. Middelerwyl heeft men opgemerkt, dat de Paus, zederd eenigen tyd, de Lyf-Arts van zyn Voorzaat, en deszelfs vertrouwden Vriend, Broeder Franciscus, telkens by zig doet roepen. Volgens een algemeen Gerucht, zal de beruchte Prophetesſe van Valentano eerstdaags naar Rome gebracht worden, vermits Zyne Heiligheid begeert zelf met haar te ſpreeken.
De Republiek Venetie, zegt men, zou aangeboden hebben, om vier buitengewoone Gezanten naar Rome te zenden, om den Heiligen Vader uit Naam van dat gemeene best te Complimenteeren, doch Zyne Heiligheid zou hun niet alleen voor die Eer bedankt, maar tevens verklaard hebben, dat Hy zyne bevordering tot de drie dubbelde Kroon; voornamentlyk aan de begunſtiging der Venetiaanſche Kardinalen te danken had.
Van de tegenwoordige Regeerings-Vorm kan nog niets met zekerheid gemeld worden, evenwel, volgens allen oogſchyn, zullen de Ministers van zekere voornaame Hoven in gelyke achting blyven.
MILAAN den 27 Maart. In een naby Cremona gelegen Vlek, kwamen onlangs twee Vreemdelingen, in Karmeliten kleding, aan, doch vermits men hun wegens eenige omſtandigheden verdacht hielt, wierden zy geviſiteerd, en als toen werd bevonden, dat zy verſcheiden Zak-Piſtoolen en andere verboden Wapenen by zig hadden; zo dra dezelve in hechtenis gebracht waren, bekenden zy aanſtonds tot eene Bende Gauwdieven te behooren, en dat drie andere hunner Medemakkers in het zelve eerwaardig kleed omzworven.
ZWEEDEN.
STOKHOLM den 28 Maart. Op Bevel van Zyne Majeſteit is eergisteren in alle de Kerken dezer Hoofdſtad de Dankzegging geſchied, wegens de gelukkige herſtelling van de Koninginne Weduwe.
Volgens een Brief van den Heer Gedda Commisſaris der Posteryen te Malmoe in Gothland, wierden aldaar in de Provincie Scanie, op de zogenaamde Reuzen Heuvels, verſcheiden zeldzame Antieken gevonden, die den aandacht der Liefhebberen overwaardig zyn. Eenige jaaren geleden, vond de Colonel Scriber, op een van dezelve; een Menſchen Bekkeneel, doorſtoken met een Ponjaard, gemaakt uit een Vuur ſteen. Men meent, dat dit zoort van Geweer zeer gemeen geweest is by de Oude Bewoonders van het Noorden, terwyl men ’er van onderſcheide zoorten gevonden heeft, gevormd van denzelfden Steen. In ’t Jaar 1763 preſenteerde de Heer Gedda aan wylen Zyne Majeſteit, een diergelyk Geweer, ter lengte van 14 duimen, ’t geen hy te Orſa in Dalecarlie gevonden had: dit Geweer niet ongelyk aan een twee ſnydenden Deegen, was van eene Compoſitie glinſterend als Email, en zo hard als Yzer. Men heeft te Scanie ook diergelyke, en van dezelfde Glans en Hartheid ontdekt. Zeker Boer had omtrent een Myl van Malmoe een groot Antiek Vaas gevonden; opgevuld met onderſcheiden Zilveren Spezien, welk een en ander door hem te Koppenhagen voor 400 Ryksdaalders verkogt was. Twee of drie dezer Geldſtukken waren in handen van een Particulier gekomen, waar door men ontdekt heeft, dat dezelve niet verſchillen van zekere gegraveerde Leg-Penningen, die in het Kabinet van Banner gevonden worden, en waar van het Randſchrift Adalrik Rex Anglia, ſchynt te zien op dien tyd, toen Olof Skot-Konung met de Koning van Denemarken in Zweeden kwam.
DUITSCHLAND.
WEENEN den 1ſten April. Men zegt, dat de Reisroute van Zyne Keizerlyke Majeſteit op de volgende wyze zou gereguleert zyn: eert over Tyrol naar Venetie, van daar naar Milaan, vervolgens in ’t Kamp by Peſt, ’t geen men nu wederom zegt, dat voortgang hebben zal, en dat Haare Majeſteit de Keizerin Koningin, insgelyks een Tour derwaards doen zal, van daar vertrekt de Keizer naar Zevenbergen, vervolgens naar Polen, van Polen naar het Leger in Moravie, van Moravie naar Boheemen en van daar in ’t Kamp by Laxenburg.
Van de Turkſche Grenzen heeft men Tyding gekregen, dat eenige Turken met onze Troupen handgemeen geweeſt waren, en dan aan onze zyde een Hoofdman en verſcheiden Gemeenen zouden geſneuveld zyn.
NEDER ELVE den 7 April. Verſcheiden Brieven uit Saxen, Sileſie en Boheemen leveren ons eene uitvoerige Beſchryving van den Opſtand der Boeren in de laatſtgemelde Landſtreeke, en beſchouwen deeze Gebeurtenis als een Zaak, die gewichtige en te gelyk gevaarlyke gevolgen zou kunnen hebben. Deeze oproerige Boeren richten overal, waar zy heen trekken, veele baldadigheden aan, en betoonen geen de minſte vrees voor de Keizerlyke Troupen; in tegendeel zouden zy gepoogt hebben de Vesting Koningsgrats te overweldigen. Alle de Boeren van dat Koningryk, zegt men, zyn in beweeging, en hebben vaſt beſloten, zig de Slaverny, waar in zy, tot hier toe, door den Adel gehouden zyn, te onttrekken. Men kan niet ontkennen, dat hun zwaare dienſtbaarheid is opgelegt geweeſt, die met geen billykheid van Menſchen te vergen is, zo dat de wanhoop hun waarſchynlyk tot deeze opſtand zal aangezet hebben. Doch vermits de meeste hunner Heeren Luiden zyn, die de hoogſte waardigheden aan het Keizerlyke Hof en elders bekleden, zo ziet men niet, dat deeze Boeren eenige beterſchap in de manier van behandeling te verwachten hebben. Zommigen denken, dat men reeds bezig is, dien aangaande eene andere ſchikking te maken, doch dit gerucht is, toe hier toe, zonder grond, zo wel, als dat een aantal deezer Boeren zig naar de aangrenzende Koninglyke Pruisſiſche Provincien zouden begeven hebben. Ondertusſchen is het merkwaardig, dat de Geeſt van Oproer, in onze dagen, hoe langs hoe meer toeneemt, en het eene Land na het andere aanſteekt.
GROOT-BRITTANNIE.
LONDEN den 7 April. Zyne Majeſteit heeft eene groote Promotie van Admiraals gedaan, ende geene die in de Stad zyn, hebben reeds hunne opwachting by den Koning gemaakt.
De Bill tot bepaling van de Commercie en Visvangſt van Nieuw Jerſey en andere Colonien, werd, eergiſteren, by de Gemeentens voor de derdemaal geleezen, en by meerderheid van 192 tegen 46 Stemmen gereſolveerd, om dezelve in een Wet te veranderen.
In de Generaale Vergadering van den Lord Major en de Gemeenſchappen deezer Stad, is den 5den gereſolveerd, om aan den Koning een nedrig addres te preſenteeren en Zyne Majeſteit onder anderen te ſmeeken, van die Dienaars voor altoos uit den Raad te weeren, welke de tegenwoordige ſchadelyke maatregels voorgeſteld hebben. Insge[l]yks werd goedgevonden, om de Leden, welke in die beide Huizen zig tegen de verregaande ſtrengheden van de Ministers verzet hebben, by addres te bedanken, &c.
Men debiteert hier eenige byzonderheden omtrent de Melitaire ſchikkingen, die by de Amerikanen gemaakt worden, volgens dezelve zouden de Virginianen de Provincie Maryland en die van Penſilvane, elk een Corps van 15,000 Man hebben opgericht; Connecticut ende Masſachuſet hadden yder 20,000 Man aangeboden, en by elk Regiment een Esquadron Kavallery. Het Gouvernement van deeze laatſte Provincie was geſteld in handen van 40 Perſoonen, door het Gemeen verkoren, &c.
De Actien van de Bank zyn 144 en 7 agtſte; die van de Ooſt-Ind. Comp. 156; de Z. Zee 99 en 1 quart; en de Annuiteiten geen vasten prys.
NEDERLANDEN.
’s GRAVENHAGE den 12 april. De Heeren Staaten van Holland en Westvriesland zyn heden weder vergaderd geweest.
De Sardiniſche Minister heeft met den Preſident van de Heeren Staaten Generaal geconfereerd, en zo men verſtaat, het Huwelyk van Zyne Koninglyke Hoogheid den Hertog van Chablais, met de Koninglyke Prinſesſe Maria Anna Carolina, Dochter van Zyne Sardiniſche Majeſteit, aan Hun Hoog Mog. bekend gemaakt.
De Heer van Bleyswyk, wegens deze Provincie in Hun Hoog Mog. Vergaderinge ſesſie hebbende, is alhier gereverteerd, en in Hooggemelde Vergaderinge verſcheenen.
By de Wed. LOVERINGH en ALLART, Boekverk. t’Amſt., word met ſucces Ingetekend op ’t Kunſtkeurig PSALMBOEK, in 4to. à ƒ 5 : 10., in gr. 8vo. a ƒ 4, geheel op Nooten, op Med. Schryfpap., de Lees-Pſalmen op den kant, ieder Rymregel op zig zelve, zonder door te lopen, en de Kruisſen in de Noot. Verciert met 4 uitmuntende Kunſtpl., door R. Vinkeles, betreklyk tot de Hiſt. der Zamenſtelling van de Pſalmen, waar van een beknopt, zaaklyk en echt Bericht zal gegeven worden; waarby nog zal gevoegd worden, een uitvoerig Zangſtuk, ter opwekking, tot ’t Godverheerlykend Pſalmzingen; zo, dat door ’t een en ander, dit Pſalmboek, alzints ten GEDENKBOEK, ook vour ’t Nageſlagt, van deze aanmerklyke Gebeurtenisſe, zal kunnen verſtrekken, vermits men aan de uitvoering, nog moeiten, nog koſten zal ſpaaren, om ze b[y] uitnemenheid fraai te doen zyn; zullende ’er alleen in-gr. 8vo. 100 Exempl. overgedrukt worden; welke niet dan met verhoging van ƒ 7, en dus niet dan voor ƒ 11, te bekomen zullen zyn; en van de 4to. zullen ’er volſtrekt geen worden overgedrukt. De tyd der Intekening zal duuren tot ’t eind van April, waarom elk die Liefhebbery voor zulk een Werk heeft, vroegtydig verzogt word ter Intekeninge, en de Boekverkopers om ſpoedig hunne Intekeningen, aan de Uitgevers te doen toekomen. Het Bericht is alom (gratis) te bekomen.
Thans word by den Boekverkooper BOSCH te Haarlem, t’Amſterdam en alomme, uitgegeven: Het Leven van den grootſten, en beſten aller Menſchen, JEZUS; door J. J. HESZ, V. D. M. t[e] Zurich. Naar den derden Hoogd. Druk vertaald. NB. Dit is het zelfde Werk waar mede Dr. MUNTER, by den Heer STRUENSEE zo veel dienſt deed, de prys is 25 St. Ook MYNE OVERTUIGINGEN, en MYNE VOORNEEMENS betreffende den Godsdienſt, geſchreven door een Godsdienſtig Hoog-Leeraar in Duitſchland, t’zamen ƒ 1 : 5.
Alle de geene die iets te pretendeeren hebben of verſchuldigd zyn, aan de Boedels van Joh. Jacobs, Nicol. Kruyff, J. C. Asmus, Ab. Maure, Johannes van Gulde, George Alb. Keitwich, in de Colonie van Suriname ab Inteſtato overleden; gelieven zig binnen één Jaar en 6 Weeken te addresſeeren by de Wel Edelen Heeren Commisſarisſen der Nieuwe Wees- en onbeheerde Boedels-Kamer aldaar, op pœne van eeuwig ſtilzwygen.
By den Boekverkooper PETRUS CONRADI, t’Amſt. in de Kalverſtraat, is thans tot een matige prys te bekomen, een fraaije en allerkompleetſte ATLAS, beſtaande uit meer dan 500 ſuperbe afgezette Kaarten, en behelzende niet alleen die geenen, welke tot den nieuwen Atlas van COVENS en MORTIER behooren, maar is daar en boven verrykt met een groot aantal van origineele Kaarten van de eerſte en voornaamſte Aardryksbeſchryvers, als van SANSSON, DE L’ISLE, JAILLOT en anderen, 5 Deelen in Schildpadde Banden, een overheerlyk Exemplaar en uitmuntend geconditioneerd, het welk dagelyks by bovengemelde door de Liefhebbers kan worden gezien.
De Waarheid en Zekerheid van de Opſtanding van den Heere JESUS CHRISTUS uit de Dooden, als de eenige Steun en vaſte Hoope der Chriſtenen, tegen de Beſtryders van den Chriſtelyken Godsdienſt, treflyk betoogd zo uit Mozes, de Propheeten als Euangeliſten, door G. WEST, Schildknaap, naar den Zesden Druk, uit het Engelſch vertaald, met eene uitvoerige Voorreden ter beteugeling van het ſteeds toenemend Ongeloof of ter beveſtiging der betere Gevoelens van hun, die de Goddelyke Openbaring met het vereiſchte ontzag eerbiedigen, door C. BOERS, Doctor in de Heilige Godgeleerdheid en Predikant te Muiden; is gedrukt te Utrecht by de Wed. J. J. van Poolſum en J. van Ter Veen, mede te bekomen by M. de Bruin, t’Amſt. in gr. 8vo. à 2 gl.
By JOHANNES HALFMAN, Gequalificeerd Collecteur te Alkmaar, als meede by de Wed. J. LANDMAN, te-Enkhuizen, zyn voor de Eerſte Clasſe der Generaliteits 60 Loterye, die op Maandag den 24 April 1775 begint te trekken, Loten en Gedeeltens van Loten in koop en in huur te bekomen en is in huur een Heel Lot ƒ 4; Half ƒ 2; Quart ƒ 1; Agtſte 10 St. En in koop een heel Lot ƒ 10; Half ƒ 5; Quart 2-10; Agtſte ƒ 1-5. Als meede voor alle Clasſen gefourneert, Prys Courant.
Een ieder die, uit eenige hoofden, iets te vorderen mogt hebben van, of verfchuldigd is aan Harmen Nieuwenhuis, in leven Binnen Schipper van hier op Haarlem, viſe verſa, gewoond hebbende ie Overleden zynde in de Vinkeſtraat alhier; word ten allen overvloeden nogmaals verzogt, ’t zelve uiterlyk voor primo Mey eerſtkomende, op en aan te geven by den Notaris G. Wythof, alzo nu die tyd, door de Executeurs, de zuivere Nalatenſchap, aan de Erfgenamen zal worden geëxtradeert en afgegeven.
AMSTERDAM den 12 april. „Uit GRONINGEN heeft men Tyding, dat de Ed. Mog. Heeren. Burgemeeſteren, en Raad dier Stad, het Tweede Accesſit der geſtelde Pryſen op de Inleevering van de beste, en best bereekende Plans; en Tekeningen voor een Nieuw Raadhuis, hebben toegewezen aan den Autheur, onder de Zin-Spreuk HET GOED VOORNEEMEN REGTVAARDIGD DE UITVOERING, welke, by opening bevonden is, te wezen de Heer JACOB EDUARD DE WITTE, Directeur Generaal der Stads Werken, en Gebouwen alhier, als, volgens de Publiek in Druk uitgegevene Verklaaring Hunner Ed. Mog. voorzien, met een zeer uitgewrogte Berekening, en wel doorgedagte Aanmerkingen, &c”.
„De Brieven van Conſtantinopel van den 4 Maart, behelzen weinige byzonderheden, die vermits de Vreede herſteld is, hoe langs hoe minder worden zullen. De Groot-Vizier, had den Heer Peterſon en deszelfs Secretaris, ieder met een Ryk uitgedost Paard beſchonken.
„Uit het Brandenburgſche word bericht, dat Zyne Majeſteit reeds voor de Verkiezing van den tegenwoordigen Paus, Commisſarisſen benoemd had tot onderzoek van de Zaaken der Jeſuïten, en men denkt, dat deze Orde in de Pruisſiſche Staaten insgelyks zal afgeſchaft worden”.
De Wel Edele Heeren Bewindhebberen van de Ooſt-Indiſche Compagnie ter Vergaderinge van de Zeventiene alhier, hebben tot Advocaat voor Nederlands Indiën aangeſteld de Heer Mr. NICOLAAS ALEXANDER LELYVELD.
Den 10den is in Tesſel binnen gekomen Joh. Winge uit Noorwegen, de wind Noordelyk.
Den 11den R. Tjeerds van Stettyn, de wind N. N. Weſt.
Commandeur O. Oebles na de Straat-Davids gedeſtineerd, heeft den 16 Maart by het Land van Buſch in een zware Storm Schade bekomen, heeft in goeden ſtaat gepraait Commandeur J. H. Schut, en is den 10den dezer in Tesſel weder terug gekomen.
Uit Elzeneur word van den 4den dezer gemeld, dat Schipper Cornelis Johannes aldaar gekomen gerapporteerd had, dat op de Grasholms geſtrand was een Smak en een twee Mast Schip, waar van de Groote Mast weg was, en nog een groot Schip uit de Noordzee, die agter de Grasholm geankerd was, hebbende maar alleen de Fokke Mast.
Op Lezouw zat ook een Schip waar in maar een Mast te zien is, en op Aanhoud een twee Mast van alle de namen onbekend.
Tusſchen den 28 en 29 Maart is by Flakſtrand op Strand geraakt het Schip van Frans Busk van Bart na Hull, men meende nog iets van de Scheeps Gereedſchappen te bergen, en Gudmund Kiöhler van hier na Noordkopping, de Schipper en 5 Man zyn verdronken[.]
Op Keun dat van Ole Urſtröm van Sicilien laatſt van Marſtrand na Stokholm, en Ch. Biorn van deze Stad, en op Ellinga dat van Schipp. Groepe van Langezund beide na Koppenhagen.
Den 19den Maart is met eenige ſchade te Barcelona gearriveerd D. Wiebes van hier, hebbende in de Spaanſche en Middelandſche Zee veel ſtorm uitgeſtaan.
Den 5den dezer is uit Cowes gezeild J. Hanſen na Esſequebo, den 6den dito van Oſtende A. Cornelis na Cad[i]x en op dien zelven dag van Vlisſingen, F. Reichard, Ch. Ketner en J. Bohlen en van de Rede voor Rammekes, ’t Schip Haaſt u Langzaam Capt. C. van Kakom na de Kuſt van Guinea, nevens 2 à 3 Fluiten, en eenige Engelſche Schepen, en den 7 dito het Ooſt-Indieſch Comp. Schip OUD HAARLEM Schipper Jan Sierveld na Ceylon, van Livorno And. Engel en van Marſeille Jacob Albrecht beide herwaards.
Te Livorno is gearriveerd F. Jansz. uit Sicilien, laatſt van Maltha, te Allikanten Y. P. Ysſen van Marſeifle, J. Verberne en R. J. Booy van Genua, te Lisbon J. P. Alfning van St. Sebaftiaan en C. Hook uit Sicilien, te Calais E. Palleſen van Barcelona, laatſt van Duinkerken, te Bourdeaux P. Nuske van Stettyn en G. Bernardus, te Londen Y. Olferts, K. Smit, C. Remmers, K.Doorn en P. Longdill alle van hier, te Oſtende T. Paynter van Mentona, J. Jenſen van Rotterdam na Livorno, W. Peterſen van Fredrikshal, J. Mercier van Bajoenen, K. S. de Haas en J. Smith van Nantes, te Huſem J. Klaſes, te Bremen F. Pieters, D. Koers en S. Elders, te Hamburg A. Alewyns,
