het geheel en de verschillende deelen, en dat die verhouding niet door de onderdeelen vastgesteld kan worden, maar door het geheel aan de onderdeelen wordt opgelegd. In de Grieksche tempels was de orde het geheel; de proportiën van de orde stelden dus die van het geheel vast, maar zoodra zij een onderdeel werd, verloor zij ook hare heerschappij om aan het geheel oudergeschikt te worden, dan bijv. verviel het entablement en bleef slechts de kolom als steunpunt over. De proportiën der kolom werden dan vastgesteld door de plaats die zij innam en door de stof waaruit zij bestond; de grootte, hoogte en zwaarte van haar kapiteel en haar voetstuk waren evenzeer aan verandering onderhevig, naar gelang dit voor de algemeene ordonnantie wenschelijk was. Strict logische handelingen, zooals deze, zijn echter niet voldoende om op ’t punt van kunst een schoon werk voort te brengen, want bij het voorstellen van eene juiste beredeneering is de keuze van den vorm van groot belang. Hoewel de architectuur der XVde eeuw in frankrijk slechts het gevolg is van een waar principe tot aan hare uiterste grenzen voortgezet is zij toch terugstootend door den vorm die de strenge toepassing van haar beginsel haar laat aannemen. Zij wordt meer een betoog, de oplossing van een gesteld vraagstuk dan een kunstgewrocht.
Toen eenmaal de orde niet meer de geheele ordonnantie van het gebouw uitmaakte, verviel zij geheel omdat zij geen reden van bestaan meer had. In de bouwkundige scholen door de grieken gevormd en die als uitvloeisels der Romeinsche architectuur beschouwd kunnen worden, vindt men haar ook niet meer. Noch in de bouwkunst aan de arabieren toegeschreven, noch in de Westelijke bouwkunst gedurende de middel-eeuwen vindt men haar terug; toch zijn de architectuur der oudheid en die der middel-eeuwen zoo uitéénloopend dat zij, hoewel zij eenige algemeene wetten der proportiën gemeen hebben, zelfs van een geheel verschillend oogpunt beschouwd moeten worden.
In de middel eeuwen werd de architectuur geheel door de meetkunde beheerscht; het is dus niet zonder reden dat de scheppers van onze gebouwen uit de XII tot de XV eeuw de meetkunde en de bouwkunst onder één vorm verpersoonlijkte. Hoewel de groote artisten van het Oosten de overblijfselen der school van alexandrië, zoowel als onze architecten in frankrijk, de meetkunde in al hunne architectonische concepten lieten inkomen, hadden zij nog zulk een waar gevoel van den vorm, dat deze steeds in ieder bouwkundig werk de voornaamste wet scheen te zijn. In tijden van verval zijn de meetkundige werkingen zichtbaar. Het eigenaardige genie der twee rassen blijkt hieruit, dat de artisten van het Westen nooit de werken van die van het Oosten hebben nagebootst, hoewel zij beiden aan dezelfde bron geput hebben.
wordt vervolgd.
BOUWKUNDIG GENOOTSCHAP.
Wij ontvingen het verslag van de algemeene vergadering van het Bouwkundig genootsehap, 30 april gehouden. In deze vergadering is door Mr. jules enthoven eene voordracht gehouden over „onze wetgeving op de onteigening.” Daar in de Opmerker van 1 mei reeds een uitvoerig verslag voorkomt, verwijzen wij belangstellenden naar dat blad.
BERICHTEN.
— De heer a. n. godefroy, rustend architect te amsterdam en eerelid van het genootschap architectura, heeft ten vorige jare zijne, gedurende vijf en vijftig jaren verzamelde, hoogst belangrijke boekerij, als legaat aan het Rijk aangeboden en stond reeds aanstonds de meest belangrijke werken aan de bibliotheek van ’s Rijks Museum in bruikleen af. Thans heeft genoemde heer godefroy het reeds in bruikleen afgestane gedeelte in vollen eigendom van het Rijk doen overgaan.
Dit geschenk bestaat uit omstreeks 1050 verschillende boek- en plaatwerken over bouwkunst en aanverwante vakken, zoowel antieke, middeleeuwsche als moderne kunst en hare geschiedenis, vervat in omstreeks 1900 boekdeelen.
Aan den schenker is de bijzondere dank der regeering betuigd.
— Over de ontdekkingen van den Amerikaanschen geoloog William Niven in de Mexikaansche provincie Guerrero geeft Herrman Ludwig, apotheker te Acapulco, een uitvoerig verslag in de Deutsche Zeitung von Mexico.
Ofschoon de bouwvallen een oppervlakte van meer dan 900 Engelsche mijlen in het vierkant beslaan, bleven ze tot heden onbekend en dit is toe schrijven aan den roep van bijzondere onveiligheid, waarin de provincie Guerrero, naar het schijnt ten onrechte, staat. De momenten staan in geen verband met de kunstoverblijfselen der Azteken, Tolteken, noch met de Maya-oudheden, en het schijnt, dat ze in een veel vroeger tijdperk geplaatst moeten worden dan de overblijfselen, die van deze volkeren bestaan.
Er zijn eenige tempels bij, waarbij een een lengte van 600 bij een breedte van 200 voet heeft. In de buurt daarvan zijn paarlemoeren voorwerpen gevonden van allerlei groteske vormen, die soms aan Assyrische oudheden herinneren. Ook het vaatwerk onderscheidt zich door zijn vorm en versiering van alles wat tot dusverre in Mexico gevonden is.
Deze eerste onderzoekingen konden nog slechts op vluchtige wijze plaats vinden. Een nauwkeurig onderzoek, dat zeker niet uit zal blijven, kan nog veel merkwaardigs aan het licht brengen.
— In de maand april werden op groote schaal de werkzaamheden aangevat der bouwweken voor de Wereldtentoonstelling van ’t jaar 1900 te parijs. Het is bekend dat alle verschillende terreinen, welke voor vroegere wereldtentoonstellingen aldaar hebben gediend thans gezamenlijk door een ceintuur-spoorweg verbonden, daartoe worden bestemd. In de Champs-Elysées, het emplacement van ’t Palais de l’ Industrie, het hoofdgebouw van 1856 dat thans geheel wordt afgebroken. Daartegenover de Esplanade des Invalides, ook in 1889 gebruikt, en nu met de zeer breede — nieuwe brug alexander iii over de Seine in verbinding gebracht. Verder de gekoppelde terreinen van het Champs de Mars en het Trocadero waar het Palais du Trocadero aan 1878 herinnert en de Eiffeltoren aan 1889. Langs de beide Seine oevers vormen aaneengeschakelde bouwwerken eene verbinding der twee hoofdterreinen.
Het officiëele algemeene plan is geproduceerd in no. 28 van la Construction Moderne.
— Door de vereeniging Amstels Bouwkring is ingevolge besluit der vergadering van 23 februari jl. een uitgebreid adres gezonden aan den gemeenteraad van amsterdam. Zij hebben met groote verwondering gezien, dat juist dat deel der algemeene politieverordening, dat de zoogen. bouwverordeningen vormt, niet deelt in de herziening waarvan thans al de andere deelen dier politie-verordening onderworpen zijn, terwijl zij met alle bescheidenheid van oordeel zijn, dat juist dat deel het meest van allen herziening behoeft.
Zij uiten dus als direct belanghebbenden den wensch dat ook die bouwverordeningen weldra zullen worden omgewerkt en dat daarbij rekening zal worden gehouden met de grieven die zij in dit adres zoo kort mogelijk formuleeren.
— Door de welwillende medewerking van de Firma wegner en mottu te amsterdam worden bij haar tegen zeer matigen prijs verkrijgbaar gesteld photographieën van de voornaamste punten in de lijn van het te versieren stadsgedeelte bij gelegenheid der inhuldiging van h. m. de koningin in 1898. Deze photographieën dienen als gegevens voor de medewerkers aan de prijsvragen voor de versiering, uitgeschreven door de commissie van Vereenigde Kunstenaars.
Verkrijgbaar zijn de volgende, van: het plein vóór het Centraal-Station met een gedeelte Damrak, de Dam, een gedeelte van het Rokin, de Blauwbrug, de Magere Brug, de Hooge Sluis en het Weesperplein met Sarphatistraat bij het Station Staatsspoor.
Het programma der prijsvragen is verkrijgbaar op het Bureau van de Maatschappij t. Bev. d. Bouwkunst, marnixstraat 402.
| TECHNISCHE VAKVEREENIGING. | informatiebureau. |
| Opz. | Teeken., | leeft. | 29 | jaren, | ongeh., | verlangd | salaris | f | 80 | p. | maand | |
| „ | of „ | „ | 32 | „ | geh. | „ | „ | „ | 90 | „ | „ | |
| Bouwk. Opz. | „ | 43 | „ | „ | „ | „ | „ | 90 | „ | „ | ||
| „ | „ | of Uitv. | „ | 43 | „ | ongeh. | „ | „ | „ | 80 | „ | „ |
| „ | „ | „ | „ | 25 | „ | „ | „ | „ | „ | 85 à 90 | „ | „ |
| Opz. Teekenaar | „ | 28 | „ | „ | „ | „ | „ | 90 | „ | „ | ||
| „ | „ | „ | 23 | „ | „ | „ | „ | „ | 80 à 90 | „ | „ | |
| Bouwk. | Opz. | „ | 25 | „ | „ | „ | „ | „ | 60 à 70 | „ | „ | |
| „ | „ | „ | 28 | „ | „ | „ | „ | „ | 80 à 90 | „ | „ | |
| „ | Teekenaar | „ | 22 | „ | „ | „ | „ | „ | 50 | „ | „ | |
| Bouwk. Opz. Teek. | „ | 23 | „ | „ | „ | „ | „ | 60 | „ | „ | ||
