BUITENLANDSCH OVERZICHT
„Vestzakslagschip” tegen kruisers. — Het compromis van den Duitschen vlootbouw. — De klassieke formule van de moderne marine. — „Von Spee” is niet snel genoeg.
Voor de Zuid-Amerikaansche kust is het Duitsche „vestzakslagschip” „Graf Admiral von Spee” slaags geraakt met drie Britsche kruisers. De „Graf Admiral von Spee” heeft tenslotte de wijk moeten nemen voor deze overmacht, over welker karakter wij aanstonds nog eenige opmerkingen zullen maken. Met 30 dooden aan boord, benevens een aantal gewonden, heeft het schip de wijk genomen naar een neutrale haven, Montevideo in Uruguay.
Krachtens het internationale recht zal het schip, na 24 uur respijt, deze haven weer moeten verlaten. Het wordt echter door de Britsche kruisers „Ajax” en „Achilles” buitengaats opgewacht. De derde kruiser, de „Exeter”, kon aan de achtervolging niet meer deelnemen; deze kruiser kon niet meer op volle kracht varen, waaruit moet worden afgeleid, dat de „Admiral Graf von Spee” goed van zich heeft afgebeten en het schip midscheeps heeft getroffen.
Een vergelijking van de krachten, die voor de Zuid-Amerikaansche kust zijn slaags geraakt, is in verband met het resultaat, hoe weinig daaromtrent ook bekend is, zeer belangwekkend. Men houde in het oog, dat het Duitsche schip geen kruiser is, maar een slagschip, zij het ook van ongewoon-kleine afmetingen. De „Von Spee” meet, evenals zijn zusterschip „de Admiral Scheer”, slechts 10.000 ton.
Deze „vestzakslagschepen” zijn indertijd dé sensatie geweest van de internationale marine. Gaarne had Duitschland deze slagschepen gebouwd in het gangbare formaat, dat ligt tusschen de 30.000 en de 40.000 ton, maar de bepalingen van het verdrag van Versailles verboden den bouw van oorlogsschepen met een grootere tonnage dan 10.000.
Op handige wijze heeft de Duitsche techniek daarop een compromis gesloten tusschen deze beperking in tonnenmaat en de eischen, die de kwalificatie „slagschip” aan een oorlogsvaartuig stelt. Zoo zijn de „Von Spee” en de „Scheer” uitgerust met elf-duims-kanons, die projectielen van 300 kilogram afvuren. Dit kaliber wordt doorgaans op schepen van deze afmeting niet aangetroffen, en terecht. Bij den bouw van een oorlogsschip moet men het beschikbare gewicht verdeelen tusschen pantsering, geschut en, machinevermogen. Het moet met deze drie „uit de lengte of uit de breedte” komen en het ligt voor de hand, dat, naar mate het schip grooter is, men meer speling heeft om ideale verhoudingen te bereiken.
Nu behoeft een slagschip minder snel te varen dan een kruiser. Tenslotte moet het dienst doen als steunpunt in den zeeslag; het is niet bestemd om als zelfstandige eenheid te opereeren. Zoo is de snelheid van de „Von Spee” en van de „Scheer” slechts 26 knoopen, terwijl de „Achilles” 32½ knoop loopt.
Bij verhooging van de snelheid neemt het benoodigde machinevermogen progressief toe; men heeft daarom bij de „Achilles”-klasse bezuinigd op het geschut; zij is bewapend met zesduims-kanons. De „Exeter”, van een andere klasse, zij het ook van dezelfde afmetingen — 7.000 à 8.000 ton — heeft achtduimskanons, maar van dit schip is de snelheid weer wat minder.
Men zal zich herinneren, dat wij bij een beschrijving van de „Strassbourg” en de „Dunkerque” — slagschepen van 35.000 ton — hebben opgemerkt, dat volgens marine-deskundigen in deze schepen een ideale verhouding tusschen machinevermogen, pantsering en artillerie is bereikt, o.a. door het opstellen van de kanons in „drieling”-torens, hetgeen veel besparing heeft opgeleverd op de opstelling (koepels met fundeering, etc.). Door deze schepen lang en smal te maken en de artillerie zoo ver mogelijk naar voren en naar achteren te brengen, is daarbij de „doode schiethoek” zooveel mogelijk beperkt, terwijl een schip door smallen, langen bouw aan snelheid wint.
De strijd bij de Zuid-Amerikaansche kust is er alzoo een geweest van meer licht geschut tegen minder zwaar geschut, van numerieke overmacht tegen kwalitatieve overmacht alzoo.
Een punt, waarop de Britsche schepen echter sterk in het voordeel waren, was de grootere snelheid. De „Von Spee” kon zich niet voldoende aan het gevecht onttrekken. En kan een „Dunkerque” eenige kruisers afwachten door haar enorm incasso-vermogen haar overmaat aan zwaar kaliber, een „vestzakslagschip” kan dat niet.
Het kleine slagschip is dan ook uit nood geboren; het heeft zichzelf volgens de theorie overleefd en thans mogen wij aannemen, dat zulks ook door de praktijk is bewezen. Wil men kleinere schepen bouwen, goed, doch dan geve men dezen een hooge snelheid, opdat zij kieskeurig kunnen zijn in de keuze hunner tegenstanders.
Wanneer de „Von Spee” sneller zou zijn, geweest, zou het schip misschien hebben kunnen ontkomen aan de wel lichte, maar veelvuldige artillerie van den vijand. Nu kon het wél scherp van zich afbijten, maar moest tenslotte het onderspit delven. Door de lage snelheid is de „Von Spee” niet geschikt voor patrouillediensten. Berlijn heeft het schip daarvoor dan ook slechts ingezet bij gebrek aan beter.
Wanneer de „Von Spee” niet zal uitvaren, zal de bemanning moeten worden geïnterneerd en het schip in beslag moeten worden genomen.
Het alternatief is ook niet aangenaam, want de „Ajax” en de „Achilles” zullen niet nalaten de naburigste Britsche strijdkrachten te alarmeeren.
Dit eene gevecht is alzoo als practische les lang niet zonder beteekenis.
DUITSCH VESTZAKSLAGSCHIP TEGEN 3 BRITSCHE KRUISERS
„Admiral Graf von Spee” met 30 dooden in haven Montevideo gevlucht
RUSSEN POGEN BOTNISCHE GOLF TE BEREIKEN
Het Duitsche vestzakslagschip „Admiral Graf von Spee” heeft gisteren onder de Zuid-Amerikaansche kust slag geleverd met de Britsche kruisers „Exeter”, „Ajax” en „Achilles”.
Na een hevig gevecht moest het Duitsche schip een toevlucht zoeken op de reede van Montevideo, waar de Duitsche bemanning 30 dooden en 80 gewonden van boord gebracht.
Volgens zeerecht moet de „Admiral Graf von Spee” binnen 24 uur de neutrale haven Montevideo weer verlaten; de „Ajax” en de „Achilles”, die het Duitsche schip achtervolgden, liggen voor de reede te wachten.
De „Exeter” heeft aan de achtervolging niet deelgenomen, omdat het schip door eenige treffers aan snelheid heeft ingeboet
De Finnen leveren hevige gevechten in het smalste deel van Finland, in de z.g.n. „wespen-taille”, waar de Russen pogen door te stooten naar de Botnische Golf, van welke zij nog slechts 100 K.M. verwijderd zouden zijn met hun gemotoriseerde brigades. Helsinki spreekt dit tegen. Gemeld wordt, dat de Russen aan scheurbuik lijden.
HEVIG GEVECHT BIJ ZUID-AMERIKAANSCHE KUST
Drie Britsche kruisers in contact met „Adm. Graf von Spee”
DUITSCHE SCHIP NAAR REEDE VAN MONTEVIDEO GEWEKEN
Reuter meldt uit Londen, dat in een communiqué van de Britsche admiraliteit verklaard wordt:
„Uit een tot nu toe ontvangen inlichtingen blijkt, dat drie Britsche kruisers in contact zijn geweest met de „Admiral Graf Von Spee”.
Dit was gisteren om 6 uur ’s morgens het geval. De „Admiral Graf Von Spee” werd herhaalde malen getroffen en scheen een toevlucht te zoeken in de Rio de la Plata. Tijdens het hevig gevecht, dat vier uur duurde, werd de Britsche kruiser „Exeter” beschadigd en gedwongen zich van verdere actie te onthouden. De andere kruisers, de „Ajax” en de „Achilles”, hebben de achtervolging voortgezet.”
Tevens deelt de Britsche Admiraliteit mede, dat dezelfde duikboot, welke de „Bremen” heeft waargenomen op de Noordzee, een Duitsche duikboot heeft tot zinken gebracht en een Duitschen kruiser heeft getorpedeerd.
De „Admiraal Graf von Spee” naar de haven van Montevideo gevlucht.
Uit Montevideo berichtte Havas, dat het Duitsche vestzakslagschip „Admiral Graf von Spee”, dat, zooals gemeld, door de Britsche kruisers „Exeter”, „Ajax” en „Achilles” is aangevallen, waarmede het in een hevig gevecht was gewikkeld, na een achtervolging door genoemde drie kruisers tot op de reede van Montevideo, hedennacht in deze havenplaats aangekomen is, waar de dooden en gewonden aan land gebracht werden. De autoriteiten van Uruguay hadden zich aan boord van de sleepboot „Lavalleja” naar de „Admiral Graf von Spee” begeven. Op de kade was een groote menigte bijeengestroomd, om van het ontschepen van de dooden en gewonden getuige te zijn.
„ADMIRAL VON SPEE”.
De juiste toedracht.
Reuter meldde uit Buenos Aires, dat het Duitsche vestzakslagschip „Admiral von Spee” zwaar beschadigd te Montevideo aangekomen is. Naar vernomen wordt zijn dertig opvarenden gesneuveld en zestig gewond.
Te Londen wordt verklaard, dat overeenkomstig de Haagsche overeenkomst no. 13 van 1907 de „Admiral von Spee” thans 24 uur in een neutrale haven mag blijven, terwijl alleen die herstellingen mogen worden uitgevoerd, welke absoluut noodzakelijk zijn om het schip weer zeewaardig te maken. De strijdmiddelen van het schip mogen niet aangevuld worden.
De Britsche kruisers „Ajax” en „Achilles” liggen voor de haven van Montevideo te wachten. Later werd gemeld dat zij de buitenhaven zijn binnengevaren. Men weet niet in hoeverre zij beschadigd zijn.
De gewonden van de „Admiral von Spee” zijn in het militaire hospitaal van Montevideo opgenomen.
De correspondent van de „New York Times” te Buenos Aires schrijft aan zijn blad, dat de Britsche kruisers met den „Admiral von Spee” in contact zijn gekomen op ongeveer 200 mijl ten Oosten van Punte Delaste (de monding van de Rio Plata). Woensdagochtend omstreeks 6 uur. Het vuur werd onmiddellijk geopend. De Britsche kruiser „Exeter” werd zoodanig getroffen, dat het schip nog slechts met beperkte snelheid kon varen, zoodat het den strijd moest opgeven.
Hoewel de elfduims kanonnen van de „Admiral von Spee” zwaarder zijn dan de zesduims van de „Ajax” en de „Achilles” werd het Duitsche schip door de kanonnen van acht duim van de „Exeter” beschadigd, waarna het schip naar de kust voer.
Te half zeven in den avond werd het schip op 20 mijl afstand van Punte Deleste gezien, varende in Zuidelijke richting. Eenige minuten later verschenen de beide Britsche kruisers aan de horizon, zij openden het vuur en binnen tien minuten waren 20 schoten gewisseld. Een uur later werd de strijd op 25 mijl ten Zuiden van Punta Deleste hervat en de drie schepen vuurden heftig, toen zij Punta Balena passeerden. De „Admiral von Spee” bevond zich toen minder dan negen mijl uit de kust en het mondingsvuur van de kanonnen kon van de kust worden gezien. Toen te half negen de duisternis viel lag een dik rookgordijn over een lengte van verscheidene mijlen op de zee.
De kleine kruiser „Uruguay” van de vloot van Uruguay is ooggetuige geweest van den strijd. Het schip bevond zich bij Punta Deleste toen de strijdende oorlogsbodems passeerden.
De correspondent voegt hieraan toe, dat in diplomatieke kringen te Buenos Aires wordt verondersteld, dat het Duitsche schip „Ussukuma”, dat op 3 December door Britsche oorlogsbodems in het Zuiden van den Atlantischen Oceaan werd buitgemaakt, gebruikt werd om kleine Britsche oorlogsbodems in een gevecht met de „Admiral von Spee” te lokken.
AMERIKA’S HOUDING T.A.V. DEN ZEESLAG.
Uit Washington deelt Reuter mede, dat, hoewel de zeeslag gistren tusschen de „Admiral Graf von Spee” en de Britsche oorlogsbodems is gevoerd binnen de neutraliteits-zône, welke op de Pan-Amerikaansche conferentie is vastgesteld, in welingelichte Amerikaansche kringen niet geloofd wordt, dat stappen zullen worden gedaan bij de betrokken regeeringen. De zône is ingesteld om te voorkomen, dat de activiteit van de oorlogvoerenden de Amerikaansche belangen schaadt; door dezen slag zijn geen Amerikaansche belangen geschaad.
De „Admiral Graf von Spee” is de nieuwste van de drie Duitsche vestzakslagschepen, meldt Reuter uit Londen.
Het schip is in 1936 te Wilhelmshafen in gebruik genomen. De normale bemanning telt 926 koppen. De snelheid bedraagt 26 knoopen en de waterverplaatsing bedraagt 10.000 ton. Het schip is bewapend met zes kanonnen van elf duim, acht van 5.9 duim en 14 stukken luchtdoelgeschut; verder heeft het twee vliegtuigen aan boord, die met behulp van een katapult kunnen opstijgen.
De kanonnen van elf duim verschieten granaten van ongeveer 300 kilo. De diesel-machines van het schip hebben goed voldaan, doch van niet-officieele zijd wordt vernomen, dat zij niet geheel hebben voldaan aan de verwachting.
De repressailles.
TOT NU TOE GEMATIGD TOEGEPAST.
Havas seinde gisteren uit Londen, dat bij Order in Council Woensdag aan de neutralen concessies verleend zijn ten aanzien van inbeslagneming van Duitsche uitvoerproducten. Daaruit blijkt, dat sedert de verklaring der desbetreffende maatregelen op 5 December slechts enkele scheepsladingen in beslag zijn genomen en definitief als zoodanig zijn opgegeven. Het ministerie voor Economische Oorlogvoering hoopt de volgende week de cijfers openbaar te kunnen maken.
In den loop van de eerste week zijn de maatregelen tot controleering van den uitvoer met gematigdheid ten aanzien van neutralen toegepast. Geleidelijk zullen de bepalingen scherper worden toegepast. Er zijn reeds verzoeken om concessies ontvangen van de Vereenigde Staten, Japan, België, Nederland en andere landen ten aanzien van medicamenten, chirurgische producten en zekere andere producten, welke moeilijk verkrijgbaar zijn. Het is mogelijk, dat althans voor zekeren tijd deze verzoeken in overweging zullen worden genomen.
Russisch passagiersschip vergaan.
560 OPVARENDEN VERMIST.
Het Japansche departement van Buitenlandsche Zaken heeft bericht ontvangen, aldus meldde Domei gisteravond uit Tokio, dat het Sovjet-Russische s.s. „Indrigirka” op 800 Meter van Wakkanai op Hokkaido is vergaan.
Er waren ongeveer 1000 passagiers aan boord en de bemanning bestond uit 36 koppen. Tot dusver heeft men 87 lijken gevonden, terwijl 390 opvarenden door de Japanneezen zijn gered en naar Wakkanai gebracht zijn, waar zij verzorgd worden.
Thans worden nog 560 opvarenden vermist, doch men gelooft, dat hiervan ongeveer 200 nog in leven zijn.
Bij ontvangst van het bericht heeft het ministerie van Buitenlandsche Zaken den tweeden secretaris der Sovjet-ambassade, Genelolof, als volgt ingelicht:
„De „Indigirka” is vergaan op een punt 800 M. van Wakkanai met ongeveer 1000 passagiers en een bemanning van 36 personen aan boord. De Japansche regeering heeft daarop de Noord-Japansche scheepvaartmaatschappij opgedragen haar veerboot „Karafuto-Maru” naar de plek des onheils te zenden en heeft voorts allen Japanschen schepen, welke in de nabijheid varen opgedragen hulp te verleenen. De hooge zee maakt het reddingswerk voor de Japaneezen evenwel zeer moeilijk.
