( 13 )
van den krijgshaftigen maarten van rossum om de regten van karel van gelder en willem van cleef tegen karel v te verdedigen, worden alleen hier in de gedachten verlevendigd bij.het zien van door hem eertijds gestichte of bewoonde gebouwen. Grooter’ schrik bragt de invoe- ring der inquisitie, waardoor johannes anastasius, pastoor van Garderen, ter naauwernood de martelvlam ontkwam. (Zie glasius, geschiedenis der Christelijke Kerk, II deel, bl. 221.) Gewenscht werd dus ook hier de kerkhervorming en de bevrijding van de Spanjaarden; de hervorming vond hier algemeenen ingang, vooral daar de Edelen dezelve be- vorderden en de omliggende steden, de eene na de andere, van de Spanjaarden verlost werden.
Het eigenaardig karakter van den Veluwbewoner, waar- door hij niet ligt van zijn aangenomen gevoelen weder af- gaat, zijne zucht voor eenvoudigheid en afkeer van alle uiterlijke pracht, overeenkomstig zijne levenswijze, die le- venswijze zelve, waardoor hij zich een bestaan zoekt, dat voor een’ vreemdeling niet uitlokkend is, en de ligging van den grondslag midden in het land en minder van Roomsch- gezinden omringd, kunnen te zamen hebben gewerkt, dat men hier grootelijks of geheel Protestantsche gemeenten be- houden heeft.
De invallen van lodewyk xiv waren voor de Velu- we meer doortogten, en de brandschattingen, die hij daarna van de Provincie Utrecht eischte, bezwaarden dus dezelve slechts gedeeltelijk of in het geheel niet, zoover- re zij, na den Westfaalschen vrede, onder het derde kwar- tier van Gelderland behoorde. In den eigenlijken zin kon de Veluwe toen wel geen kwartier meer genaamd worden, daar een vierde deel van Gelderland, Roermond, weder
aan de Spaansche Nederlanden was terug gegeven. Gelukkig,
