72
leert zulks. Eenmaal moet de band verbroken worden, maar deze zal des te langer blijven bestaan en de verbreking zal met des te minder moeijelijkheden gepaard gaan, naar mate de overheersching minder het karakter heeft van onderdrukking. Zedelijke overmagt is op den duur de krachtigste, en deze wordt het best gehandhaafd door billijkheid en regtvaardigheid van den sterkeren tegenover den zwakkeren. Ik voor mij ben overtuigd dat de reden waarom uw staat nog zoo lang in het bezit van Java gebleven is, juist gelegen is in de omstandigheid, dat voor twee eeuwen eenige noodzakelijke hervormingen in het bestuur aldaar zijn ingevoerd. Waren deze nagelaten, dan zoude het waarschijnlijk reeds vroeger voor u verloren zijn geweest. En wat uwe opmerking aangaande de verplaatsing der markt betreft, zoude niet ook het Suez-kanaal daaraan schuld hebben?""
»»Wel mogelijk Mijnheer!—antwoordde de Rotterdammer op een knorrigen toon,—ik wil niet met u redeneren, gij zijt een Engelschman, en gijlieden meent het altijd beter te weten dan wij,—maar dit is zeker, dat, indien het zoo voortgaat, wij per telegraaf achteruitgaan.""
Ik verheugde mij in stilte, dat hetgeen ik door het teleskoop gezien had, mij de overtuiging had gegeven, dat die achteruitgang nog niet merkbaar
