HET VADERLAND Zondag 12 October 1913. No. 243. OCHTENDBLAD, B.
Bernard, in Europa de meest moderne rivierverkeersmiddelen voor kolen en andere waren bestudeerde, kwam hij tot het besluit, dat de te Rotterdam gebruikte lichters de voordeeligste en de meest practische waren. De Rotterdamsche graan-elevators genieten op het oogenblik een wereldreputatie!
Het is een genot zulke dingen uit vreemden mond te vernemen. Gelukkig, dat onze wakkere Rotterdammers er geen mannen naar zijn, om op de lauweren te gaan inslapen, want anders zou het overbrieven van al dien lof gevaarlijk kunnen worden.
De collectieve arbeidsovereenkomsten in Nederland.
In de dezer dagen verschenen 9e aflevering van het Maandschrift van het Centraal Bureau voor de Statistiek komt o. m. het eerste gedeelte vaneen artikel over de collectieve arbeidsovereenkomsten in Nederland voor.
In de inleiding wordt gewezen op verschillende, een zeer uitgebreide correspondentie en daardoor groote vertraging meebrengende, moeilijkheden, die zich bij de verzameling en de bewerking van het materiaal voordeden en die ten gevolge hadden dat dit overzicht veel later gepubliceerd wordt dan aanvankelijk het plan was. Bovendien wordt opgemerkt dat de cijfers die thans gegeven worden voor de aantallen arbeiders en werkgevers, die onder de bepalingen der collectieve arbeidsovereenkomsten vallen slechts als bij benadering juist mogen worden aangemerkt. De indruk werd gevestigd dat de contracteerende partijen zelf dikwijls niet bij benadering wisten over hoeveel werkgevers en arbeiders zich de werking der collectieve arbeidsovereenkomst uitstrekte. Ook was niet altijd even gemakkelijk, uit te maken of een regeling, waaromtrent overeenstemming was verkregen tusschen werkgevers en arbeiders inderdaad een collectieve arbeidsovereenkomst was. Partijen hadden zich niet steeds een heldere voorstelling gmaakt van haar handelingen, zoodat het voorkwam, dat een regeling, die door het Bureau als collectieve arbeidsovereenkomst was aangemerkt, door partijen niet als zoodanig werd beschouwd. Als criterium in deze en dergelijke gevallen werd aangenomen de definitie, die het tweede lid van artikel 1637n B. W. van het begrip collectieve arbeidsovereenkomst geeft. Alleen in zooverre werd van deze begripsbepaling afgeweken, dat ook indien de vereeniging(en) geen rechtspersoonlijkheid bezat(en), de regeling toch als een collectieve arbeidsovereenkomst is beschouwd, omdat bij het ingestelde onderzoek de sociaal-economische beteekenis van het instituut der collectieve arbeidsovereenkomst voorop behoorde te staan.
In verband met het aangenomen beginsel om zooveel mogelijk vast te houden aan de definitie van artikel 1637n B. W., zijn niet als collectieve arbeidsovereenkomsten beschouwd regelingen, al dan niet naar aanleiding van een werkstaking of uitsluiting, opgesteld door Kamers van Arbeid of verzoeningsraden, indien partijen ze zonder meer stilzwijgend aanvaard hebben of er zich bij hebben neergelegd. Alléén indien partijen zulk een regeling onderteekend hebben, is zij als collectieve arbeidsovereenkomst aangemerkt.
Evenmin zijn als collectieve arbeidsovereenkomsten beschouwd door vakvereenigingen opgestelde regelingen omtrent arbeidsvoorwaarden, op welker invoering bij de verschillende werkgevers werd aangedrongen en die na verloop van tijd als algemeen geldend konden worden beschouwd. Mondelinge contracten zijn niet opgenomen.
In de thans verschenen aflevering van het Maandschrift wordt een overzicht gegeven van de op 1 Januari 1911 van kracht zijnde collectieve arbeidsovereenkomsten.
Indien niet van alle contracten opgaven werden ontvangen omtrent het aantal daardoor gebonden werkgevers en arbeiders, is telkens achter het aantal dezer werkgevers en arbeiders () vermeld, van hoeveel contracten deze cijfers bekend waren.
Er bestonden op 1 Januari 1911 48 contracten met 1 werkgever, onder welker bepalingen plm. 2605 (46 contracten) arbeiders (plm. 2133 mannen en plm. 472 vrouwen) vielen. 11 contracten golden voor méér werkgevers. Onder de bepalingen dezer contracten vielen 99 werkgevers en pim. 1768 arbeiders (plm. 1766 mannen en 2 vrouwen). Met één of meer patroonsorganisaties waren 22 contracten gesloten, die voor plm. 972 (16) werkgevers en plm. 18629 (18) arbeiders (plm. 16.879 mannen en plm. 1750 vrouwen) golden.
In totaal bestonden derhalve op 1 Januari 1911 81 collectieve arbeidsovereenkomsten, geldende voor plm. 1119 (75) werkgevers en plm. 23.002 (75) arbeiders (plm. 20.778 mannen en plm. 2224 vrouwen).
Bij beschouwing van het aantal arbeiders houde men in het oog dat het collectief contract in de diamantindustrie te Amsterdam voor plm. 10.200 arbeiders gold. Zondert men dit contract uit, dan waren op 1 Januari 1911 door 80 contracten plm. 899 (74) werkgevers met slechts 12.802 (74) arbeiders (plm. 12.178 mannen en plm. 624 vrouwen) gebonden.
Meer dan de helft der contracten, nl. 46, is gesloten in Noord-Holland. Dit hooge aantal wordt veroorzaakt doordat in Amsterdam vele en belangrijke contracten zijn afgesloten, nl. 43 met plm. 667 (42) werkgevers en plm. 16.512 (42) arbeiders.
Van collectieve arbeidscontracten in de provincies Zeeland, Utrecht en Drente kreeg het Bureau geen kennis.
Als gemeenten waar op 1 Januari 1911 meer dan één collectief contract van kracht was, mogen genoemd worden: Amsterdam met 43 contracten, Rotterdam met 5, ’s-Gravenhage met 4, Oss, Arnhem, Zwolle en Groningen elk met 2.
Ingezonden Mededeelingen
betreffende
Commercieele en Industrieele belangen
(onder verantwoordelijkheid van den inzender).
Prijs per regel 50 cents.
GEMEENTEZAKEN
Schol Siretmastraat.
Het bestuur van de afd. ’s-Gravenhage van den Bond van Ned. Onderwijzers geeft aan den Raad te kennen:
dat het heeft kennis genomen van het voorstel van B. en W., beoogende uitbreiding en verbouwing van de openbare lagere school der 1e klasse aan de Sirtemastraat,
dat het van meening is, dat deze school ernstige gebreken aankleven, welke door de verbouwing niet kunnen worden weggenomen,
dat dit pas zou kunnen gebeuren, wanneer de heele school werd gesloopt en een nieuwe opgetrokken op een andere plaats van hetzelfde terrein,
redenen, waarom het den Raad verzoekt, niet te besluiten tot verbouwing van het bestaande, maar wel tot stichting van een geheel nieuw schoolgebouw ter plaatse.
Voor nadere motiveering van dit verzoek wordt naar een memorie van toelichting verwezen.
Bouw Timmerfabriek.
De Raad van beheer van de N. V. „Haagsche Nijverheids Bouwgrondmaatschappij, geeft den Raad te kennen, dat bij B. en W. in beginsel bezwaar bestaat om mede te werken tot het bouwen van een timmerfabriek c.a. op een terrein aan den Trekvliet,
dat de Raad van beheer van meening is, dat door de afwijzende beschikking van meergenoemd college, vergeleken met de behandeling van de voorgenomen stichting van de papierfabriek der firma Simons, wordt gemeten met tweeërlei maat;
reden waarom de Raad van beheer den Raad verzoekt, B. en W. in overweging te willen geven op hun ten deze genomen besluit terug te komen en de gevraagde toestemming tot bouw van de timmerfabriek alsnog te verleenen.
Subsidieverhooging.
Om praeadvies werd in handen van B. en W. gesteld een adres van het bestuur der afd. ’s-Gravenhage van den Ned. Bond voor Lichamelijke Opvoeding, houdende het verzoek het door haar genoten subsidie, groot f 1500 te verhoogen en haar voor het jaar 1912 een subsidie uit de gemeentekas toe te kennen groot f 2500.
B. en W. zijn van oordeel, dat er aanleiding bestaat om het bij Raadsbesluit van 29 Mei 1911 aan adressante toegekende subsidie met het gevraagde bedrag te verhoogen.
Het verhoogde subsidie zal uitsluitend aangewend worden voor de aanschaffing van spelmateriaal en voor spelleiding; de laatste wordt, overeenkomstig de besprekingen welke in de vergadering van den Raad aan het hiervoor genoemde besluit zijn voorafgegaan, zooveel mogelijk aan gediplomeerde personen toevertrouwd.
Er bestaat bij B. en W. slechts in zooverre bezwaar om aan adressantes wenschen te voldoen, dat zij het hoogere subsidie voor het eerst over 1913 zouden willen verleend zien.
In dien zin stellen zij den Raad voor te besluiten.
Gebruik van een Natuurkunde-lokaal.
De afdeeling ’s-Gravenhage van het Ned. Onderwijzers Genootschap schrijft aan den Raad:
dat zij een serie van 6 lezingen heeft georganiseerd, te houden op 8 Nov., 13 Dec. 1913 en 10 Jan., 14 Febr., 14 Maart en 11 April 1914, telkens ’s avonds van halfacht tot negen uur en toegankelijk voor onderwijzers en onderwijzeressen, niet-leden zoowel als leden van het N. O. G.;
dat, in verband daarmee, de heeren luit.-kol. Bosch te Naarden en J. M. Keen en W. Uitterdijk, beiden hoofden van scholen alhier, zich bereid verklaard hebben eenige onderdeelen uit de physica te behandelen.
Weshalve zij den Raad verzoekt, haar voor die lezingen op bovengenoemde avonden toe te staan het kosteloos gebruik van het natuurkunde-lokaal der openbare school aan de Korte Lombardstraat no. 7.
Gemeente-bewaarscholen.
De afdeeling ’s-Gravenhage van den Bond van Ned. Onderwijzers schrijft aan den Raad:
dat er naar hare meening groote behoefte bestaat aan de oprichting van éen of meer gemeentelijke bewaarscholen in de Transvaalwijk, omgeving Paul Krugerplein, om redenen welke ontvouwd zijn in een het adres vergezellende memorie van toelichting.
Onderwijsvoordrachten.
B. en W. dragen voor ter benoeming van twee onderwijzers aan de school aan de Fisherstraat:
A. 1. A. Jansen, onderwijzer te Rotterdam;
2. C. van Wijk, onderwijzer te Rotterdam;
3. P. Veldstra, onderwijzer te Steenwijk.
B. 1. C. van Wijk, als voren;
2. P. Veldstra, als voren;
3. G. van der Steen, onderwijzer te Zutphen.
Ter benoeming van een onderwijzeres aan de school aan de Teylerstraat:
1. Mej. P. M. Bobbert, onderwijzeres te Rotterdam;
2. mej. A. Rodenburg, onderwijzeres te Rockanje;
3. mej. Sj. de Hoop, onderwijzeres te St. Anna Parochie (dorp).
Ter benoeming vaneen onderwijzer aan de school aan de Kritzingerstraat:
1. K. J. Metman, onderwijzer alhier;
2. C. P. Amelunxen, onderwijzer te Rotterdam;
3. J. Odink, onderwijzer te Haarlem.
Ter benoeming van een onderwijzer aan de school aan de Fisherstraat:
1. C. P. Amelunxen, onderwijzer te Rotterdam;
2. J. Odink, onderwijzer te Haarlem;
3. A. Sneep, onderwijzer te Rotterdam.
Ter benoeming van een onderwijzer aan de school aan de Ammunitiehaven:
1. J. Odink, onderwijzer te Haarlem;
2. A. Sneep, onderwijzer te Rotterdam;
3. C. Kuik, onderwijzer te Wormerveer.
Ter benoeming vaneen onderwijzer aan de burgerschool aan de van den Eijndestraat:
1. H. A. van der Lee,
2. R. Bakker,
3. C. M. van der Poel, allen alhier.
Ter benoeming van een onderwijzer aan de school aan de Hoefkade:
1. E. Staal, onderwijzer te Krimpen aan den IJsel;
2. P. Veldstra, onderwijzer te Steenwijk;
3. G. van der Sleen, onderwijzer te Zutphen.
Kwijtschelding boete.
Om praeadvies werd in handen van B. en W. gesteld het adres van de firma Louis Smulders en Co. te Utrecht, houdende verzoek haar geheele of gedeeltelijke kwijtschelding te verleenen van de haar opgelegde boete ad f 700 wegens te late oplevering van een cokesbreek- en sorteerinrichting ten behoeve van de gasfabrieken.
B. en W. merken op, dat de datum van werkvaardige oplevering in het betreffende bestek was gesteld op 6 November 1912 en niet op 6 Augustus 1912, zooals ten onrechte in het adres staat vermeld.
De opdracht is gegeven 6 Maart 1912, zoodat voor de uitvoering van het werk een tijd van 8 maanden beschikbaar was. Deze termijn moet ruimschoots voldoende worden geacht om bij genoegzame voortvarendheid van de zijde der aanneemster het werk tijdig te kunnen opleveren.
Dit in aanmerking nemende en voorts overwegende, dat de gemeente door de vertraagde oplevering verplicht is geweest buitengewone onkosten te maken, die ten minste f 700 hebben bedragen, zijn B. en W. van oordeel, dat er geene termen aanwezig zijn noch voor geheele, noch voor gedeeltelijke kwijtschelding der opgelegde boete.
Zij stellen daarom den Raad voor, afwijzend op het verzoek te beschikken.
Agenda Gemeenteraad
Aanvullins-agenda.
In de 26e vergadering van den Gemeenteraad op a.s. Maandag, des nam. te halftwee, komen nog aan de orde:
Beëediging en installatie van de nieuwbenoemde Raadsleden, de heeren C. D. Wesseling, mr. dr. H. J. Romeijn en J. A. Sillevis L.Wzn.
Beraadslaging over:
15o. Praeadvies op adres (Bijl., no. 1047) van C. Stornebrink, brigadier van politie titulair, hoofdzakelijk belast met conciergediensten in het politiebureau aan de Archimedesstraat, met verzoek om vergoeding wegens het gemis van het genot van vrije woning, vuur en licht in gezegd politiebureau. (Bijl. no. 1325).
16o. Voorstel om aan A. Den Dulk te verhuren de perceelen Weststraat nos. 101/103, 105 en 107. (Bijl., no. 1326).
17o. Praeadvies op adres (Bijl., no. 757), met adhaesiebetuiging (Bijl., no. 1231), van N. Swaan c. s., met verzoek om een betere regeling te treffen ten aanzien van de keuring van in deze gemeente ingevoerd wordend vleesch. (Bijl., no. 1328).
18o. Voorstel om op de Gemeentebegrooting voor 1913 gelden beschikbaar te stellen voor bijdrage in de kosten van het maken van een brug over de Valkenboschvaart en voor het verrichten van verschillende werkzaamheden ten Zuid-Westen van de Valkenboschvaart. (Bijl., no. 1330).
19o. Voorstel om goed te keuren, dat A. M. Van Beusekom een gedeelte van het benedenhuis van het gebouw, gesticht op aan hem in erfpacht uitgegeven grond nabij de Laakhaven, bezigt als plantenboterfabriek. (Bijl., no. 1333).
20o. Praeadvies op adres (Bijl., no. 1247) van J. G. B. F. en J. A. M. Meddens met verzoek den in het Raadsbesluit van 21 Juli 1913, in zake erfpachtsuitgifte aan hen van grond, gelegen langs de nieuwe straat van het Spui naar het Buitenhof, genoemden termijn van 1 Nov. 1913 te vervangen door dien van 1 Mei 1914. (Bijl., no. 1334).
21o. Voorstel om den naam „Pronkstraat” voor de straat tusschen de Weststraat en de Keizerstraat te veranderen in „Jacob Pronkstraat”. (Bijl., no. 1335).
22o. Voorste] om den gemeenteontvanger machtiging te verleenen voor het vervullen van de betrekking van commissaris van het pensioenfonds van de gemeente-ambtenaren. (Bijl., no. 1336).
23o. Praeadvies op het adres (Bijl., no. 1259) van het bestuur der afd. ’s Gravenhage van den Bond van Ned. Onderwijzers, met verzoek om voor het geven van kostelooze cursussen tot meerdere ontwikkeling van volwassenen kosteloos in gebruik te ontvangen vijf leslokalen in de gemeenteschool aan de Terwestenstraat, met een subsidie. (Bijl., no. 1341).
24o. Voorstel om op de Gemeentebegrooting voor 1913 een bedrag van f 300 beschikbaar te stellen ten behoeve van de vernieuwing van enkele der kadastrale plans van de gemeente. (Bijl., no. 1342).
In de 27e vergadering van den Gemeenteraad van ’s Gravenhage, op Maandag 20 October 1913, des nam. te halftwee uur en des avonds te 8 uur, Woensdag 22 October 1913, des voormiddags te elf uur en des namiddags te halftwee uur, Donderdag 23 October 1913, des namiddags te halftwee uur en des avonds te 8 uur en, zoo noodig, Vrijdag 24 October 1913, op een nader te bepalen uur, zijn aan de orde:
Mededeeding van ingekomen stukken.
Benoeming van:
a. Twee onderwijzers aan de school aan de Fisherstraat. (Bijl., no. 1350).
b. Een onderwijzeres aan de school aan de Teylerstraat. (Bijl., no. 1351).
c. Een onderwijzer aan de school aan de Kritzingerstraat. (Bijl., no. 1352).
d. Een onderwijzer aan de school aan de Fisherstraat. (Bijl., no. 1353).
e. Een onderwijzer aan de school aan de Ammunitiehaven. (Bijl., no. 1354).
f. Een onderwijzer aan de burgerschool aan de Van den Eijndestraat. (Bijl., no. 1355).
g. Een onderwijzer aan de school aan de Hoefkade. (Bijl., no. 1356).
Beraadslaging over het voorstel tot vaststelling van een verordening, betreffende den dienst der gemeenteambtenaren en -beambten te ’s Gravenhage, met praeadvies op de amendementen van de Raadsleden Deen c. s. (Bijl. 1636 van 1912), Deen (Bijl. 1656 van 1912) en Ter Laan c. s. (Bijl. 8) en de adressen ter zake (Bijl 1552, 1618, 1621, 1622, 1637, 1658 en 1696 van 1912, Bijl. 11, 22, 194, 541 en 1232). (Bijl., nos. 1396 van 1912 en 1339).
Wetenschappelijke Berichten
Het kinderspel en de wetenschap.
Een aardige prijsvraag zou zijn een onderzoek van den invloed van het kinderspel op natuuronderzoek en techniek.
Welk een lange rij wetenschappelijke onderzoekingen zijn b.v. aan den eenvoudigen vlieger vastgeknoopt. Wij weten nu best, dat de bliksemstraal niets anders is dan een electrische ontlading, doch men weet dat het bewijs daarvoor geleverd werd door Franklin met behulp van een vlieger, welke hij in een onweer opliet. De vlieger is in zekeren zin de oervader der registreerballons, vliegmachines en al wat wij tegenwoordig al zoo de hooge regionen in sturen.
De zeepbellen, het kleurig knoeispel der jeugd, spelen een belangrijke rol in de geschiedenis der moderne phisica. Met zeepbellen experimenteerden Newton en Kelvin, zeepbellen zijn heden nog een demonstratiemiddel van den physica-professor. Het onderzoek naar de vraag, hoe toch die mooie kleuren op den doorzichtigen bel kwamen, leidde tot de gewichtigste onderzoekingen, welke ooit in de geschiedenis der wetenschappen voorkwamen. De kleuren komen, zooals men weet, tot stand door de zoogenaamde interferenzen door gedeeltelijke vernietiging en versterking van stralen door stralen, wanneer ze aan de grenzen van dunne, doorzichtige lagen gereflecteerd worden.
Hierdoor kwam men tot het inzicht, dat het licht een golfbeweging, een electromagnetisch wentelproces is.
Ook bij het onderzoek over de grootte der moleculen en atomen hebben zeepbellen dienst gedaan. Lord Kelvin ontdekte daarbij, dat de zeephuidjes zóó dun kunnen worden, dat bijna 10 millioen een laagje van een milimeter vormen, m. a. w. dat 10.000.000 zeepmoleculen pas een weglengte van 1 millimeter geven.
Zijn berekeningen aan zeepbellen klopten, wat de grootte-ordening betreft, met de andere berekeningsmethodes van moleculen, volgens welke een kubieke centimeter ruimte 30 trillioen gasmoleculen kan bevatten, dus, in een vingerhoed ongeveer honderd trillioen of 100.000.000.000.000.000.000 luchtmoleculen gaan.
De 11 e Internationale Tuberculosec-onferentie.
Deze conferentie heeft van 22—25 October te Berlijn plaats in het Rijksdaggebouw.
De agenda bevat het volgende: 1. De mensch en de tuberculose (Inl. Landouzy, Parijs; Shennan, Edinburgh; Hamburger, Weenen). 2. De chirurgische behandeling der longtuberculose. (Inl. Brauer, Hamburg; Tuffier, Parijs). 3. De beteekenis van het verzekeringswezen voor de bestrijding der tuberculose. (Inl. Lee H. Frankel, New-York; Juster, Parijs; Kaufmann en Koch, Berlijn). 4. Beroepsscholen voor met tuberculose bedreigde kinderen. (Inl. Blumenthal, Moscou; Chaptal, Parijs; Franz, Berlijn).
Aan het congres gaan twee studiereizen van 15 tot 21 October vooraf.
De verkoop van Johann Orth’s bibliotheek.
Wij hebben reeds aangekondigd dat de verkooping te Heilbron zou plaats hebben. Men is er intusschen mee begonnen, doch de kooplust blijkt niet groot.
Voor de teekening van Johann Orth (een ondergaand schip) werd 150 M., voor een portefeuille schetsen 20 M. betaald)[.] Twee geschriften van Orth over het spiritisme gingen voor 9 M. „Edifices de Rome moderne” van Le Tarouilly bracht 200 M. en een religieus geschrift „Paroissien Romain”, uit de nalatenschap van keizerin Teresa van Brazilië en door den aartshertog van aanteekeningen voorzien, ging voor 51 M. weg. De verkooping liep gisteren ten einde. De éénbedrijvige opera van den aartshertog zal pas later verkocht worden.
ZEETIJDINGEN
Opgave Hoyman & Schuurman’s Passage-Bur.
ss. Highland Rover, van Zuid-Amerika, kwam 11 October te Londen aan.
ss. Highland Scot, van Zuid-Amerika naar Londen, vertrok 10 October van La Plata.
ss. General, vertrok 10 October van Hamburg naar Oost-Afrika.
ss. Adolph Woermann, van Oost-Afrika naar Hamburg, kwam 10 October te Lissabon aan.
ss. Arabia, vertrok 10 October van Londen naar Bombay.
ss. Candia, vertrok 11 October van Londen naar Indië, China en Japan.
ss. Malwa, van Australië naar Londen, kwam 11 October te Marseille aan.
ss. Mongolia, van Londen naar Australië, kwam 9 October te Marseille aan.
ss. Morea van Australië naar Londen, vertrok 9 October van Adelaide.
ss. Sardinia, van Londen naar Yokohama, passeerde 9 October Gibraltar.
ss. Ballarat, van Australië, kwam 10 October te Londen aan.
ss. Tunisian, van Liverpool naar Canada, kwam 9 October te Quebec aan.
ss. Adriatic, vertrok 9 October van New-York naar Liverpool.
ss. Imperator, vertrok 11 October van New-York naar Hamburg.
ss. Andania, vertrok 11 October van Canada naar Liverpool.
ss. Kais. Aug. Victoria, van New-York naar Hamburg, kwam 10 October te Southampton aan.
ss. Cleveland, van Hamburg, kwam 10 October te Boston aan.
ss. Cincinnati, vertrok 10 October van Hamburg naar Boston.
ss. Rugia, van Noord-Brazilië naar Hamburg, vertrok 10 October van Para.
ss. Westerwald, van Hamburg naar Cuba en Mexico, kwam 10 October te T[a]mpico aan.
ss. Steigerwald van Cuba en Mexico naar Hamburg, vertrok 10 October van Vera Cruz.
ss. Cap Arcona, van Hamburg naar Brazilië en La Plata, kwam 10 October te Rio de Janeiro aan.
ss. Cap Roca, van Hamburg naar Brazilië, kwam 10 October te Rio de Janeiro aan.
ss. Bahia, van Brazilië naar Hamburg, vertrok 10 October van Rio de Janeiro.
ss. Briton, van Zuid-Afrika naar Southampton, vertrok 9 October van Mossel Bay.
Koninklijke Hollandsche Lloyd.
ss. Zaanland, van Amsterdam naar B.-Aires, kwam 10 Oct. te Pernambuco aan.
Koninklijke Nederlandsche Stoomboot-Maatschappij.
ss. Achilles, kwam 10 October van Tarragona te Valencia aan.
ss. Flora, van Neufahrwasser naar Amsterdam, passeerde 11 October Cuxhaven.
ss. Leda, vertrok 9 October van Stettin naar Amsterdam.
ss. Cilo, vertrok 10 October van Odessa naar Jerakini.
ss. Medea, kwam 10 October van Iviza te Malaga aan.
ss. Neptunus, vertrok 10 October van Tanger naar Malaga.
ss. Vesta, vertrok 10 October van Gibraltar naar Amsterdam.
ss. Diana vertrok 11 October van Cuxhaven naar Amsterdam.
ss. Leda, van Stettin naar Amsterdam, passeerde 11 October Holtenau.
ss. Saturnus, vertrok 11 October van Napels naar Catania.
Deutsch-Australische Dampfschiff Gesellschaft.
ss. Neumunster, vertrok 8 October van Macassar naar Amsterdam. (Scheepv.)
AGENDA.
’s-GRAVENHAGE.
Gebouw v. K. & W.
Zondag 2 u. Ital. Opera. „II Trovatore”.
Zondag 8 u. Ned. Tooneel. „Madame Sans Gêne”.
Maandag 8 u. Tooneelvereeniging. „Therese Raquin”.
Dinsdag 8 u. Ned. Tooneel. „De roofridder[”].
Woensdag 8 u. Ital. Opera. „Lucia di Lammermoor”.
Louis Bouwmeester-Theater.
Dagelijks 8 u. Amor & Co.
Zondag 2 u. „Hôtel Marignan”.
Kon. Zoöl. Bot. Gen.
Zondag 2½ u. Concert.
Diligentia.
Zondag 2½ u. Concert Jaroslav Kocian.
Dinsdag 8 u. Klavier-avond Willem Andriessen.
Woensdag 8 u. Piano-recital Imre Von Keéri-Szántó.
Donderdag 8 u. Enoch Arden, door G. Brettani.
Scala.
Dagelijks 8 u. voorstelling.
Apollo.
Dagelijks 8 u. Voorstelling.
Olympia.
Dagelijks 8 u. Voorstelling.
Familie-Bioscoop.
(Prinsestraat 40).
Dagelijks doorloopende voorstellingen van 2—5 u. en van 7—11 u. Zondags van 2—11 u.
Residentie-Bioscoop.
(Kettingstraat).
Dagelijks 8 u. Voorstelling.
Haagsche Bioscoop (Boekhorststr. 112).
Dagelijks voorstelling.
Central.
Dagelijks 3½—5½ en 8—12 u. Wiener Dames Kapelle.
Concert-Hall Palace.
Dagelijks concert solisten Damen-Orchestre „Fennia”.
Museum onderwijs.
Dagelijks geopend. Zondags 1—4 u. kosteloos.
Kon. Bazar (Zeestraat 82).
Tentoonstelling van imitatie Oud-Delftsch aardewerk.
Boeatan (Heulstraat 19).
Tentoonstelling van Ned. Oost- en West-Indische kunstnijverheid en huisvlijt. Geopend van 10—6 u.
Pulchri Studio.
Tentoonstelling van aquarellen, teekeningen, etsen graphische kunst en beeldhouwwerken.
Boussod, Valadon & Cie.
Tentoonstelling van werken van P. v. d. Hem.
Financieele Beschouwingen
Wekelijksch Overzicht
VAN
GELD- en FONDSENMARKT.
Het laatste kwartaal van het tot dusver toch reeds niet bijster gunstig verloopen jaar, heeft zich in weinig betere conditie ingezet. Wel schijnt het tusschen Turkije en Griekenland niet tot vijandelijkheden te zullen komen, doch de verhouding is nog verre van geruststellend, en het slepend karakter der onderhandelingen is allerminst in staat daarin verandering te brengen. De verbetering in de stemming, welke velen zich hadden voorgesteld, dat met den definitieven vredestoestand zou intreden, is geenszins gekomen. Baart derhalve de nasleep van bet Balkan-conflict nog niet geringe zorgen, daarbij komt zich een beslist ongunstige houding van Wallstreet voegen. Het blijkt meer en meer, dat de wetwording van het tariefwetsontwerp tot pessimistische beschouwingen aanleiding geeft, waarvan sommige mogelijk ongegrond of overdreven geacht mogen worden, doch waarvan niettemin een zeer ontstemmende indruk uitgaat. Inzonderheid maakt men zich in industrieele kringen ongerust, speciaal in de staalnijverheid, dat de buitenlandsche concurrentie thans dubbel gevoeld zal worden in de Vereenigde Staten. De president der Betlehem Steel Corp. meent, dat een aanmerkelijke depressie in den handel, ten gevolge der inwerkingtreding van de nieuwe tariefwet verwacht moet worden. Oefende dit al een ongunstigen invloed in het algemeen uit, daar kwam voor de Steelshares nog de verwachting bij, dat de netto-ontvangsten der corporation voor het derde kwartaal op 40 millioen doll. geraamd worden. Voor kopervaleurs bestond geen bepaalde reden voor een teruggang; niettemin hebben zij zich niet aan de algemeene flauwe stemming kunnen onttrekken. Wat de spoorwegwaarden betreft, deze blijven den invloed ondervinden van de vermindering in de netto-ontvangsten; niettemin gaande verschillende maatschappijen voort met groote bestellingen te plaatsen, hetgeen wel is waar de industrie ten goede komt, maar bezorgdheid doet rijzen omtrent de financeering der uit dien hoofde aangegane verplichtingen.
Ter Amsterdamsche beurze waren op de Staatsfondsenmarkt onze nationale soorten meermalen flauw gestemd, inzonderheid voor Integralen; nu en dan trad een eenigszins betere houding in, doch per saldo zijn eenige fractioneele koersverlagingen overgebleven. De buitenlandsche Staatsfondsen waren meerendeels stil van toon; de Europeesche soorten verkeerden in lustelooze houding. De Brazilianen werden in de eerste weekhelft sterk aangeboden. Peruanen zijn opnieuw zoowel voor de pref.’s als voor de commons geretireerd. Van de Petroleumaandeelen traden ditmaal de Russische soorten meer op den voorgrond, aanvankelijk willig gestemd, trad nadien meer een reactie in, terwijl de belangstelling tevens verminderde. Geconsolideerde hebben hun koersniveau niet noemenswaardig kunnen verbeteren, ondanks het feit, dat de in Rusland thans geldende hooge prijzen, de aldaar werkende maatschappijen groote winsten zullen moeten opleveren en de productie vermeerdering der Astra Romana. Schibaieff’s en Russians ondergingen tevens den invloed van hoogere Londensche prijzen. Orions konden later een flinke rijzing ondergaan in verband met de bevestiging der geruchten omtrent het aanboren van nieuwe bronnen en de stijging der productie. Aandeelen Koninklijke zijn per saldo eenige percenten geretireerd; Moeara Emmis avanceerden, doch Dordtsche en Sumpal’s moesten eveneens eenige percenten prijsgeven. De Perlak’s zijn vrij belangrijk teruggeloopen.
| 3 Oct.—10 Oct | ||||
| 3 | pCt. | Cert. N W. S. | 781/16 | 7713/16 |
| 2½ | „ | Cert. N. W. S. | 671/4 | 6615/16 |
| 4 | „ | Oost. Jan.-Juli | 817/8 | 819/16 |
| 3 | „ | Port. 1e Serie | 611/2 | 62 |
| 5 | „ | Rusland 1906 | 9911/16 | 995/8 |
| 4 | „ | Rusland 1880 (Consols) | 853/16 | 8415/16 |
| 4 | „ | R. 6e Emissie R. 625 | 85 | 847/16 |
| 4 | „ | Servië 1895 | 761/4 | 761/4 |
| 4 | „ | Turkije Geunif | 78 | 78 |
| 7 | China Zilverl. | 883/4 | 907/8 | |
| 5 | „ | Mex. Vera Cruz | 447/8 | 435/16 |
| 5 | „ | Argentinië | 102 | 1003/4 |
| 5 | „ | Brazilië Fund | 1027/8 | 1021/2 |
| 3 | „ | Columbia | 481/2 | 4713/16 |
| 5 | „ | Domin. douan. Leen. Rec. v. O. | 9915/16 | 999/16 |
| 3⅓ | Uruguay | 701/2 | 701/2 | |
| 3 | pCt. | Venezuela | 5715/16 | 575/8 |
| Peru Pref. Aandeelen | 50 | 497/16 | ||
| Dew. | 915/16 | 91/2 | ||
| Dordtsche Petrol. Ind.-Mij. gew. A. | 1863/4 | 1841/4 | ||
| Intern. Rum. Petroleum-Mij. Aand. | 1281/4 | 125 | ||
| Kon. Ned. Mij. tot Expl. v. Petr.-br. A. | 6373/8 | 6301/4 | ||
| Geconsolideerde Holl. Petr Cie. | 2323/4 | 233 | ||
| Moeara Enim Petroleum-Mij. Aand. | 239 | 2431/2 | ||
| Oklahoma Pref. | 55 | 541/4 | ||
| Perlak Petroleum-Mij. Aand. | 501/8 | 411/2 | ||
| Sumatra Palembang Petr.ol-Mij. A. | 2371/4 | 231 | ||
| „Zuid Perlak” Petr.-Mij. Pref. Aand. | 501/2 | 501/2 | ||
| † ex-div. | ||||
De Tabaksaandeelen gaven begin-week van een gedrukte stemming blijk; ook later bleef de houding ongeanimeerd en bewoog de handel zich binnen enge grenzen. Tegen einde-week werd de stemming vrij vast inzonderheid voor sommige soorten, als o.a. Krapoh, Holland-Deli enz. Senembah’s moesten een paar percent prijsgeven. Arendsburg retireerden niet onbelangrijk, bij Deli-Batavia, Oude Deli en Medan bleef de teruggang meer beperkt. De Cultuur- en Credietwaarden waren aanvankelijk onder den invloed van winstnemingen, na de verbetering der vorige week; later bleef een prijshoudende doch stille stemming overheerschend. Van de Vorstenlanden-soorten zijn de aandeelen iets geretireerd doch konden de actions nog verbeteren. De Rubber-culturen waren in de eerste weekhelft meer aan den zwakken kant, nadien trad echter een betere tendenz in, en konden Serbadjadi, Rotterdam-Tapanoeli en Amsterdam-Rubber hooger prijzen bedingen. De mijnenmarkt was zonder noemenswaardige affaire. Redjang Lebongs waren zwakker van toon en zagen hun koers retireeren; Great Cobar’s zakten opnieuw eenigszins terug.
| 3 Oct.—10 Oct. | ||
| Amsterdam Deli Comp. Cert. Aand. | 277 | 2693/4 |
| Amsterdam Langkat Comp. gew. A. | 292 | 289 |
| d°. do. pref. Aand. | 356 | 3533/4 |
| Arendsburg Cert. van Aand. | 666 | 658 |
| Deli-Batavia Maatsch. Cert. v. A. | 475 | 472 |
| Deli Maatschappij Cert. v. A. | 6091/2 | 605 |
| Medan Tabak-Maatsch. Cert. v. A. | 232 | 230 |
| Rotterdam-Deli Mij. Cert. v. Aand. | 360 | 365 |
| Senembah-Maatsch. Cert v. Aand. | 570 | 568 |
| United Langkat Plantat. C. v. g. A. | 5303/4 | 5251/2 |
| Vorstenlanden Aand. | 1751/2 | 1747/8 |
| Winst-Aand. f | 148.70 | 151.50 |
| Nederl. Handel-Mij. Cert. v. Aand. | 1701/2 | 1701/2 |
| do. Rescontre Aand. | 1691/8 | 1683/4 |
| Amsterdam Rubber Cert. v. A. | 1393/4 | 137 |
| Nederlandsche Rubber | 60 | 57 |
| Rotterdam Tapanoeli | 1191/2 | 1251/4 |
| „Ketahoen” Mijnb-Mij. Gew. Aand. | 151/2 | 15 |
| d°. Pref. Aand. | 35 | 34 |
| Paleleh Mijnbouw-Mij. Gew. Aand. | 267/8 | 27 |
| d°. Pref. Aand. | 761/4 | 76 |
| Redjang Lebong Mijnb.-Mij. Aand. | 198 | 1921/2 |
| Great Cobar Aand. | 371/4 | 371/2 |
| Nederl. Amerik. Stoomvaart-Mij. | 208 | 208 |
| Int. Mercantile Marine Cy. afg. A. | 47/16 | 41/16 |
| d° Pref. Vot. tr. afg. Aand. | 161/16 | 153/8 |
De Amerikaansche afdeeling ter Beurze heeft een meerendeels minder gunstig verloop te vermelden, waarbij een flauwe houding enkele dagen overwegend is geweest. Over nagenoeg de geheele linie is een meer of minder omvangrijke teruggang te constateeren geweest. Van de zwaar geprijsde soorten zijn inzonderheid Unions Pacifics naar een lager niveau teruggegaan; voor Southern bleef de reactie tot enger grenzen beperkt, gelijk ook met Atchisons het geval was. Voor de lichtere shares is de teruggang wat enkele soorten aangaat nog al gevoelig geweest, als o.m. het geval is met Rails, New-York Ontario’s en Eries; ook Rock’s hebben een veer moeten laten. Op de industrieele markt heeft de reactie voor sommige soorten grooter proporties aangenomen, al trad ook op de laagste koersen eenige verbetering in. Inzonderheid zijn ook te onzent de Steelshares getroffen, alsmede Amals. Doch ook Amer. Smeltings en hoewel in mindere mate de Car’s zijn lager verkrijgbaar gesteld. De bondsmarkt ondervond aanbod van sommige soorten, waarbij de Marine-bonds gevoelig retireerden en ook Chic. Rock Isl.’s een verlaging ondergingen, hetgeen eveneens het geval was met Missouri-Kansas- en de Central Pac.-oblig.
| 3 Oct.—10 Oct. | ||||
| AANDEELEN | ||||
| Atchison Topeka | 951/2 | 945/8 | ||
| Chesapeake and Ohio C. v. Aand. | 60 | 585/8 | ||
| Denver & Rio Grande Spw. C. v. A. | 1915/16 | 191/2 | ||
| Erie Spoorweg-Mij. Gewone Aand. | 293/8 | 2715/16 | ||
| Kansas City South. Rw. Cy. | 241/2 | 24 | ||
| d°. Pref. Aand. | 591/4 | 5815/16 | ||
| Missouri Kans. & Tex. Cert. v. Aand. | 217/16 | 203/4 | ||
| New-York Ontario Aand. | 297/8 | 28 | ||
| Norfolk & Western C. v. gew. Aand. | 1081/2 | 106 | ||
| Rock Island Comp. C. v. Gew. A. | 151/4 | 141/8 | ||
| Southern Railw. Comp. Afg. gew. A. | 233/8 | 22 | ||
| Southern Pacific Comp. Gew. A. | 911/2 | 901/16 | ||
| Union Pacific | 1611/4 | 1565/8 | ||
| Wabash Spoorweg.-Mij. Gew. Aand. | 41/16 | 4 | ||
| Americ. Car & Found. Comp. C. v. A. | 4513/16 | 441/2 | ||
| United Stat. Steel Corp. C. v. gew. A. | 613/8 | 563/4 | ||
| Amalgam. Copper | 761/2 | 7313/16 | ||
| Amer. Smelting & Ref. Co. | 671/16 | 641/4 | ||
| Amer. Smelters Sec. Co. 5 pCt pref. B | 831/4 | 831/8 | ||
| OBLIGATIËN | ||||
| 5 | pCt | Atchison Conv. Goud Bonds | 1007/8 | 1011/8 |
| 4 | „ | Central Pacific 1e Ref. H. O. | 921/2 | 915/16 |
| 4 | „ | Chic. Rock Isl. per 2002 | 53 | 52 |
| 4 | „ | Erie General Lien | 731/8 | 73 |
| 3 | „ | Kans. City Southern | 699/16 | 693/16 |
| 4 | „ | Missouri Kans. Tex. 1e H. O. | 9115/16 | 907/8 |
| 4 | „ | Steel Corp. Sink | 100 | 1009/16 |
| 4½ | „ | Int. Merc. Mar. Cy. | 621/2 | 601/4 |
| † Exdiv. | ||||
11 Oct. 1913.
