en tuſſchen licht en duyſter is, en daerom wortſe geſtelt om meeſt te verſchricken, als men noch een weynigh ſien kan. De Poëten ſeggen dat de Hel vol duyſter licht is. En Virgilius ſeyt in ’t boeck Æneidos:
’t borduyrſel van root en ſwart, bediet dat de dreygementen daer toe ſtrecken om verſchrickinge aen te jaegen, het zy ten bloede of ten doode.
De ſtock en ’t bloote geweer, drucken uyt, wat ſoorte van dreygementen men tegen de moedige vyanden, en hoedaenige men tegens knechten, en ’t gemeen volxken moet gebruycken, die weynigh weeten of kennen wat de eere is.
Vbrachiezza. Dronckenſchap.
EEn oude, roode en lachende Vrouwe, gekleet van verwe als de verdrooghde Rooſen, hebbende in de hand een drinckglas vol wijn, ter ſyden haer ſal een Pantherdier ſtaen.
Zy wort oud gemaeckt, om dat de overvloedige wijn, de Menſche haeſt oud en ſwack maeckt.
Het Pantherdier bediet, dat de Dronckerts raeſende zijn, vol ſnoode en wreede manieren, gelijck de Panthers: Waer van Ariſtoteles in ſijn Dierboeck gedenckt, datſe nimmer konnen werden getemt. En dit is in ’t gemeen de aert der Dronckaerts. Van haere aert en werckinge zijn de Poëten vol, en de dagelijxsche eervaerentheyt druckt haere manieren ſoo krachtigh uyt, datmen het reedelijcke uyte Dieren, en het onreedlijcke uyte Menſchen, wel kan onderſcheyden. Een Dier volght ſijn natuere en is vernoeght. Een Menſch doet gewelt aen de Natuere, en wort een beeſt, verlieſende alſoo ſijne eedele hoedanigheden. God heeft den Menſch, als ſijn beeld, geſchapen, maer de Menſch ſchept ſich ſelve, hier door, in een beeſt; dat heeft ſchaemte noch eere, ſoo doet oock de Menſch. De reeden en ’t verſtant zijn ter ſchuyl, en daer blijckt anders niet mette beeſten als de bloote romp. O ſchande! dat een ſoo eedel ſchepsel, ſich door den dronck in ſoo veelerhande wanſchepſelen hervormt.
Interesse proprio. Eygen-baet.
EEn oud Man in ’t ſwart gekleet, houdende in d’eene hand een Viſſchers hangelroe, en met d’ander een egge, hebbende van d’een ſyde eenen Haen, en van d’ander een Wolf.
Eygen-baet is een ongeregelde begeerlijckheyt van eygen profijt, ſich uytſtreckende tot veele en verſcheyden voorvallen, nae de genegentheyt der Menſchen, maer gemeenlijck in ’t verkrijgen en bewaeren der goederen: en daerom wort hy oud gemaelt, om dat d’Ouderdom, gelijck Ariſtoteles ſeght uyter natuere meeſt tot gierigheyd, die een beſonder hoofdſtuck van de Eygen-baet is, genegen is.
De Angelroe met het aes, betoont, dat Eygen-baet ſich dickwijls pijnt om andere weldaed te doen, doch al met meeninge van Eygen-baet, en niet alleen om de deughd, ’t welck ten laeſten van ſich ſelve, oock geen goede uytkomſt kan hebben. Want de Viſſchers werpen den Viſſchen het aes wel toe, doch al met meeninge van Eygen-baet, om dieſelve te vangen, en buyten ’t waeter te trecken.
Dieſelve aert van eygen genegentheyt wort oock door de egge vertoont, een wercktuygh, dat by de Boeren gebruyckt wort, nergens anders toe dienende, dan om nae ſich te trecken.
Met ſwart is hy gekleet, om dat, gelijckmen deſe verwe in andere verwen niet kan veranderen, alſo blijft de Eygen-baet, altijd vaſt op haer eygen profijt: en boven dat, is de Eygen-baet een vlacke, die van alle kanten de ſuyverheyt van de Deughd beſoedelt: en om dat de Eygen-baet een ander afgunſtigh is, om haer eygen profijt, houdende geſtadige wacht, ſoo wel in ’t gemoed als in de ſinnen, ſoo iſſer de Haen, als boven geſeyt is, bygeſtelt.
De Wolf ſtaeter ter ſyden, om dat Eygen-baet van eender natuere is als de Wolf, weſende altijd roofachtigh en inſlockende.
Interesse. Eygen-baet.
EEn lelijck mager en naeckt Man, die een Wolfshuyd over ſijne ſchouderen heeft,
