Pagina:Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants Cesare Ripa 1644.djvu/424

Uit Wikisource
Deze pagina is proefgelezen
402
 
Overweginge of Vertoogh. Overwinninge, &c.

verſtandelijcke dingen alreede op een ſekere maniere heeft, alhoewel wy daer mede noch niet wercken, en dat wort genaemt het verſtand in habitu, dat is, in de bequaemheyt. De derde is, wanneer het werck is verſtaen, en daer van geredeneert of verhaelt wort, en dat wort genaemt in actu, dat is in der daed: Waer uyt wy dan klaerlijck ſien, wat ſaecke het overlegh of diſcours is, ’t welck aen de inbeeldinge hanght: en gelijck Ariſtoteles op de verhaelde plaetſe ſeyt, ſoo gebeurt datſelve tuſſchen de inbeeldinge en tuſſchen de overweeginge, gelijck het gebeurt, tuſſchen de bevindelijcke dingen, en den ſin ſelve, behalven, dat de fantaſien, die de inbeeldende kracht totte Raciocinatie of Overweginge brengen, geene materie of ſtoffe hebben, want het zijn geen materiale dingen die in ſtoffe beſtaen.

Sulx dat de Overweginge niet anders is, als een oordeel en een diſcours of overlegh, datter geſchiet over de fantaſien, en de gedaenten, die door de inbeeldinge worden over gebracht: Welcke inbeeldinge, gelijck wy in haere beeldeniſſe hebben geſeyt, wort gemaeckt in ’t eerſte velleken van de herſſenen, en de overweginge of overlegh in het tweede velleken, dat is in het midden, gelijck oock de memorie of het gedachte leyt in het derde velleken, nae het achterhoofd of nae den neck toe; gelijck Galenus ſeyt in ’t viii boeck de uſu partium, en Veſalius in zijne Anatomia in ’t vii boex xii cap.

Met purper en van bedaeghd Ouder wortſe gemaeckt, om de ſtaetigheyt van de zeeden en manieren te vertoonen.

De ſpreucke in perfecto quieſcit, vertoont ons niet alleene de volmaecktheyt van de Overweginge, maer oock, dat dieſelve geen plaets heeft, als in de aldervolmaecktſte dieren, tot een onderſcheyt van de inbeeldinge, die gelijck wy hebben geſeyt, oock in de onvolmaeckte Dieren wort gevonden, weſende de Overweginge een mogentheyt van de verſtandelijcke ziele, die de einden of uytkomſt van de dingen overweeght, om het quaede te vlieden, en het goede te volgen.

Zy wort ſittende gemaelt en ſeer bedachtſaem, met een toegeſloten boeck, om dat de Overweginge of ’t Overlegh, dat deel van ’t ſnelle verſtand is, dat de ſpreucken overweeght, en de dingen naedenckt.


Vittoria. Overwinninge.


EEn Vrouwe in ’t goud gekleet, houdende in de rechter hand een Granaet-appel, en in de ſlincker een Helm; gelijck Heliodorus dieſelve beſchrijft.

Overmits daer twee dingen voor al noodigh zijn, om de Overwinninge te bekomen, te weeten, Macht en Eendracht, d’eene om den wegh te vinden, diewelcke noch niet ontdeckt is, d’andere, om dieſelve met een Manlijck gemoed te openen, ſoo wort de kracht door den Helm uytgedruckt, die alle ſlagen tegenſtaet, die op ’t hoofd geſchieden om ’t ſelve te quetſen: en de vereenighde verſtanden, worden door den Granaet-appel uytgedruckt, die mette vereeninge van zijne korrelen by een getrocken is, gelijck oock de dappere Mannen, alle de gedachten van veelderleye verſtanden, tot eene meeninge weeten te brengen.


Vittoria de gl’ Antichi. Overwinningh van de Oude.


EEn Vrouwe met een Maeghdelijck aengeſicht, die door de locht vlieght, hebbende in de rechter hand een Lauwer of Olijfkrans, in de ſlincker een Palmtack met een Adelaer onder de voeten, die oock een Palmtack in zijne klauwe heeft, haer kleed ſal wit zijn met een geele wapen- of krijgsrock.

De Lauwer, Olijf en Palm, zijn van de Oude gebruyckt voor een teyken van eere. ’t Welck zy hebben goed gedacht, te vertoonen, aen die geene, die daer Overwinninge van de Vyanden, tot weldaet van zijn Vaederland, hadde te huys gebracht. De reedenen daer van zijn elders genoegh geſeyt, om een ſaecke niet dickwijls te verhaelen.

Zy is ſeer dapper, want de Overwinninge is ſoo veel te aengenaemer, alſſe blijcklijcker in dapperheyt heerſcht en uytmunt. Ditſelve bediet de Adelaer mede: en daer over voorſeyden de oude Keyſeren, door haere wapenen en banieren, die zy over al mede voerden, het goed geluck: laetende dieſelve voor haer heene draegen, voedende, daer door, in de gemoederen der Soldaeten een hope van de aenſtaende Overwinninge.

Het