Pagina:Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants Cesare Ripa 1644.djvu/432

Uit Wikisource
Deze pagina is proefgelezen
410
 
Philosophia nae de beſchrijvinge van Boëtius.

is zy van Boetius boven op den trap geſtelt, en de Practijck, onder aen den voet deſſelven. Weſende alderlichſt te beginnen en zijnen voet om laegh te ſtellen, om alſoo van trap tot trap hooger te klimmen: Aengeſien ’t beginſel van te Philoſopheren, gelijck Ariſtoteles, in zijne Metaphyſica, ſeght, zijn oorſprong neemt van ſich te verwonderen, in kleyne dingen, die eenige twijflinge aenbrengen, en allenskens verder gaende, ſoo begintmen oock van groote dingen te twijflen, en door de kenniſſe die door de kleyne dingen verkregen wort, ſoo opent zy, door haere daedwerckinge het verſtand, om van trap tot trap, totte kenniſſe van grooter dingen, op te klimmen, die totte alderſwaerſte ſpieglingen behooren: want die raeckt geen lichaemlijcke dingen, gelijck de daedwerckende, die mette handen en oogen bewerckt werden: Maer de ſpieglende openbaert ſich aen de verſtandige ſinnen, en overweeght met het verſtand de oorſaecke en de waerheyt van de natuyrlijcke Phyſica, en van de boven-natuyrlijcke Metaphyſica, waer in de Theoria beſtaet. Een woort dat van het Griexſche Theoreo heerkomt: ’t welck ſoo veel bediet als inſien of opmercken; waer van de Theatra of ſchouplaetſen oock haeren naeme hebben. En die geene die alle dingen ſiet, te weeten God, wort by haer Theos geheeten. En weſende Theta de eerſte letter van ’t woord Theos of God, ſoo kan men oock ſeggen, dat dieſelve in ’t bovenſte van den trap geſtelt zijnde, gelijck als het wit, merckpael en einde is, van op te klimmen en tot hem te komen: En ſoo men wil letten op de ronde ſpherische beeldniſſe van deſe letter Θ, ſoo vertoontſe een ronde, met een dwers-lijne, als een pijl, in ’t midden: een teycken dat wy onſe gemoed tot God moeten ſtieren, en vaſt in hem houden, als het opperſte wit: Want het eynde van de Wijsheyt en Philoſophie, is, het hooghſte goed, ’t welck God is. De Philoſophie leert den Menſche zijnen Schepper kennen, ſeyt Ariſtoteles. En Auguſtinus ſeyt in zijne Stad Godes in ’t viii boex ix cap. dat het Philoſopheeren is God lief hebben. Plato houd dat God het opperſte en waerachtige goed zy, en hy wil dat een Philoſophus een lief hebber en naevolger Godes weſen ſal: Voorder ſeyt hy, dat in de zeedelijcke Philoſophie van het opperſte goed gehandelt wort, ſonder het welcke men niet kan ſaligh worden. Deſe zeedelijcke Philoſophie is de Practica of wercklijcke, alwaer de Π beneden aen den ladder staet, bediedende datmen door de trappen van de zeedelijcke Deughd, als van Gerechtigheyt, Sterckheyt, Wijsheyt, Maetigheyt, Grootmoedigheyt, Heerlijckheyt, Mildigheyt, Goeddadigheyt, Goedertierentheyt en andere Deughden, opklimt totte opperſte trap, dat is tot het uyterſte eynde, en het hooghſte goed, ’t welck God is, onſe Schepper en hoofd van alle deughden. En in ’t xviii boek xxxix c. beweert Auguſtinus, dat de ſpieglende Philoſophie bequaemer is om de verſtanden te oeffenen, als om ’t verſtand met de waere Wijsheyt te verlichten: want de wercklijcke Philoſophie is die geene, die door ’t middel van de goede zeeden, doet, datmen de waere Wijsheyt verkrijght, en dat met reeden: Want de Theorica, dat is de ſpieglende of beſchoulijcke, die overleyt en onderſoeckt de waerheyt van de dingen, maer de zeedelijcke Practijck of daedwerckinge, die ſtelt de Waerheyt in ’t werck, als mede het welleven en alle andere deughden, die ons dienen om totte hooghſte trappe tot God te klimmen, die onſe ruſte, beleyder, wegh, eynde en merckpael van het ſalige leven ſal zijn; gelijck Boetius in ’t iii boex ix Proſa verhaelt: Dat het volmaeckte opperſte goed de waere geluckſaeligheyd is, en God het opperſte goed.

En gelijck nu God het begin, wegh, wit en eynde is van onſe geluckſaligheyt, alſoo behooren wy oock in dit leven, onſe voeten te ſtellen op de trappen van de goede zeeden en deughden, ſoo haeſt als wy beginnen te wandelen, en dieſelve, totten eynde toe, vervolgen, ter tijd wy het opperſte goed hebben verkregen, en daerom moeten wy noyt van klimmen ophouden. Zijt altijd naerſtigh, want gelijck die den ladder op klimmen, niet rusten voor zy tot haere hooghte gekomen zijn, ſoo weeſt ghy oock alſoo genegen, om in ’t goede altijd hooger en hooger te klimmen, ſeyde Agapetus de Grieck. En ’t is ſeecker datmen door de oefningen van de zeedelijcke deughd, en door nedrige dingen kan klimmen en opſtijgen totte Hemelſche en Godlijcke; en dat door de gelijckniſſe en over een kominge van de dingen, gelijck Petrarcha ſulx uytdruckt. Iae in alles watter in deſe Werreld geſchaepen is, hoe kleyn het

oock