vertoont, om dat deſe hoedaenigheden gemeenlijck in den Menſch iet gebrecklijx beduyden: Waer over Martialis ſeght:
Hy wort geſchildert dat hy een ſevenhoofdige Hidra omarmt, waer mede de ſeven dootſonden worden uytgebeeld: want ſoo ’t gebeurt dat eene van deſe hoofden wierden afgekapt, (daer nochtans wederom andere aenwaſſen) ſoo verkrijgen die dan wederom nieuwe kracht, om tegenſtand te doen, die ſich tegens haer ſouden willen opſtellen. Aldus doet oock de boosheyd in ’t lichaem, diewelcke, hoewelſe van de deughd geheel ſchijnt te neder geſlagen, niet te min, om datſe meer hoofden by haer heeft, die door den wille, ten quaede zijn ingenomen, ſoo ſtaetſe terſtont weder op, en komt met haere verkeerde werckingen, krachtiger en hartneckiger voor den dagh als oyt te vooren. Maer ’t is ten laeſten noodigh dat men de boosheyd geheel overweldige en overwinne, ’t zy met tegen te ſtaen of met te vluchten, als die geene die van den beginne des Werelts onſen eerſten Vader bedrogen heeft, en als noch een verderf is van ons ellendige Menſchen.
Stampa. Boeckdruckerye.
EEn bedaeghde Vrouwe in ’t wit, wiens kleed geheel aen ruyten verdeelt is, waer in de letteren van ’t Alphabet ſtaen, in de rechter hand ſalſe een ſchalmeye houden, alwaer een letter-rol omgeſlingert is, met het woort ubique, dat is over al; in de ſlincker ſalſe een bloeme van Semper Vive hebben, met het woord Semper, dat is Altijt, van d’eene ſyde ſal een Druckpers met allerleye Druckers gereetſchap ſtaen.
In wat grooter eere en waerdigheyt de konſt der Boeckdruckerye is, daer van kan de geheele Werelt getuygen: Want uyt haer is de kenniſſe van het goed en quaed, van de deughd en ondeughd, van de geleertheyd en onwetentheyd, heergekomen: Door haer worden de Menſchen onſterflijck, want aleer zy bekent was, waeren de eedele verſtanden, als begraven, en veele wercken van doorluchtige Mannen vergaen; Waer over wy oorſaecke hebben, om ſonder ophouden, Godt den Heere te dancken, datter, door een algemeene weldaed, Vinders van ſoo eedelen en hoogen Meeſterſtuck zijn gevonden, waer door ſich het gerucht opter vlucht geeft, en met een heldere en lieflijcke trompet aen de Werelt de verſcheyden wercken van geleerde Mannen voor den dagh brenght. O! wat ſoudemen al konnen ſeggen over de heerlijckheyt van de Boeck-Druckerye: en alhoewel ick ſoo ſtout ben, dat ick my bemoeye over ſoodanigen eedelen ontwerp te ſchrijven, ſoo ben ick ten hooghſten treurigh, dat mijn verſtand daer toe te ſwack is, om eenige ontwerpſels, die bequaem zijn, om ſoodanigen hoogen lof, als haer toekomt, uyt te vinden. Ick ſal alleen ſeggen, dat de eerſte die deſe konſt gevonden heeft, gelijck Polidorus Virgilius verhaelt, is geweeſt Ioan Gutbenbergh een Duytſcher, Ridder, diewelcke in ’t Iaer 1442, of als andere ſeggen 1451, eerſtmael de Druckery binnen de Stadt Mentz heeft in ’t werck geſtelt, hebbende oock gevonden de Druck-int, die de Druckers als noch gebruycken, en in ’t Iaer 1458 iſſe van een ander Duytſcher, met naeme Conradus in Italien gebracht, doch eerſt te Romen, en van daer iſſe overal wonderlijck aengewaſſen en verbreyt. Doch Iovius ſeyt, dat niet de Duytſche daer af Vinders zijn, maer datſe veel ouder is, als men meent, en van dat gevoelen zijn oock veele, door reden die zy geven van d’oude Medaglien, alwaer de Griexſche en Latijnſche letteren ingedruckt zijn, te rugge ſettende de ſegels en andere oudheden met haere ommeſchrijvingen. Nu, het zy dan ſoo ’t wil, ſoo is die geene, die deſe konſt eerſt heeft gevonden, een Man geweeſt van een hoogh en eedel verſtand.
Bedaeght wortſe gemaelt, om te vertoonen, dat de Meeſters der Druckerye, behooren te weſen Mannen van verſtand en oordeel, ten eynde haere wercken, in alle volmaecktheyt mogen gedrudkt werden.
De witte kleederen, drucken uyt, dat haere wercken moeten ſuyver en net zijn, en de letteren van ’t A B C in de percken, bedieden de letteren die in de kaſſen verdeelt zijn, om yder op ſijn plaetſe te vinden, om daer af een volkomen werck te maecken.
