113
natuurlijk monopolie geniet, de prijzen van die stof zou opdrijven, zonder de levering te weigeren, en op die manier voordeel plukken van de behoeften der buren? De ingezetenen van het land zouden dat artikel dan ook duurder moeten betalen, maar als geheel zouden zij meer aan de vreemdelingen verdienen dan zij er zelf bij legden."
—"Als gij zult weten hoe de prijzen van alle dingen tegenwoordig worden geregeld, zult gij de onmogelijkheid inzien van ze te veranderen, behalve wanneer er meer of moeilijker werk wordt vereischt bij de productie. Het beginsel is niet alleen nationaal, maar ook internationaal; maar zonder dat zou het gevoel van gemeenschappelijk belang, over alle landen uitgestrekt, en de overtuiging van de dwaasheid van zelfzucht, te diep zijn ingeprent, om zulk een daad van koopmansvlugheid mogelijk te maken. U moet denken dat wij allen uitzien naar een eindelijke samenvoeging van alle rijken tot éen staat. Dat zal zonder twijfel de laatste vorm van de maatschappij zijn, en zekere economische voordeelen bezitten boven het tegenwoordige stelsel van afzonderlijke staten. Intusschen werkt het tegenwoordige systeem met een zoo groote volmaaktheid, dat wij aan onze nakomelingen met gerustheid de voltooiing van het plan overlaten. Zelfs zijn er bij ons die het er voor houden, dat een staten-verbond niet slechts een tijdelijke oplossing van de quaestie van de menschelijke samenleving, maar reeds de definitieve is."
—"Wat gebeurt er," vroeg ik, "als de boeken van twee landen niet gelijk sluiten? Stel dat wij meer van Frankrijk importeeren dan zij van ons?"
—"Aan het eind van elk jaar," antwoordde de dokter, "worden de boeken van elke natie nagezien. Blijkt het
