genegentheid, liefde en yver, by den doorluchtigen Vorst, den Prince van Orangien, grave van Nassau etc, altijds dese landen toegedragen en bewesen, tot voorstand en handhoudinge van hare welvaert, vrydom en gerechtigheden. Sijne Princelyke Excellentie, wesende een voornaemste personagie deser Nederlanden, ook een principale en d'eerste van den Staten derselver landen, hebben versocht en gebeden en, voor sovele in ons is, als hooft en hoogste overigheid verkoren en gestelt tot de regeringe der voorschreven landen en steden van Holland, mitsgaders alle den onderwind en beleidinge van de gemeine sake derselver landen, al deselfde onderwerpende de goede wille en geliefte van Zijne „Excellentie, denwelken wy geconfereert hebben, geven en confereren als noch by desen alle volkomene macht en autoriteit, daertoe eenigsins nodig sijnde, in der formen en manieren, hierna volgende, te weten: dat Zijn Excellentie, solange de voorschreven landen sullen sijn in oorloge of wapenen, volkomen autoriteit en macht hebben en gebruiken sal, als souverain en overhooft te gebieden en verbieden alles wes tot conservatie en bescherminge derselver landen dienlijk of schadelijk sal mogen wesen (etc, en volgden hier voorts alle de conditien die in den voorschreven brieve van acceptatie van Sijn Excellentie sijn geïnsereert; en volgt dan voorts). In alle 't welke hebben de voornoemde Staten, sovele hun aengaet, belooft en hen verbonden, beloven en verbinden by desen Zijne Excellentie onderdaniglijk te gehoorsamen en na haer vermogen te doen gehoorsamen tallen tijden des bevel en ordonnantie van Sijne Excellentie hebbende. En of in desen, mitsgaders den opdracht van den staet en gouvernement der voorsz. landen, eenige duisterheden of twijffelachtigheid soude mogen bevonden worden, sal d'interpretatie en beduid van dien staen aen Sijne Excellentie, den bovengemelte Staten en meeste stemmen van dien. Gedaen in den Hage onder 't zegel van de Staten voornoemt, hierop gedrukt, den 5 July 1581. Onder stond geschreven: ter ordonnantie en expressen bevele van de Staten, en was ondertekent: C. de Rechtere.
XXII. 26 Juli 1581. Acte van afzwering van Philips II[1]).
De Staten Generael van de geunieerde Nederlanden. Allen dengenen die dese tegenwoordighe sullen sien ofte hooren lesen, saluyt. Alsoo een yegelyck kennelick is, dat een Prince van den lande van Godt gestelt is hooft over zijne ondersaten, om deselve te bewaren ende beschermen van alle ongelijk, overlast ende ghewelt gelijck een herder tot bewaernisse van zijne schapen: Ende dat d'ondersaten niet en sijn van Godt geschapen tot behoef van den Prince om hem in alles wat hy beveelt, weder het goddelick of ongoddelick, recht of onrecht is, onderdanig te wesen en als slaven te dienen: maer den Prince om d'ondersaten wille, sonder dewelcke hy egeen Prince en is, om deselve met recht ende redene te regeeren ende voor te staen ende lief te hebben als een vader zijne kinderen ende een herder zijne schapen, die zijn lijf ende leven set om deselve te bewaren. En so wanneer hy sulx niet en doet, maer in stede van zijne ondersaten te beschermen, deselve soeckt te verdrucken, t'overlasten, heure oude vryheyt, privilegien ende oude herkomen te benemen, ende heur te gebieden ende gebruycken als slaven, moet ghehouden worden niet als Prince, maer als een tyran ende voor sulx nae recht ende redene magh ten minsten van zijne ondersaten, besondere by deliberatie van de Staten van den lande, voor egheen Prince meer bekent, maer verlaten ende een ander in zijn stede tot beschermenisse van henlieden voor overhooft sonder misbruycken ghecosen werden: Te meer so wanneer d'ondersaten met ootmoedighe verthooninghe niet en hebben heuren voorsz. Prince konnen vermorwen, noch van zijn tyrannich opset gekeeren ende also egeen ander middel en hebben om heure eighene, heure huysvrouwen, kinderen ende naecomelinghen aengeboren vryheyt (daer zy na de wet der natueren goet ende bloet schuldigh zijn voor op te setten), te bewaren ende beschermen, gelijck tot diversche reysen uut gelijcke oorsaecken in diversche landen, ende tot diversche tijden geschiet, en d'exempelen ghenoegh bekent zijn:
- ↑ Naar een der oudste drukken, in 1581 bij Charles Silvius, gezworen drukker van de Staten van Holland uitgegeven; zie verder Bijdragen voor Vaderlandsche Geschiedenis en Oudheidkunde, Ve Reeks, deel VI, blz. 39 vlg., waar ook de minuut van dit stuk is uitgegeven.
