onderwerp was de vermelding der krijgsverrigtingen. Verschillende drukken gaven wekelijks in Amsterdam op eigen gezag vele, zoo wel Fransche, Italiaansche, als Hollandsche Couranten uit, doch naderhand verkregen zij daartoe verlof van den Burgervader. Eerst in 1734 werd er eene Stadsdrukkerij opgerigt en voor rekening der Stad eene Courant gedrukt. — Tot dus verre over den oorsprong Wagenaar, naar wien men alzoo den tijd der invoering in de Nederlanden stellen kan in het laatst der XVI of begin der XVII eeuw.
De schrijver van een artikel in eene Bredasche Courant van Januarij 1830 zegt, dat er wegens de hoogere trap van staatkundige kennis en ontwikkeling van den Nederlandschen volksgeest er reeds in 1564 openlijke dagbladen werden uitgegeven. — Dit laat ik voor rekening van dien schrijver, want mij ontbreekt het bewijs om dit te staven, daar ik geen vroegere kan voorbrengen dan eene Leijdsche Courant van den jare 1618, waarvan straks nader.
Betrekkelijk de Amsterdamsche Couranten werd mij nog medegedeeld, dat in 1652 Francois Lieshout uitgaf de Ordinaris Middelweeksche Courant; Jan van Hilten; Courante uit Italie en Duitschland, en als nog Broer Jansz, de Tydinghe uit verschillende Quartieren, welke laatste reeds in 1628 drukker was. — Deze mededeeling bevatte ook de meer geopperde meening, dat voor den Munsterschen vrede Couranten zijn gedrukt, en men daarmede bij de belegering van ’s Hertogenbosch en den inval van ’t Spaansch Oostenrijksch leger in de Veluw, of iets vroeger is begonnen, zoo wel in Amsterdam, waarvan Wagenaar spreekt, als te Delft, van welken er nog aanwezig moeten zijn, gedrukt in de jaren 1630 en 1631, krachtens een berigt aan mij gegeven door den Heere Scheltema, die dezelve in zijn bezit had gehad.
In Brandts Historie der Reformatie, IV 1060, wordt gezegd, dat de gevangene Predikanten op Loevestein, in hunne onzekerheid wat er omging, verlangend waren naar de Couranten. „Niellius, zegt Brandt, boodt een rijksdaalder om een Courant, gelijk men de gedrukte loopmaeren noemt, te mogen lezen, maar kon daartoe niet komen.” — Zij waren er dus in 1623, (vijf jaren vroeger, dan Wagenaar dezelve gezien heeft) en bevatte ook binnenlands nieuws. — Van 1638 is er eene aanwezig, waarvan het opschrift boven is:
Is gedrukt op een klein fol. halfblad ter wederzijde, in twee kolommen met eene Duitsche letter.
Onder aan
„Gedrukt tot Amsterdam door Jan van Hilten in de Beursstraat in de gheborduyrde Handtschoen. Bij Jan Frederikksz Stam, woonende by de Zuyderkerck in de Hope, ten huyse wijlen Veselaer, den 17 Julij Anno 1638.”
De oudste Leydsche Courant, welke ik heb kunnen bekomen, en thans terwijl ik van mijne Wetenschap deze verantwoording opsstel, voor mij ligt, is, zoo als ik reeds zeide, in den beginne van de XVII eeuw in het licht verscheen, en wel in klein quarto-formaat, prijkende met het Prinselijk wapen en dezen titel voerende:
Courante der Stadt
LEIJDEN.
Also van de Publicatie ende Ver-
sininge des Raedts aldaer geschiedt.
Met de namen der afgesette Burgher-
meesteren, Schepenen, ende Vroetschappen.
Met het gheen dat deze daghen alhier ghepasseert is.
Tot Leyden, By Jacob Marcus, Anno 1618.
(24 October.)
Het is meer dan waarschijnlijk dat dit Courantje het alleroudste, thans aanwezige is: den inhoud af te schrijven lust mij niet, en evenwel kan ik mij niet onthouden, aan te toonen, dat destijds ook al een beroerende geest onder ’t menschdom heerschte, daar de Prins van Oranje den 23 October in Leijden was verschenen om de Ingezetenen wederom tot voorgaande rust en eenigheid te brengen, beloovende alle rebellen, die door woorden en werken schaden zouden berokkenen, anderen ten exempel aan den Lijve ofte anderzins te doen straffen.
Ook de lieve jeugd was aldaar aan den gang geweest; dus lezen wij bl. 1: „Op den 21 (October) is by de Koornbrugh een Timmermans Huys van de jongens alle die glasen uytgesmeten, door dien dat men seyde dat hy van zyn Princelicke Excelentie seer vileyn soude ghesproken hebben, des anderen daeghs zijnder ontrent hetselve huys diverse luyden ghequetst, maer den Prins binnen comende heeft alles gheremedieert.”
CORRESPONDENTIE.
Kunnen niet geplaatst worden de volgende stukken: Invallen bij het lezen onzer Nieuwspapieren van den 1 November ll. over de Belgische aangelegenheden; — (de daaronder staande Dichtregelen: Napoleon, sprekende tot zijnen Raad over de Noord-Nederlanders, waren reeds elders opgenomen,) — Gesprek tusken Vader D. R. en zijnne Kenderen; — een Rijmdicht zonder titel en zonder doel; — Nog iets over het hardzijlen; — Uitvindingen; — Brief over de Schutterijen.
Stadgenooten!
Door uwe edelmoedigheid zijn wij in den vorigen winter in staat gesteld om belangrijke ondersteuning te verleenen aan hulpbehoeftigen en minvermogenden, zoo door giften als door verkoop tot verminderde prijzen.
| Het bedrag der ingezamelde gelden en inschrijvingen beliep de aanmerkelijke som van | ƒ | 8408 | : | 62 |
| Waarbij nader nog is ingekomen van de officieren der bus Regt door Zee, voor rekening van derzelver leden | - | 50 | : | 00 |
| In onderscheidene bussen gevonden en nader ingeschreven | - | 224 | : | 90½ |
| Zamen | ƒ | 8683 | : | 52½ |
Door deze zoo aanmerkelijke som, vrijwillig bijeen gebragt, hebben wij in navolgende belangrijke uitdeelingen, overeenkomstig de behoeften, kunnen doen, namelijk:
Aan onderscheidene Armen-Administratien van alle gezindheden.
| 1000 | tonnen Turf. |
| 1000 | halve mudden Aardappelen. |
| 50 | mudden groene Erwten. |
| 1000 | bossen Stroo. |
Aan onderscheidene particuliere armen.
| 200 | tonnen Turf. |
| 100 | halve mudden Aardappelen. |
Voorts zijn tot vorminderde prijzen afgeleverd:
| Aan | 267 | minvermogende huisgezinnen | 790 | tonnen Turf; en | |||
| » | 844 | 
|
2088 | halve | 
|
mud Aardappelen. | |
| 1768 | vierde | ||||||
| 196 | achtste | ||||||
Door welken verkoop veel is toegebragt tot voorziening in de behoeften dier huisgezinnen; zoodat deze maatregel in vele opzigten aan het doel heeft beantwoord.
Maar uwe belangrijke bijdragen, Stadgenooten! hebben niet alleen veler behoeften geleenigd in den verloopen winter, maar kunnen nog verder strekken; dewijl het zachte weder des vorigen winters en andere oorzaken het raadzaam maakten een niet onaanzienlijk gedeelte van de ons toevertrouwde en door den verkoop weder ingekomen penningen, tot gelegener tijdstip te besparen, zoodat wij ons in staat gevoelen, om, eischt het de nood, andermaal den weg in te slaan en door giften en verkoop zonder winst de behoeften van minvermogenden te leenigen, van welke verrigtingen, wij het ons ten genoegen zullen achten nader verslag te geven.
| Leeuwarden, den 22 December 1831. |
De Commissie ter voorziening in de buitengewone behoeften van armen en minvermogenden te Leeuwarden,
Mr. J. D. WIERDSMA. p. CATS. l. FEIJENS, J. CATS. Sz. P. KOUMANS SMEDING. Mr. B. DORHOUT. Mr. J. H. van BOELENS. M. SIDERIUS de WAL. N. J. DIRKS. W. H. SIRINGAR. |
Diakenen der Nederduitsche Hervormde Gemeente te Leeuwarden, nemen bij deze de vrijheid, de belangen van hunne Armen der weldadigheid van hunne Stadgenooten dringend aan te bevelen, bij gelegenheid van het jaarlijksch Collect, hetwelk, op bekomen vergunning van de Ed. Achtb. Regering dezer Stad, op Woensdag den 28 December aanstaande, door eene Commissie uit den Breeden Kekeraad der Gemeente zal worden gedaan.
Diakenen vertrouwen, dat de edelmoedigheid hunner Stadgenooten, door ruime bijdragen ter dezer gelegenheid, in de groote behoeften van hunne administratie zal helpen voorzien en alzoo voorkomen dat de min gunstige omstandigheden des tijds, door de wezenlijke armoede, al te zeer worden gevoeld.
| Leeuwarden den 22 December 1831. | T. O. GORTER, Voorzittend Diaken. |
⁂ Getrouwd:
| Leeuwarden, den 17 December 1831. |
S. W. VISSER, en F. GATSONIDES. |
Deze dient tot algemeene en bijzondere kennisgeving.
⁂ Heden zijn getrouwd:
| WILLEM VAARTJES, en FEIKJE JACOBS de BOER, van Stavoren. |
Harlingen, den 22 December 1831.
Deze dient tot communicatie aan Familie en Vrienden binnen en buiten de Stad.
’s GRAVENHAGE, den 13 Decemoer 1831. Heden verloste zeer voorspoedig van twee welgeschapene Kinderen, zijnde een Zoon en eene Dochter, T. TELTING, geliefde Echtgenoot van H. ADAMA van SCHELTEMA.
⁂ Door Gods goedheid beviel mijne geliefde Echtgenoot, T. VISSCHER, heded van een’ Zoon.
| Burgwerd, den 18 December 1831. | G. C. DUVAL SLOTHOUWER, Predikant. |
Deze strekke tot kennisgeving aan Familie en Vrienden.
⁂ Heden verloste van een welgeschapen Zoon, AUKJE G. ALTHUISUS, geliefde Echtgenoot van
PETRUS IJ. FEIKEMA.
Bozum, den 18 December 1831.
Familie en Bekenden gelieven deze algemeene voor bijzondere kennisgeving aan te nemen.
⁂ Heden verloste van eene welgeschapene Dochter, ANNA LEENDERTS BUISMAN, geliefde Echtgenoot van
C. R. de JONG.
Harlingen, den 19 December 1831.
⁂ Heden beviel mijne geliefde Echtgenoot, SIDONIA CATHARINA POSTHUMUS, van eenen welgeschapenen Zoon.
J. C. HELDER.
Bij Dockum onder Sijbrandahuis, den 21 December 1831.
⁂ Heden morgen omstreeks drie ure, verloste zeer voorspoedig van eene welgeschapene Dochter, K. van der MEULEN HEIJMANS, hartelijk geliefde Echtgenoot van
CORNs. J. FEDDES.
Leeuwarden, den 22 December 1831.
Deze dient tot bekendmaking aan Familie en Bekenden.
⁂ Heden beviel voorspoedig van eenen Zoon, R. van TEMMING, geliefde Echtgenoot van
G. YPMA.
Franeker, den 22 December 1831.
⁂ Heden nacht overleed mijn waarde Echtgenoot, MEINOUW B. BAKKER, in den ouderdom van 63 jaren en 10 maanden.
Harlingen, den 15 December 1831.
JOHANNES RINSMA.
Strekkende deze tot bekendmaking aan Familie en Bekenden buiten de stad.
⁂ Heden avond ten 10 ure overleed tot mijne en mijner kinderen bittere droefheid, mijn waarde Man, JETSE BOOMSMA, in den ouderdom van bijna 56 jaren, na eene gelukkige echtverbindtenis van omtrent 25 jaren.
| Harlingen, den 15 December 1831. |
TETJE R. BAKKER, Wed. J. Boomsma. |
⁂ Heden in den vroegen morgen, overleed aan eene bezetting op de borst, in den ouderdom van circa 54, en na eene Echtverbindtenis van 31 jaren, tot mijne en mijner Kinderen droefheid, mijn waarde Man, SIMON PIETERS v. d. ZWAAN, in leven Voerman en Sleper ter dezer Stede.
| Leeuwarden, den 16 December 1831. |
CAATJE JOHs. ZANDSTRA, Wed. S. P. v. d. Zwaan. Mede namens mijne Kinderen. |
PS. De affaires blijven op denzelfden voet continueren.
⁂ Heden overleed in den gezegenden ouderdom van bijna 70 jaren, tot droefheid van zijne nagelatene bloedverwanten, mijn Broeder, FEDDE JANS van der VEEN, in leven meester Kuiper en Houtkooper alhier.
G. J. van der VEEN.
Oostermeer, den 16 December 1831.
⁂ Het heeft den almagtigen God Behaagd, mijnen geliefden Man, MARTEN AGES JONGSMA, in leven Beurtschipper van Sneek op Amsterdam, na eene langdurige sukkeling, heden morgen ten 3 ure van mij en mijne 2 kinderen weg te nemen, in den ouderdom van ruim 33 jaren, na eene Echtverbindtenis van 9½ jaar; hoe zeer mij deze slag treft, zal een ieder gereedelijk beseffen; de hoop eens zaligen wederziens, is alleen in staat mij op te beuren en den Heere te zwijgen.
| Sneek, den 18 December 1831. |
TRIJNTJE ANNES OSINGA, Wed. Marten Ages Jongsma. |
LEEUWARDEN, den 20 December 1831. Heden overleed alhier in den ouderdom van zestig jaren en bijna acht maanden, de Wel Eerwaarde Heer JOHANNES BERNARDUS SIJSTERMANS, Roomsch Catholijk Priester, en gedurende 32 jaren Pastoor in de Kerk van den Heiligen Bonifacius, op de Vleeschmarkt alhier.
MAKKUM, den 20 December 1831. Heden overleed in den ouderdom van 23 jaren, voorzien van de H. H. Sacramenten, de Eerwaardige Heer JOHANNES OVERMEER. De heiligste gehoorzaamheid welke deze dierbare Zoon ons altijd bewees en het heerlijke vooruitzigt dat wij van hem hadden, als hebbende zijne studien voleind en reeds de H. Wijding van Diaken ontvangen, maken dat het offer, hetwelk wij hebben moeten doen, een van de allermoeijelijkste is waartoe de goede God ons kon verpligten.
THOMAS WIEBES OVERMEER.
CATHARINA TAEDES DIJKSTRA.
Prijzen der Granen te Leeuwarden, Vrijdag den 23 December 1831:
De In- en Uitlandsche Rogge en Tarwe: Rogge ƒ 197 : 25 het Last. — Tarwe 10 : 58 de Mudde.
De Boter ƒ 32 : 50.
PRIJSCOURANT DER EFFECTEN.
AMSTERDAM, den 24 December 1831.
| Nederlanden. | Gebl | ||||
| Werkel. Schuld | 2½ | pct. | 40¼ | 40¾ | 40½ |
| Uitgestelde dito | 15⁄16 | 1 | |||
| Kansbiljetten | ƒ | 15½ | 16 | 15¾ | |
| Stellen van uitgel. dito | - | ||||
| Amort. Sijndicaar | 4½ | pct. | 65¼ | 66 | 65¾ |
| 3½ | „ | 53¼ | 53¾ | 53½ | |
| Domein Losrenten | 2½ | „ | |||
| Handel-Maatsch. | 4½ | „ | 74¾ | 75½ | 75¼ |
| Schatkistbiljetten | 6 | „ | 92¼ | 92¾ | 92½ |
| 100 | .. | 9 | 93½ | ||
| 50 | ... | 93¼ | 96¾ | ||
| Oorlogs-Lasten | 5 | pct. | 78½ | 76 | 78⅞ |
| Leening 1831 | 6 | „ | 87¼ | 8[7?]¾ | 87½ |
| Renversaalen | ƒ | ||||
| Frankrijk. | |||||
| Inschr. op ’t Grootb. | 3 | pct. | 69 | 69¼ | |
| Certificaten van dito | 3 | „ | |||
| Rusland. | |||||
| Bij Hope & Comp. | 5 | „ | 90¾ | 91¼ | 91 |
| Negotiatie 1828 | 5 | „ | 91¾ | 92¼ | 92 |
| Inschr. op ’t Grootb. | 6 | „ | 56¾ | 57¼ | 57 |
| Certificaten van dito | 6 | „ | |||
| Cert. dito Hamb. Ad. | 5 | „ | |||
| Dito te Londen gen. | 5 | „ | |||
| Pruissen. | |||||
| In Londen genegot. | 5 | „ | |||
| Idem, 2de Ligting | 5 | „ | |||
| Spanje. | |||||
| Amsterd. Perpetuel | 5 | pct. | 47 | 47¾ | 47⅜ |
| Id. te Parijs en Lond. | 5 | „ | |||
| Uitgestelde | 5 | „ | 7½ | 7¾ | 7⅝ |
| Renten Perpetuel | 3 | „ | 29¾ | 30 | 29⅞ |
| Polen. | |||||
| Loten | ƒ | ||||
| Oostenrijk. | |||||
| Weener-Bank | 5 | pct. | 86 | 86¼ | |
| Dito | 4 | „ | |||
| Certificaten | 2½ | „ | |||
| Metalliek | 5 | „ | 82¾ | 83¼ | 83 |
| Dito te Lond. gen. | 5 | „ | |||
| Dito | 2½ | „ | |||
| Bank-Actien | 3 | „ | |||
| Aand. ƒ100 bij Roth. | |||||
| Dito - 250 dito | 4 | pct. | |||
| Napels. | |||||
| Certific. bij L. & B. | 5 | „ | 70½ | 71 | |
| Idem Administratie | 5 | „ | 72¾ | 73½ | 73½ |
| Dito te Lond. gen. | 5 | „ | |||
| Denemarken. | |||||
| Negot. in Londen | 5 | „ | |||
| Engeland. | |||||
| Geconsolideerde | 5 | „ | |||
| Griekenland. | |||||
| Te Londen | 5 | „ | |||
BIJZONDER BERIGT.
Door den ondergeteekende zal binnen kort ter inteekening worden aangeboden, en in fraaijen steendruk bij hem worden verkrijgbaar gesteld, een GEDENKSTUK, toegewijd aan de nagedachtenis van den Wel Eerwaarden Heer Johannes Bernardus Sijstermans, in leven Roomsch Catholijk Priester en Pastoor binnen Leeuwarden. — Dit monument, prijkende met het welgelijkend Portret van Zijn Eerw., vervaardigd door den Heer J. H. Mattijssen, Kunstschilder te Leeuwarden, zal in deze wel geene aanprijzing behoeven, daar hetzelve, bij de bezigtiging, zoo door deszelfs juistheid als nette uitvoering genoegzaam zich zelve zal aanbevelen.
| F. W. WOLTERS, Kunsthandelaar, Spiegelmaker en Ver- gulder, op de Kelders, letter H., no. 28 te Leeuwarden. |
GRIETMAN en ASSESSOREN van BARRADEEL, convoceren mits deze, ten verzoeke van Kerkvoogden, de Hervormde Floreenpligtigen van Wijnaldum, tegen Zaturdag den 7 Januarij 1832, des voormiddags ten 11 ure, ten einde de Kerkvoogden genoemd, mogen worden geautoriseerd:
1o. Ter belegging van een aanstaand in te komen Kapitaal, en
2o. Om te beslissen tot de finale verhuring van de Kerkeplaats aldaar.
| style="vertical-align: top;" Minnertsga, den 24 December 1831. |
Grietman en Assessoren voornoemd, SIXMA van HEEMSTRA. Ter ordonnantie van dezelven, P. STEENSMA, Secretaris ad interim. |
De Secretaris en Notaris Mr. P. J. MEBIUS, zal, op Woensdag den 4 Januarij 1832, des namiddags ten 3 ure, ten huize van S. K. van der Mei, Kastelein te Menaldum, publiek verhuren, voor 5 of 7 jaren:
Eene ZATHE en LANDEN, met HUIZINGE, SCHURE, HORNLEGER, groot 25 bunder 72 v. roede Bouw- en Greidland, staande en gelegen te Slappeterp, bij wijlen B. J. Meijer in gebruik geweest, bij de finale verhuring te aanvaarden.
