Provinciale Overijsselsche en Zwolsche Courant/1913/Nummer 143/Een groot en grootsch werk
| ‘Een groot en grootsch werk’ door een anonieme schrijver |
| Afkomstig uit de Provinciale Overijsselsche en Zwolsche Courant, zaterdag 21 juni 1913, Derde Blad, [p. 2]. Publiek domein. |
Een groot en grootsch werk.
Onze oudste plattegronden van steden zijn meest, zoo niet alle, uit de XVIe eeuw, en wel geteekend door den beroemden mr. Jakob van Deventer. Deze, de „grandissimo geografo”, kreeg daartoe de opdracht van Filips II en begon het werk in 1558. Toen hij in Keulen stierf in 1575, had hij drie deelen voltooid, die door bemiddeling van Viglius van Aytta van Zwichem naar Spanje werden gezonden.
Twee deelen, Noord- en Zuid Nederland, zijn daar nog in de Nationale Bibliotheek, het derde schijnt verdwenen. Frederik Muller, de bekende Amsterdamsche antiquair, oordeelde dat een cartografische arbeid uit de XVIe eeuw van dien omvang en die nauwkeurigheid een alleenstaand feit is in de geheele cartografische letterkunde.
En de waarde wordt nog grooter voor een land waarin de gemeenten steeds „zulk een rol gespeeld hebben.”
Jammer genoeg dus dat deze verzameling niet in ons land bewaard wordt.
Gelukkig evenwel waren de schetsteekeningen of minuten in handen gebleven van de vrouw van Van Deventer. Zij kwamen in het bezit van Cornelis van Aersen, die 1582 pensionaris was te Brussel, en bleven in die familie, tot zij in de XIXe eeuw werden verkocht. Nu vindt men ze bij ’t Zeeuwsch Genootschap, ’t Rijks archief, Prov. Staten, Friesch Genootschap; of ze gingen naar — Brussel! — Van de origineelen in Spanje zijn nog een 35 kopieën genomen, die o. a. bij genootschappen en in stedelijke archieven zijn terecht gekomen.
Jaren geleden is de wenschelijkheid al besproken deze kaarten te reproduceeren; zelfs zijn er goed geslaagde reproducties in kleuren gemaakt en sommige zwarte overdrukken genomen, om die te bestudeeren en den inhoud te beschrijven.
Nu heeft evenwel de heer Wouter Nijhoff het initiatief genomen, om ze op kunstvolle wijze met de hoogstaande techniek van nu te doen reproduceeren.
’t Geheele werk zal 110 kaarten omvatten en f 75 bij eerste inteekening kosten.
Die wat voelt voor historische topografie, voor geschiedenis van zijn stad, zal zeker deze uitgave steunen, door in te teekenen. Immers eerst bij voldoende inteekening gaat ’t plan door.
Is eenmaal deze uitgave er, dan zal het allen die zich daartoe geroepen gevoelen, gemakkelijk vallen, ieder op zijn gebied, daarbij een tekst te geven, zooals dit voor de Belgische plattegronden gebeurt, sedert 1884 met steun van de regeering daar uitgegeven.
In onze provincie zullen er zeker gereed zijn dezen arbeid te beginnen; al vroeger is er vooraf werk gedaan. Opgenomen worden de plattegronden van Zwolle, Almelo, Kampen, Delden, Deventer, Enschede, Genemuiden, Goor, Hardenberg, Hasselt, Kuinder, Oldenzaal, Ootmarsum, Steenwijk, Vollenhove.
Laat ieder nu doen wat hij kan voor deze wetenschappelijk noodige uitgave.