Tijdinghe uyt verscheyde Quartieren/1621/5 april/Wt Worms den 20. dito
| ‘Wt Worms den 20. dito. [= 20 maart 1621]’ door een anonieme schrijver |
| Afkomstig uit [Tijdinghe uyt verscheyde Quartieren], [maandag] 5 april 1621, [p. 2]. Publiek domein. |
Wt Worms den 20. dito.
Die Vnions-dach tot Heylbrun, heeft voor ettelijcke daghen zijn eynde ghenomen, die verrichtinge is taemlijck wel afghegaen, ende verwachtmen mette Keyserl. legatie, of het sich tot een Oorlogh ofte vrede begheven wil, Enghelandt, Denemarck ende die H. Staten hebben sich alles goets teghens die Vnie gepresenteert, men is binnen een maent tijdts uyt Hollandt verwachtende 5000. te voete ende 1000. Peerden, tot dat de Enghelsche hulpe naecomt. Men wil segghen dat met Spinola een stilstandt van 6. weecken ghetroffen is, twelck men huyden, als de Vorsten werderom alhier komen, vernemen sal.
Brieven van Dansijck melden, dat den Turckschen Keyser dese navolghende schrickelijcken Ontsegh-brief soude ghesonden hebben.
Ontsegh brief van den Turckschen
Keyser aen den Coninck van Polen.
Wy Mahomet Suldan, Doorluchtighe ende onverwinnelijcke machtighe Keyser ende Enghel Godes, Turcksche Keyser, Macedonische ende Babylonische Coninck in groot en kleyn Egypten, Regeerder van’t gantsche Christenrijck ende Europa, Coninck in Alexandria ende Judea, oock van Portugael en van alle Potentaten op Eerden, oock een Heer der Heeren van alle Landen, behoeder vant Heydens Paradijs ende des heylighen Grafs, soo wel des grooten Propheten Mahomets te Mecha, als des treflijcken Propheeten te Jerusalem, Coninc aller Coningen, Heer aller Heeren, Vorst aller Vorsten, Heere aller Goden op dese Werelt, Heere van den boom des Levens, der Steden ende Sloten, Heere van de groote ende kleyne Zee, Heere Heere over alle vlieten en wateren, Heere van alle Oeveren der gantsche Werlt, de groote Stadt-houder over alle Stadt-houders.
Ontbieden dy Coninck in Polen onse Keyserlijcke groet, dat du inde secrete Raedt met dijn jonge Conincxkens, teghen onse alderdoorluchtichste persoonen en den aldermachtichsten Coninck so oneerlijck en baetsoeckende handelst, en verwondert ons dat du niet vreesest voor onse soo groote macht, en dijn eyghen doodt met dijn Conincxkens, daer du de vorighe tijdt vreede en bestant van ons begheerdest, en daerom dijn Gesanten dicwils tot ons hebst afghesonden, doch hebben zy dy als een vreedlievenden by ons aenghegheven, dat du gheen inval noch eenighe teghenheyt soudest ter handen nemen. Dewijl du dan (sonder eenighe gheghevene oorsaeck) dy onderstaen hebst, in onse Keyserdom en heerschappie, als in der Muscou, ons onse Onderdanen en Vasallen te overvallen, en voorghenomen dieselve ten uyterste te verderven, gelijck oock veele plaetsen zijn verwoest, ingenomen ende vernielt: so salstu weten, dat wy aen dy en dijne Conincxkens, (tot diens besten du dat selve Landt verovert hebst, en haer daer over tot Heeren setten wilst) niet alleene willen wreecken, maer dy opt alderheftichste vervolghen, jae gantsch dijn gedachtenisse en naeme uytroeyen, dat du salst bekennen wat voor wrake wy aen dy ghebruycken willen, dewijl du de verbintenisse (tusschen ons opgherecht) hebst gebroken, dieselve veracht en misbruyct, dat du also met dijne Conincxkens voor ons sulst gewislijck ghebracht werden, en alsoo met dijne ghevanghene sien hoe wy met sulcke menichte en macht, en groot ghetal dat wy onder ons hebben tot alle plaetsen der Werlt van begin totten eynde aencomen willen, dy daer mede in den grondt te bederven, welcke onoverwinnelijcke macht dy en dijne Coninxckens onder de ooghen ghebracht en lichten sal. Du behoefst dy oock nu langher gheene hopeninge van onse ghenade en gonst in beelden van ons te verkrijgen, dan wy voor dijne vasticheden ende insonderheyt voor dijn mueren te Cracou niet verschrickt zijn, maer willen die selve stadt niet alleen, maer oock dijn Hof, Hooft-legher en gantsche Landt alsoo aengrijpen ende aenvallen, dat oock van dieselve niet eenen steen op den anderen sal blijven, en alsoo dijn Coninckrijck en ghedachtenisse gheheel uytroeyen.
Tot ghetuygenis deses schicken wy dy onsen bloedigen Zabel, om dat het haestelijck van ons volghen saldan de voeten, Peerden en Cameelen, sullen dijn Coninckrijck en Landen alsoo betreden en bedecken, als in veele jaren niet geschiet en is: op dat Godes oordeel aen dy door ons uytgerecht worde, want Godt is een belooner des goets, maer een straffer der genen die den vrede breken en sich alsoo betonen: Also oock wy die een God op Eerden zijn. So doen wy nu op dy oock onse roede en toorn uytschudden, dat wy alsoo dijne ontrouwe en vrede-breken straffen moeten.
Laet nu dijn Goden dy te hulpe komen so sy willen, so sal het dy doch niet helpen, dyne heyligen willen wy voorseker in den ploegh laten spannen, en met haer de woeste Landen van Bulgaria en Judea ploegen en toe ackeren laten, en dieselve plaetsen also versien, dat geene daer van meer te rugghe komen sal. Ende laet dy hier mede genoegen. Onse meninge als boven verhaelt, is daer mede voort te vaeren, en so wy noch yet swaerders tegen dy sullen voornemen en daer by voughen als dy hier mede aengeseyt is: so salstu dat oock recht verstaen, maer so du sulcx niet recht verstaen wilst, soo salstu het doch haest ghewaer worden.
Dit alles hebben wy dy tot een bericht gegeven, op onse onderdanichlijcke Devan te Constantinopel, int jaer van onse Rijck, etc.