Welk nut heeft onze wereldtaal „volapük”?
Menigeen onzer landgenooten, ofschoon voorstander van het goede en vriend van den waren vooruitgang en beschaving, heeft misschien, wanneer een of ander tijdschrift over de volapük sprak, bij zichzelven gedacht: „Waartoe zou ik mij met die nieuwe taal bemoeien? Welk nut kan het hebben, dat ik mijn hoofd met dat geknutsel breek? Ik kan mij daarmee niet inlaten.” Als er over de schoonheid, de voortreffelijkheid van de nieuwe kunsttaal gesproken werd, heeft men gemeesmuild. Als er in dagbladen over den grooten, den reusachtigen voortgang der volapük werd gehandeld, heeft men onverschillig de schouders opgehaald. En op die wijze heeft menigeen niet de minste, de geringste poging aangewend, om zich met de wereldtaal bekend te maken. Men had er geen belang bij, men zag er geen nut in, en daarmede was de zaak afgedaan.
Lezer, die onverschilligheid ten opzichte der volapük moet verdwijnen. Niet langer moogt gij vreemdeling in Jerusalem blijven. Wij zullen trachten u in dit artikel van het nut, van de voordeelen onzer wereldtaal te overtuigen. Wij hopen, dat gij daardoor zult opgewekt worden eens kennis te maken met de nieuwe uitvinding, en dat gij de moeite zult doen zoo nu en dan eens en vrij uurtje aan volapük te besteden.
Vooraf verzekeren wij u, dat de geringe moeite, welke gij aanwendt, om de nieuwe taal te leeren, ruimschoots zal vergoed worden door het genoegen, dat gij zult smaken, indien gij kunt correspondeeren met alle beschaafde aardbewoners, die volapük kennen. Bovendien zal uwe kennis der moedertaal aangroeien, want volap@uk wil de natuurtalen niet verdringen, maar vordert integendeel eene nauwkeurige kennis der vaderlandsche taal. Gij zult scherper leeren denken, naarmate gij dieper in het streng logische volapük dringt, in de taal, waarin geene verwisseling en verwarring van begrippen mogelijk is.
Zonder nadere toelichting gaan wij deze gewichtige persoonlijke voordeelen voorbij. Wij gaan nu bespreken het nut, dat de handel, de wetenschap en de kunst kunnen trekken uit de heerlijke uitvinding van Schleyer.
Vooreerst de handel. In de negentiende eeuw is het verkeer tusschen de volken met reuzenschreden vooruitgegaan. Kooplieden zenden hunne waren naar Oost en West. Snelvarende stoomschepen, bliksemtreinen brengen de verschillende producten naar alle wereldmarkten en van daar naar alle streken der aarde. De telegraaf heeft de afstanden vernietigd. De groote handelssteden zijn de middelpunten geworden van het wereldverkeer. Daar komen kooplieden uit alle oorden bijeen. In de meest verschillende talen worden daar waren gekocht en verkocht. Daar heerscht eene Babylonische spraakverwarring. Hoe eenvoudig en gemakkelijk zou het nu zijn, indien al deze kooplieden zich met elkander onderhielden in volapük! In welke mate zouden zij hunne handelsbetrekkingen kunnen uitbreiden! Met hoeveel meer zekerheid, met hoeveel minder kosten zouden zij hunne producten kunnen verzenden en aan den man brengen! Naast hunne moedertaal werd niet meer vereischt de kennis van vreemde natuurtalen. Men bediende zich in de correspondentie met het buitenland slechts van het gemakkelijke, snel aan te leeren volapük. Thans reeds, hoewel op kleine schaal, worden op deze wijze handlesbetrekkingen onderhouden tusschen handelshuizen in Duitschland en Engeland. Handelsmannen uit Frankrijk verklaren zich gereed tot eene volapüka-correspondentie, terwijl vele kooplieden, die in China gevestigd zijn, hunne telegrammen aan Duitsche collegas in de wereldtaal opstellen. Ook de Russische regeering heeft aan hare ambtenaren ter telegrafie het behandelen van volapüka-telegrammen toegestaan.
Hoeveel genot en gemak zou de algemeene kennis van volapük verder opleveren aan de reizigers, die nu op de vleugelen doorvliegen. Dan was er geen gevaar meer, dat zij in hunne hotels, bij hunne uitstapjes, het genot van een onderhoud moesten derven, zij zouden zich dan kunnen bedienen van de algemeene reistaal: volapük. Dikwijls moeten toeristen en vreemdelingen zich op de ellendigste en gebrekkigste wijze verstaanbaar maken. Dan konden zij vrij, op de geheele wereld, hunne belangen openbaren, hunne behoeften bekend maken, hunne verlangens en wenschen mededeelen met de zekerheid, dat zij door hunne natuurgenooten begrepen werden.
Daarom, Nederlandsche kooplieden, leert de volapük, die u in uwe zaken zal bevoordeelen. Staat niet langer ten achter bij uwe collega's in het buitenland, die de wereldtaal met de grootste belangstelling hebben ontvangen. Gij allen, die met den tijd wenscht mede te gaan, die in de zomermaanden van plan zijt een reisje naar het buitenland te maken, leert volapük, en gemakkelijk zult gij u in 't vreemde gebied kunnen bewegen. Nu reeds wordt verzekerd, dat er bij de aanstaande Parijsche tentoonstelling in 1889 gelegenheid zal bestaan tot een mondeling verkeer in de nieuwe wereldtaal; dat vreemdelingen, die geen Fransch verstaan, in sommige hotels, alsmede in het tentoonstellingsgebouw, zich van volapük zullen kunnen bedienen. Ook circulaires uit Zürich, die in de laatste dagen algemeen verspreid werden, wijzen voor touristen op een gemakkelijken omgang met de bewoners van het Alpenland door gebruikmaking van volapük.
Onze wereldtaal is evenwel niet alleen geschapen voor handel en verkeer, ook wetenschap en litterarische kunst zouden bij algemeene aanleering der nieuwe taal gewichtige voordeelen genieten. Ziehier op welke wijze. Een geleerd man schrijft in eene of andere natuurtaal en wetenschappelijk werk, dat om zijne hooge waarde door alle beschaafde menschen verdient gelezen en bestudeerd te worden. Wat geschiedt nu? Het werk wordt verspreid, doch blijft in die verspreiding beperkt tot de bekrompen grenzen van het spraakgebied, en waar het die grenzen overschrijdt, wordt het slechts door enkele begaafde natuurgenooten ten volle begrepen, voor verreweg de meesten blijft de inhoud òf geheel òf half duister. Door het verkeerd begrijpen van den inhoud, iets wat, tengevolge van eigenaardige zinswendingen, geboren uit het taal-idioom, zeer gemakkelijk kan geschieden, ontstaat misverstand, verkeerde beoordeeling enz. En dat alles zou te voorkomen zijn, indien de auteur zich kon bedienen van het rijke, logische volapük. Bovendien zou menige uitgever in een klein land, als b.v. het onze, veel meer zorg aan de uitgave kunnen besteden, lichter een wezenlijk goede uitgave op zich kunnen nemen, indien hij de verzekering had, dat het debiet de kosten zou dekken. En dat debiet zou gewis ruim zijn, want niet één volk, maar alle volken zouden van de uitgaven kunnen profiteeren, indien het werk in de volapük was opgesteld.
Indien wij verder overwergen, dat onze wereldtaal uitnemend geschikt is, om meesterlijke vertalingen te leveren van gezaghebbende werken, ja zich zelfs er toe leent door haren rijkdom van vormen, om letterlijke vertalingen aan te bieden, dan zou het ons niet moeten verwonderen, indien gaandeweg de klassieken, de onsterfelijke scheppingen der oude en nieuwe schrijvers in volapüka-vormen werden gegoten. Die scheppingen zouden niets van hunne schoonheid verliezen, slechts in nieuw gewaad aan de letterlievende menschheid worden aangeboden. De jongste vertaling van den uitvinder: een brief uit het N. T., levert, naar het oordeel van geleerde mannen, in dit opzicht een merkwaardige proeve van juiste en meesterlijke overzetting. Wat genot zou het opleveren voor beschaafdeen met volle handen te kunnen tasten in de taalschatten der volkeren, te kunnen aanschouwen de schoonheid der litterarische voortbrengselen van de Ouden, van de letterkundige genieën uit alle eeuwen!
En dat alles zonder jaren te moeten besteden aan het aanleeren van vreemde talen, wier idioom met onverzwakten gloed en geur slechts in de internationale taal volapük kan weegegeven worden.
Daarom, ontwikkelde en beschaafde Nederlanders, die er van houdt uw geest met nuttige kennis te verrijken, leert volapük.
Kwelt en martelt uwe kinderen niet langer met ze naast eene lange rij van vakken nog twee of drie moderne talen te doen aanleeren. Volapük zal zonder schade voor de natuurtalen de toekomsttaal der menschheid zijn. Laten wij, Nederlanders, het voorbeeld volgen, ons door andere natiën gegeven, laten wij ons met hart en ziel op de studie der nieuwe taal toeleggen.
Sölöp.