De Morgenpost/Jaargang 6/Nummer 1553/Een Amerikaansche model-bibliotheek

‘Een Amerikaansche model-bibliotheek’ door een anonieme schrijver

Afkomstig uit De Morgenpost, vrijdag 19 november 1897, [p. 2]. Publiek domein.

[ 2 ]

EEN AMERIKAANSCHE MODEL-BIBLIOTHEEK.

In het vaderland der Yankees, waar de dollar en de praktijk het leven beheerschen, geschiedt alles op groote schaal. Het machinewezen heeft daar een ongelooflijke uitbreiding verkregen, met de electriciteit worden er de meest fabelachtige resultaten bereikt, men bouwt er huizen van twintig en meer verdiepingen.... Ook het particulier initiatief verricht in Amerika op verschillend gebied daden, die ontzag en bewondering afdwingen. Zoo hebben, door uit hun private middelen hoogescholen, universiteiten, ziekenhuizen, schilderijen- en kunstverzamelingen op te richten, de Hopkin’s, Cooper’s, Astor’s, Corcoran’s, Field’s, Low’s en anderen zich blijvende gedenkteekenen gesticht voor heel de beschaafde wereld. Maar ook vanwege den Staat en uit de gemeentekassen wordt zeer veel tot stand gebracht ter bevordering van kunst en wetenschap; de allerwegen verrijzende hoogescholen en openbare bibliotheken leveren daarvoor het beste bewijs. Niet weinige van deze stichtingen zijn modellen zoowel van architectuur als van inrichting. Tot de merkwaardigste gebouwen op dit gebied behooren o. a. de reeds voltooide bibliotheek van Boston, de Columbia-Universiteit van New-York en d[e] nieuwe Congres-Bibliotheek te Washington; en van deze monumenten is wederom de laatste, die spoedig feestelijk zal geopend worden, de schoonste.
Reeds sinds geruimen tijd waren de in het Congres-gebouw tot bibliotheek ingelichte vertrekken te klein gebleken, daar de boekenschat telken jare met een tien- à twintig duizendtal banden vermeerderd werd. De leeskamers, waarvan zeer druk gebruik werd gemaakt, waren letterlijk ontoegankelijk geworden; een afzonderlijk bibliotheek-gebouw was dus dringend noodig. Daar nu de bibliotheek op de allereerste plaats was aangelegd ten dienste van de wetgevende lichamen der hoofdstad van den Bond, moest men er rekening mee houden, dat zij een plaats diende te vinden in de onmiddellijke nabijheid van het Congres-gebouw, in welks stijl, ten einde de architectonische eenheid te bewaren, ook het nieuwe bibliotheekgebouw moest worden opgetrokken.
Als bouwterrein koos men het ten Zuid-Oosten van het Congres-gebouw gelegen gedeelte van het Congres-Park, in welks Noord-Oostelijk gedeeite, recht tegenover de bibliotheek en door de Pennsylvanië-Avenue van haar gescheiden, later in denzelfden stijl en dezelfde afmetingen als de nieuwe bibliotheek het hooggerechtshof zal verrijzen. Het ontwerp voor deze Congres-bibliotheek, die men met meer juistheid „Nationale Bibliotheek der Vereenigde Staten” zou kunnen noemen, is van de duitsch-amerikaansche architecten Schmitmeijer en Felz, terwijl met de inrichting is belast geworden de hoofdingenieur Thomas Lincol Casey, daarbij ter zijde gestaan door vakmannen, die in opdracht der Regeering Europa hebben bereisd en zich op de hoogte hebben gesteld van de inrichting der voornaamste bibliotheek-gebouwen in dat werelddeel.
Op die wijze is hier een geheel verkregen, dat alle verwachtingen overtreft. Naar behooren rekening houdend met het systeem, gevolgd in de bibliotheken der Oude Wereld, heeft men echter daarbij tal van nieuwe, vernuftige ideeën in practijk gebracht en aldus, oude ervaringen en nieuwe vindingen met elkaar vereenigend, een model-bibliotheekgebouw weten te scheppen zooals er op dit oogenblik waarschijnlijk geen tweede in de wereld zal kunnen gevonden worden.
Welke de afmetingen zijn van dit bouwwerk, dat de ontzaglijke som heeft gekost van zes en een half millioen dollar, kan men zich voorstellen, als men weet dat het grondvlak anderhalve hectare beslaat en dat aan bouwmateriaal gebruikt werden: 22,000,000 baksteenen, ongeveer 130,000 M³ graniet, 500,000 verglaasde steenen, 3800 tonnen staal en 73,000 vaten cement. Met zijn vergulden koepel en sneeuwwitte façaden maakt het zelfs naast het ontzaglijke Congres gebouw een voornamen indruk.
Maar ook de groote moeilijkheid om het gebouw zoo voortreffelijk mogelijk aan zijn bestemming te doen beantwoorden, is op even schitterende als eigenaardige wijze overwonnen.
Het moest niet alleen een enorm aantal boeken kunnen bevatten, doch er diende ook gezorgd te worden voor goede ventilatie en flinke verlichting in alle vertrekken, voornamelijk in de leeskamers.
De Congres-bibliotheek bevat tegenwoordig 700,000 boekwerken en 245,000 brochures, waarbij nog komen meer dan een millioen muzikale compositiën. Het gebouw echter heeft, naar schatting, plaatsruimte voor een getal van 4¼ millioen banden. Tot berging van deze ontzaglijke massa dienen drie uit stalen stangen saamgestelde reusachtige boekenrekken, waarvan twee elk een hoogte hebben van 21 meter en een breedte van 34 meter en afgedeeld zijn in 9 verdiepingen. In elk van deze vakken is plaats voor 800,000 boeken. De verdiepingen van deze boekenrekken zijn wederom samengesteld uit stalen staven, waartusschen overal genoegzame ruimte is gelaten voor toetreding der lucht. Op deze wijze wordt niet alleen het gevaar vermeden, dat de boeken zullen lijden door schimmel of in het duister levende insecten, maar ook is door het uitsluitend gebruik van metaal de mogelijkheid van brand in dit gebouw met zijn heetwater-verwarming nagenoeg geheel uitgesloten, vooral daar boeken, die dicht naast elkaar zijn geplaatst, bijna nooit verbranden, maar slechts langzaam verkolen.
Een meesterstuk van bouw, meubileering en decoratie is vooral de rotonde, welke dienst doet als groote leeszaal. Misschien dat menige andere rotonde grooter afmetingen heeft, maar zeker zal men er geen tweede vinden, die zulk een verblindende en tegelijkertijd zoo rustige en harmonieuze kleurenpracht ten toon spreidt als deze. Uit drie werelddeelen werden de kostbaarste marmersoorten bijeengebracht ten einde die symphonie van goudbruin, malachiet-groen en andere kleurentonen te verkrijgen, welke hier den blik boeien en betooveren[.] Deze rotonde, die binnenwerks een hoogte heeft van 40 bij een doorsnede van 33 meter, ontvangt overdag haar licht door acht bovenvensters, elk van 10 1/3 meter breedte en waarop in gloeiende kleuren de wapens der Bonds Staten zijn geschilderd, en bij avond door een in het middelpunt van den koepel aangebrachte electrische zon.
Een ondergrondsche kabel, die door een tunnel loopt van 2 meter hoog, 1 1/3 meter breed en 425 meter lang, verbindt de bibliotheek met het Congres-gebouw zoodat binnen 3 of 4 minuten een afgevaardigde of senator in staat is een citaat uit het oorspronkelijke werk te kunnen voorlezen — een inrichting zooals tot nog toe zeker nergens wordt gevonden. Dat ook alle andere resultaten der moderne techniek aan de bestemming van het geheel dienstbaar zijn gemaakt, spreekt vanzelf.
Natuurlijk, dat men ook de nieuwste vindingen in practijk heeft gebracht, om de boeken zoo snel mogelijk van hun plaats in de rekken onder het bereik te brengen der bezoekers. Wordt in de zaal een boek gevraagd, dan stuurt de bibliothecaris door een van de 28 luchthuizen, welke zich in alle richtingen van het gebouw verspreiden, het bestelbriefje naar dat gedeelte, waar hij weet dat het boek zich bevindt. De beambten, die daar werkzaam zijn — in het geheele gebouw een honderdtal — leggen het boek in een der kleine wagens, welke hangen aan een kabel zonder einde en die elke minuut voorbijvliegen zonder eenig geruisch, terwijl zij door tunnels tot onder den vloer gebracht worden der hoofdrotonde (de leeszaal). Daar komt het boek, eveneens door middel van een automatische mechaniek, op de tafel van den hoofdbibliothecaris. Op die wijze is het in een minimum van tijd in handen van hem die het verlangt.
De leestafels, waaraan plaats is voor 200 à 300 personen, staan in den vorm van een kring om een verhoogde tribune in het midden der rotonde. Op die tribune zetelt, toegerust met zijn staf, het teeken zijner waardigheid, de hoofd-bibliothecaris; hij overziet de geheele ruimte en onder zijn onmiddellijk toezicht geschiedt het afgeven der boeken. Ter hoogte van 19 meter boven den vloer en onder de machtige koepelvensters bevindt zich een galerij, die versierd is met de allegorische figuren van Wetenschap, Wijsbegeerte, Poëzie, Kunst, Geschiedenis, Godsdienst, Wet en Verkeer, terwijl de bovenste balustrade de standbeelden draagt van beroemde mannen, die in groepen verband houden met een der symbolieke figuren.
Bij de zorg voor een zoo groot mogelijke doelmatigheid der inwendige inrichting is de smaakvolle decoratie der vertrekken niet vergeten. De beste schilders en beeldhouwers van Amerika hebben als het ware een wedstrijd aangegaan, om de vele zalen, vertrekken en corridors van het gebouw te versieren met de heerlijkste schilderstukken en beeldhouwwerken, betrekking hebbende op wetenschap en kunst en de geschiedenis van Amerika.
Mozes en Paulus vertegenwoordigen den godsdienst; Solon en de kanselier Kent de wetgeving; Michel Angelo en Beethoven de kunst; Homerus en Shakespeare de poëzie; Columbus en Fulton het wereldverkeer; Herodotus en Gibbon de geschiedenis; Pluto en Baco de wijsbegeerte; Newton en Henry de wetenschap. Een zeker getal kleinere zalen is speciaal bestemd voor de leden van het Congres en voor die geleerden, welke zich wenschen bezig te houden met bijzondere studiën of het consulteeren van kostbare manuscripten en actestukken. Daarbij zullen in nog andere zalen de proeven dar nieuwste uitvindingen worden bijeengebracht op het gebied van schilderkunst, photographie enz., waarvan de uitvinders zich octrooi hebben verzekerd. Zoo mag de nieuws Congresbibliotheek te Washington met recht onder elk opzicht een model-inrichting worden geheeten, die om haar voortreffelijke eigenschappen bij den bouw van veel andere bibliotheken zeer zeker tot voorbeeld zal worden gekozen.

Overige vindplaatsen

• Anoniem (15 november 1897) ‘Een Amerikaansche model-bibliotheek’, De Tijd, tweede blad, [p. 1].