Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants/Pensiero (1)
| ← Machina dell Mondo. ’t Gebouw des Werrelts | ‘Pensiero. Gedachte’ door Cesare Ripa | Pensiero. Gedachten → |
| Afkomstig uit Cesare Ripa et al. (1644) Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants, Amstelredam: Dirck Pietersz Pers, p. 136. Publiek domein. |
Pensiero. Gedachte.
EEn oud Man, bleeck, mager en ſwaermoedigh, gekleet in ’t weerſchijn, hebbende ſteyle hoofdhayren, met twee vleugels op ’t hoofd, en aen de ſchouders, leunende mette wange op ſijn ſlincker hand, houdende met ſijn rechter hand een boſſel met heel verwart gaeren, alwaer ter ſyden een Adelaer is gevoeght.
Oud is hy gemaeckt, om dat de gedachten veel dieper en krachtiger in de Oude als in de Ionge gedruckt zijn.
Bleeck, maeger en ſwaermoedigh is hy, om dat de gedachten, en inſonderheyt die geene, die door eenigh miſnoegen heerkomen, oorſaecke zijn, dat een Menſche ſich quijnt, verſmelt en uytteert.
Het weerſchijne kleed bediet, dat de Gedachten verſcheyden zijn, en rijſen, ſoo van d’eene als van d’ander ſyde, oneyndlijcken op, daerom ſeyt Petrarcha, dat in alle treeden nieuwe gedachten waſſen.
Hy is gevleugelt, om dat dieſelve Poeet ſeyt, dat hy mette vleugelen der gedachten in den hooghſten Hemel klimt, daer van Taſſo aldus mede ſinght:
Indien ghy met u blancke veeders,
’t Gedacht en borst, als lichte kleeders,
Ciert, en genaeckt des Hemels top,
Ey! voert daer ’t ſchoon ontwerpſel op.
En toyt het toe, als regen droplen,
Die in de locht ſich t’ ſaemen koplen.
En ſent het om de Werrelt heen,
Te ſien waer dagh en nacht verdween.
Oock ſeyt Dantes in ſijne Helle, dat het gedachte een ſnelle beweginge van ’t gemoed is, ’t welck ſnellijck vlieght, waer het voornemen ſlechts henen wil, en is bequaem om alle verledene, tegenwoordige en toekomende dingen te vatten.
De ſteyle hoofdhayren en de luchter hand onder de wange, zijn teyckens van de opheffinge des gemoeds, die veroorſaeckt worden door de ruſte des lichaems.
De bondel of het roof verwart gaeren, zijn den gedachten gelijck, want hoe meer men ’t ſelve drayt, hoe meer ’t ſelve verwart, en hoe ’t oock grooter wort, jae ’t wort wel ſoo verwart, datter eindlijck geen hope is om ’t ſelve te ontwarren. En de gedachten groeyen oock aen, om ſich ſelf door ſijn eygen macht te beſchadigen. ’t Is waerachtigh dat de gedachten ſomtijts een vaſt voornemen geven, om uyt te voeren en gelegenheyt te krijgen, om ſich oock daer uyt te redden, gelijck de draed van Theſeus betoont, diewelcke een leydsman was, weſende te gelijck een baecken voor alle verſtandige luyden, om te gaen uyt het doolhof, dat ons ſterflijck lichaem met ſich draeght; doch om de eedelheyt van de gedachten uyt te drucken, iſſer de Adelaer by gevoeght, een eedele vogel, en van grooter ſnelligheyt.