J'accuse

J'accuse
Auteur	Émile Zola
Genre(s)	Open brief
Brontaal	Frans
Datering	13 januari 1898
Vertaler	HandigeHarry Redactie: J.G.G., ...
Bron
Auteursrecht	Publiek domein
Logo Wikipedia Meer over J'accuse op Wikipedia

Naar aanleiding van de beschuldiging van Alfred Dreyfus stuurde de schrijver Émile Zola een open brief aan de President van de Republiek, die op 13 januari 1898 op de voorpagina van de Franse krant L'Aurore verscheen. De brief eindigt met een aantal beschuldigingen en de hoofdredacteur liet het opschrift J'Accuse...! boven de brief zetten. Zola werd hiervoor veroordeeld en moest naar Groot-Brittannië uitwijken.

Hieronder verschijnt de integrale tekst.

Nederlandse vertaling

Brief aan de heer Félix Faure President van de Republiek	Lettre à M. Félix Faure Président de la République
Mijnheer de President,	Monsieur le Président,
Staat gij mij toe, in mijn dankbaarheid voor de welwillende ontvangst die gij mij op een dag hebt gegeven, zorgen te hebben over uw rechtvaardige luister en u te zeggen dat uw ster, tot heden zo gelukkig, bedreigd wordt door de schandelijkste en meest onuitwisbare bezoedeling?	Me permettez-vous, dans ma gratitude pour le bienveillant accueil que vous m'avez fait un jour, d'avoir le souci de votre juste gloire et de vous dire que votre étoile, si heureuse jusqu'ici, est menacée de la plus honteuse, de la plus ineffaçable des taches?
Gij zijt ongeschonden uit kwalijke belasteringen gekomen, gij hebt harten veroverd. Gij schittert in de apotheose van het patriottische feest dat de Russische Alliantie voor Frankrijk is geweest, en gij maakt voorbereidingen om de hoofdpersoon te zijn bij de triomf van onze Wereldtentoonstelling, die de bekroning zal zijn van onze grote eeuw van arbeid, waarheid en vrijheid.	Vous êtes sorti sain et sauf des basses calomnies, vous avez conquis les coeurs. Vous apparaissez rayonnant dans l'apothéose de cette fête patriotique que l'alliance russe a été pour la France, et vous vous préparez à présider au solennel triomphe de notre Exposition Universelle, qui couronnera notre grand siècle de travail, de vérité et de liberté.
Maar wat een schandvlek op uw naam – ik zou bijna zeggen op uw bewind – is deze afschuwelijke zaak van Dreyfus! Een krijgsraad durft, in opdracht, een zekere Esterhazy vrij te spreken, een slag in het gezicht van elke waarheid en iedere gerechtigheid. Er is niets meer aan te doen, Frankrijk draagt nu voor altijd deze vuiligheid, de geschiedenis zal schrijven dat het onder uw presidentschap was dat een dergelijk maatschappelijk misdrijf bedreven kon worden.	Mais quelle tache de boue sur votre nom - j'allais dire sur votre règne - que cette abominable affaire Dreyfus! Un conseil de guerre vient, par ordre, d'oser acquitter un Esterhazy, soufflet suprême à toute vérité, à toute justice. Et c'est fini, la France a sur la joue cette souillure, l'histoire écrira que c'est sous votre présidence qu'un tel crime social a pu être commis.
Zij hebben het gewaagd, dan zal ik het ook wagen. De waarheid zal ik spreken, volledig en totaal, want dat heb ik beloofd te doen als de rechtbank waarbij de zaak aanhangig is gemaakt, het niet doet. Het is mijn plicht te spreken, ik wil niet medeplichtig zijn. Mijn nachten zouden verstoord worden door de geest van de onschuldige die daarginds moet boeten, onder de vreselijkste aller martelingen, een misdaad die hij niet bedreven heeft.	Puisqu'ils ont osé, j'oserai aussi, moi. La vérité, je la dirai, car j'ai promis de la dire, si la justice, régulièrement saisie, ne la faisait pas, pleine et entière. Mon devoir est de parler, je ne veux pas être complice. Mes nuits seraient hantées par le spectre de l'innocent qui expie là-bas, dans la plus affreuse des tortures, un crime qu'il n'a pas commis.
En ik roep tot u, mijnheer de President, deze waarheid, met al mijn opstandige kracht van een eerlijk man. Voor uw eer ben ik ervan overtuigd dat gij er niet van weet. En aan wie zal ik het nietswaardige gepeupel, de ware schuldigen aan de kaak stellen, als het niet aan u is, de eerste magistraat van het land?	Et c'est à vous, monsieur le Président, que je la crierai, cette vérité, de toute la force de ma révolte d'honnête homme. Pour votre honneur, je suis convaincu que vous l'ignorez. Et à qui donc dénoncerai-je la tourbe malfaisante des vrais coupables, si ce n'est à vous, le premier magistrat du pays?
Eerst de waarheid over het proces en de veroordeling van Dreyfus.	La vérité d'abord sur le procès et sur la condamnation de Dreyfus.
Een verderfelijk man heeft alles geleid, heeft alles gedaan, het is de overste Du Paty de Clam, toentertijd nog maar majoor. Hij alleen is de hele zaak Dreyfus, die pas bekend zal zijn als een eerlijk onderzoek zijn handelingen en verantwoordelijkheden duidelijk heeft aangetoond. Hij lijkt een zeer gecompliceerde en wazige geest, die romantische intriges najaagt, zich overgevend aan vervolgverhalen, pamfletten, anonieme brieven, afspraken op eenzame plaatsen, geheimzinnige vrouwen die ’s nachts verpletterende bewijzen rondstrooien. Hij is degene die op het idee kwam het borderel aan Dreyfus te dicteren; hij is degene die ervan droomde het te bestuderen in een geheel met ijs bedekte, verborgen kamer; hij is degene die commandant Forzinetti ons beschrijft, gewapend met een dievenlantaarn, die zich toegang wil verschaffen tot bij de slapende verdachte, om op zijn gezicht een ruwe straal licht te werpen en hem aldus - in de verwarring van het ontwaken - zijn misdaad te laten bekennen. Het is niet aan mij om alles te zeggen, wie zoekt zal vinden. Ik zeg gewoon dat de commandant Du Paty de Clam, belast met het vooronderzoek naar de zaak Dreyfus, als gerechtelijk officier, met zijn verantwoordelijkheden de eerste schuldige is van de afschuwelijke rechtsdwaling waarvan wij getuige zijn.	Un homme néfaste a tout mené, a tout fait, c'est le lieutenant-colonel du Paty de Clam, alors simple commandant. Il est l'affaire Dreyfus tout entière; on ne la connaîtra que lorsqu'une enquête loyale aura établi nettement ses actes et ses responsabilités. Il apparaît comme l'esprit le plus fumeux, le plus compliqué, hanté d'intrigues romanesques, se complaisant aux moyens des romans-feuilletons, les papiers volés, les lettres anonymes, les rendez-vous dans les endroits déserts, les femmes mystérieuses qui colportent, de nuit, des preuves accablantes. C'est lui qui imagina de dicter le bordereau à Dreyfus; c'est lui qui rêva de l'étudier dans une pièce entièrement revêtue de glaces; c'est lui que le commandant Forzinetti nous représente armé d'une lanterne sourde, voulant se faire introduire près de l'accusé endormi, pour projeter sur son visage un brusque flot de lumière et surprendre ainsi son crime, dans l'émoi du réveil. Et je n'ai pas à tout dire, qu'on cherche, on trouvera. Je déclare simplement que le commandant du Paty de Clam, chargé d'instruire l'affaire Dreyfus, comme officier judiciaire, est, dans l'ordre des dates et des responsabilités, le premier coupable de l'effroyable erreur judiciaire qui a été commise.
Het borderel bevond zich reeds enige tijd in handen van kolonel Jean Sandherr, directeur van de inlichtingendienst, die is overleden aan hersenverweking. Er zijn ‘lekken’ geweest, documenten zijn verdwenen, zoals er thans nog meer verdwijnen, en de schrijver van het borderel werd gezocht terwijl beetje bij beetje de voorbarige hypothese werd ontwikkeld dat die schrijver alleen een stafofficier kon zijn, en een officier van de artillerie: twee duidelijke fouten die tonen op welk een oppervlakkige wijze men het borderel had bestudeerd, want een met redenen omkleed onderzoek toont aan dat het slechts een legerofficier had kunnen zijn. Men voerde dus een intern onderzoek uit, men bestudeerde geschriften, alsof het een familiekwestie betrof, wilde men een verrader betrappen in het kantoor zelf om hem te kunnen verdrijven. En, zonder dat ik hier een geschiedenis wil vertellen die slechts gedeeltelijk bekend is, de commandant Du Paty de Clam komt op het toneel, zodra de eerste verdenking op Dreyfus valt. Vanaf dat moment is hij de uitvinder van Dreyfus, de zaak wordt zijn zaak, hij maakt zich sterk dat hij de verrader kan ontmaskeren en tot een volledige bekentenis brengen. Er is wel een minister van oorlog, de generaal Mercier, wiens intelligentie minderwaardig lijkt, er is een stafchef, generaal De Boisdeffre, die zich lijkt te hebben overgegeven aan zijn klerikale opvattingen, en er is een onderchef van de staf, generaal Gonse, wiens geweten zich gemakkelijk aan de situatie kan aanpassen. Maar in wezen is er allereerst alleen de commandant Du Paty de Clam, die ze allen leidt, die ze hypnotiseert, want ook hij houdt zich met spiritisme en occultisme bezig en converseert met geesten. Men kan zich niet voorstellen aan welke behandelingen hij de ongelukkige Dreyfus heeft onderworpen, welke valstrikken hij voor hem gelegd heeft, dwaze onderzoeken, monsterlijke fantasieën, alles één martelende waanzin.	Le bordereau était depuis quelque temps déjà entre les mains du colonel Sandherr, directeur du bureau des renseignements, mort depuis de paralysie générale. Des «fuites» avaient lieu, des papiers disparaissaient, comme il en disparaît aujourd'hui encore; et l'auteur du bordereau était recherché, lorsqu'un a priori se fit peu à peu que cet auteur ne pouvait être qu'un officier de l'état-major, et un officier d'artillerie: double erreur manifeste, qui montre avec quel esprit superficiel on avait étudié ce bordereau, car un examen raisonné démontre qu'il ne pouvait s'agir que d'un officier de troupe. On cherchait donc dans la maison, on examinait les écritures, c'était comme une affaire de famille, un traître à surprendre dans les bureaux mêmes, pour l'en expulser. Et, sans que je veuille refaire ici une histoire connue en partie, le commandant du Paty de Clam entre en scène, dès qu'un premier soupçon tombe sur Dreyfus. A partir de ce moment, c'est lui qui a inventé Dreyfus, l'affaire devient son affaire, il se fait fort de confondre le traître, de l'amener à des aveux complets. Il y a bien le ministre de la Guerre, le général Mercier, dont l'intelligence semble médiocre; il y a bien le chef de l'état-major, le général de Boisdeffre, qui paraît avoir cédé à sa passion cléricale, et le sous-chef de l'état- major, le général Gonse, dont la conscience a pu s'accommoder de beaucoup de choses. Mais, au fond, il n'y a d'abord que le commandant du Paty de Clam, qui les mène tous, qui les hypnotise, car il s'occupe aussi de spiritisme, d'occultisme, il converse avec les esprits. On ne saurait concevoir les expériences auxquelles il a soumis le malheureux Dreyfus, les pièges dans lesquels il a voulu le faire tomber, les enquêtes folles, les imaginations monstrueuses, toute une démence torturante.
Ha! Die eerste affaire, dat was een nachtmerrie voor degene die de ware details weet! Commandant Du Paty de Clam arresteert Dreyfus en zondert hem af van de buitenwereld. Hij rent naar mevrouw Dreyfus, bedreigt haar, zegt dat haar man verloren is als ze praat. Intussen rukt de ongelukkige zich de haren uit het hoofd en schreeuwt hij uit dat hij onschuldig is. En het vooronderzoek wordt gedaan als in een kroniek uit de vijftiende eeuw, gehuld in mysterie, met een warboel van barbaarse middelen, dit alles gebaseerd op één enkele infantiele aanklacht, dat stomme borderel, dat niet enkel vulgair verraad was, maar ook een hoogst onbeschaamde oplichterij, want de beruchte geleverde onthullingen bleken bijna allemaal zonder waarde te zijn. Let wel, hier bevindt zich een ei, vanwaaruit later de ware misdaad zal uitbreken, de gruwelijke ontkenning van gerechtigheid waar Frankrijk aan lijdt. Ik zou met tastbare bewijzen willen komen hoe zeer deze rechtsdwaling tot stand is kunnen komen, hoe ze is ontstaan uit de kuiperijen van commandant Du Paty de Clam, hoe generaal Mercier en de generaals De Boisdeffre en Gonse erin verstrikt zijn geraakt, waarbij ze langzamerhand ook verantwoordelijk werden voor deze wandaad, waardoor ze meenden, naderhand, deze dwaling als heilige waarheid te moeten opdringen, een waarheid die zelfs buiten discussie staat. Aanvankelijk bestond hun inbreng alleen uit onachtzaamheid en onverstand. Men kan hoogstens vermoeden dat ze hebben toegegeven aan religieuze hartstochten en de vooroordelen van de groepsgeest. Ze hebben de dwaasheid toegelaten.	Ah! cette première affaire, elle est un cauchemar, pour qui la connaît dans ses détails vrais! Le commandant du Paty de Clam arrête Dreyfus, le met au secret. Il court chez madame Dreyfus, la terrorise, lui dit que, si elle parle, son mari est perdu. Pendant ce temps, le malheureux s'arrachait la chair, hurlait son innocence. Et l'instruction a été faite ainsi, comme dans une chronique du XVe siècle, au milieu du mystère, avec une complication d'expédients farouches, tout cela basé sur une seule charge enfantine, ce bordereau imbécile, qui n'était pas seulement une trahison vulgaire, qui était aussi la plus impudente des escroqueries, car les fameux secrets livrés se trouvaient presque tous sans valeur. Si j'insiste, c'est que l'oeuf est ici, d'où va sortir plus tard le vrai crime, l'épouvantable déni de justice dont la France est malade. Je voudrais faire toucher du doigt comment l'erreur judiciaire a pu être possible, comment elle est née des machinations du commandant du Paty de Clam, comment le général Mercier, les généraux de Boisdeffre et Gonse ont pu s'y laisser prendre, engager peu à peu leur responsabilité dans cette erreur, qu'ils ont cru devoir, plus tard, imposer comme la vérité sainte, une vérité qui ne se discute même pas. Au début, il n'y a donc, de leur part, que de l'incurie et de l'inintelligence. Tout au plus, les sent-on céder aux passions religieuses du milieu et aux préjugés de l'esprit de corps. Ils ont laissé faire la sottise.
En hier staat Dreyfus voor de krijgsraad. De zaak wordt met streng gesloten deuren behandeld. Een verrader zou de grens voor de vijand geopend hebben, om de Duitse keizer tot bij de Notre-Dame te brengen, zonder dat men strengere maatregelen van stilte en geheimhouding had genomen. Het volk is geslagen met verbijstering, er worden vreselijke dingen gefluisterd over een monsterlijk verraad, de Geschiedenis onwaardig, en natuurlijk wordt het volk daarin meegesleept. Geen bestraffing is streng genoeg, het volk juicht een openbare ontering toe, het zou willen dat de schuldige te schande wordt gemaakt en wordt verteerd door zelfverwijt. Zijn ze dus waar, die onuitsprekelijke dingen, die gevaarlijke dingen, die in staat zijn Europa in brand te zetten, die men zorgvuldig achter die gesloten deuren wilde begraven?	Mais voici Dreyfus devant le conseil de guerre. Le huis clos le plus absolu est exigé. Un traître aurait ouvert la frontière à l'ennemi pour conduire l'empereur allemand jusqu'à Notre-Dame, qu'on ne prendrait pas des mesures de silence et de mystère plus étroites. La nation est frappée de stupeur, on chuchote des faits terribles, de ces trahisons monstrueuses qui indignent l'Histoire; et naturellement la nation s'incline. Il n'y a pas de châtiment assez sévère, elle applaudira à la dégradation publique, elle voudra que le coupable reste sur son rocher d'infamie, dévoré par le remords. Est-ce donc vrai, les choses indicibles, les choses dangereuses, capables de mettre l'Europe en flammes, qu'on a dû enterrer soigneusement derrière ce huis clos?
Nee! Hier zat uitsluitend de romantische en krankzinnige verbeelding van commandant Du Paty de Clam achter. Dit alles is slechts gedaan om het meest absurde van de seriële romannetjes te verbergen. En om zich daarvan te overtuigen, volstaat het om aandachtig de aanklacht te bestuderen die voor de krijgsraad gelezen werd.	Non! il n'y a eu, derrière, que les imaginations romanesques et démentes du commandant du Paty de Clam. Tout cela n'a été fait que pour cacher le plus saugrenu des romans-feuilletons. Et il suffit, pour s'en assurer, d'étudier attentivement l'acte d'accusation, lu devant le conseil de guerre.
Ha! De nietigheid van die aanklacht! Dat een man op die aanklacht veroordeeld kon worden, is een wonder van onrechtvaardigheid. Ik daag rechtschapen lieden uit om de aanklacht te lezen zonder dat hun hart opspringt van verontwaardiging en schreeuwt om in verzet te komen, denkend aan de buitensporige boetedoening, daar, op het Duivelseiland. Dreyfus kent diverse talen, misdrijf; men heeft bij hem geen enkel compromitterend document gevonden, misdrijf; hij gaat vaak naar zijn land van herkomst, misdrijf; hij werkt hard, zorgt ervoor op de hoogte te zijn, misdrijf; hij wordt niet verontrust, misdrijf; hij wordt verontrust, misdrijf. En de naïviteit van de opgestelde stukken, de lege formele beweringen! Er was sprake van veertien punten van beschuldiging: wij vinden er per slot van rekening maar één, die van het borderel, en we stellen vast dat zelfs de experts het niet eens waren, dat een van hen, de heer Gobert, op militaire wijze aan de kant werd gezet, omdat hij het zich veroorloofde niet in de gewenste richting te concluderen. Er was ook sprake van drieëntwintig officieren die gekomen waren om Dreyfus te verpletteren met hun getuigenissen. Wij weten nog niet van de verhoren, maar het staat al vast dat ze niet alle bezwarend waren; en er moet verder nog worden opgemerkt dat ze allen behoren tot het Ministerie van Oorlog. Het is een intern proces, men is daar onder elkaar, en men zal zich herinneren:het Opperbevel heeft het proces gewild, heeft het beoordeeld, en heeft het onlangs nog voor een tweede keer beoordeeld.	Ah! le néant de cet acte d'accusation! Qu'un homme ait pu être condamné sur cet acte, c'est un prodige d'iniquité. Je défie les honnêtes gens de le lire, sans que leur coeurs bondisse d'indignation et crie leur révolte, en pensant à l'expiation démesurée, là-bas, à l'île du Diable. Dreyfus sait plusieurs langues, crime; on n'a trouvé chez lui aucun papier compromettant, crime; il va parfois dans son pays d'origine, crime; il est laborieux, il a le souci de tout savoir, crime; il ne se trouble pas, crime; il se trouble, crime. Et les naïvetés de rédaction, les formelles assertions dans le vide! On nous avait parlé de quatorze chefs d'accusation: nous n'en trouvons qu'une seule en fin de compte, celle du bordereau; et nous apprenons même que les experts n'étaient pas d'accord, qu'un d'eux, M. Gobert, a été bousculé militairement, parce qu'il se permettait de ne pas conclure dans le sens désiré. On parlait aussi de vingt-trois officiers qui étaient venus accabler Dreyfus de leurs témoignages. Nous ignorons encore leurs interrogatoires, mais il est certain que tous ne l'avaient pas chargé; et il est à remarquer, en outre, que tous appartenaient aux bureaux de la guerre. C'est un procès de famille, on est là entre soi, et il faut s'en souvenir: l'état-major a voulu le procès, l'a jugé, et il vient de le juger une seconde fois.
We hebben dus alleen nog het borderel waarover de experts het niet eens zijn. Men vertelt dat de rechters in de raadskamer natuurlijk tot vrijspraak zouden komen. En vanaf dat moment, omdat men begrijpt dat men daar beslist niet omheen kan, wil men de veroordeling rechtvaardigen door te verklaren dat er een geheim stuk bestaat, zeer bezwarend, een stuk dat men niet kan tonen, maar dat alles legitimeert, waarin wij zullen moeten berusten, de goede, onzichtbare en onkenbare god. Ik ontken het bestaan ervan, ik ontken het met al mijn vermogen! Een belachelijk stuk, ja, misschien het stuk waarin sprake is van kleine vrouwtjes, of waarin gesproken wordt over een zekere D. die iets te veeleisend wordt, ongetwijfeld een of andere echtgenoot die vindt dat men zijn vrouw te weinig betaalt. Maar een belangrijk stuk voor de nationale defensie, dat men niet kan tonen omdat dan morgen een oorlog zou uitbreken, nee, nee! Het is een leugen, en het is des te ondraaglijker en cynischer dat men ongestraft kan liegen zonder dat men daar het bewijs van kan leveren.	Donc, il ne restait que le bordereau, sur lequel les experts ne s'étaient pas entendus. On raconte que, dans la chambre du conseil, les juges allaient naturellement acquitter. Et, dès lors, comme l'on comprend l'obstination désespérée avec laquelle, pour justifier la condamnation, on affirme aujourd'hui l'existence d'une pièce secrète, accablante, la pièce qu'on ne peut montrer, qui légitime tout, devant laquelle nous devons nous incliner, le bon Dieu invisible et inconnaissable! Je la nie, cette pièce, je la nie de toute ma puissance! Une pièce ridicule, oui, peut-être la pièce où il est question de petites femmes, et où il est parlé d'un certain D... qui devient trop exigeant: quelque mari sans doute trouvant qu'on ne lui payait pas sa femme assez cher. Mais une pièce intéressant la défense nationale, qu'on ne saurait produire sans que la guerre fût déclarée demain, non, non! C'est un mensonge! et cela est d'autant plus odieux et cynique qu'ils mentent impunément sans qu'on puisse les en convaincre.
Ze laten de Fransen te hoop lopen, ze verbergen zich achter hun legitieme gevoelens, ze sluiten de mond terwijl ze de harten verstoren en de geesten bederven. Ik kan me geen grotere burgerlijke misdaad voorstellen.	Ils ameutent la France, ils se cachent derrière sa légitime émotion, ils ferment les bouches en troublant les coeurs, en pervertissant les esprits. Je ne connais pas de plus grand crime civique.
Ziedaar, mijnheer de president, de feiten die uitleggen hoe een rechtsdwaling mogelijk was; en de morele bewijzen, de financiële situatie van Dreyfus, het ontbreken van motieven, zijn voortdurende schreeuw van onschuld, dit alles toont aan hoe hij het slachtoffer werd van de opmerkelijke verbeelding van commandant Du Paty de Clam, van het geestelijke milieu waarin hij zich bevond, van de jacht op de "vuile Joden" die onze tijd onteert.	Voilà donc, monsieur le Président, les faits qui expliquent comment une erreur judiciaire a pu être commise; et les preuves morales, la situation de fortune de Dreyfus, l'absence de motifs, son continuel cri d'innocence, achèvent de le montrer comme une victime des extraordinaires imaginations du commandant du Paty de Clam, du milieu clérical où il se trouvait, de la chasse aux «sales juifs», qui déshonore notre époque.
Dan komen we bij de zaak Esterhazy. Er zijn drie jaren voorbijgegaan, velen hebben een ernstig geplaagd geweten, maken zich ongerust, zoeken, weten zich uiteindelijk te overtuigen van de onschuld van Dreyfus.	Et nous arrivons à l'affaire Esterhazy. Trois ans se sont passés, beaucoup de consciences restent troublées profondément, s'inquiètent, cherchent, finissent par se convaincre de l'innocence de Dreyfus.
Ik zal niet alle dubieuze feiten opnoemen, om daarna het bewijs van de schuld van mijnheer Scheurer-Kestner te kunnen leveren. Maar terwijl hij aan zijn kant onderzoek deed, gebeurden er ernstige dingen in de staf zelf. Kolonel Sandherr was dood en luitenant-kolonel Picquart volgde hem op als chef van de inlichtingendienst. Om deze reden, in de uitoefening van die functie, heeft laatstgenoemde op een dag een telegram in handen gekregen, geadresseerd aan commandant Esterhazy, afkomstig van een vertegenwoordiger van een vreemde mogendheid. Het was duidelijk zijn plicht een onderzoek te beginnen. Het staat vast dat hij nooit iets gedaan heeft zonder opdracht van zijn superieuren. Hij legde zijn verdenkingen dus voor aan zijn hiërarchische meerderen, generaal Gonse, daarna aan generaal De Boisdeffre, vervolgens aan generaal Billot, die generaal Mercier was opgevolgd als minister van oorlog. Het beruchte dossier Picquart, waarover hij zo veel gesproken heeft, is nooit meer geweest dan het dossier Billot, naar ik begrijp het dossier dat een ondergeschikte maakte voor zijn minister en dat zich nog moet bevinden in het ministerie van oorlog. Het onderzoek duurde van mei tot september 1896, en er moet duidelijk worden gezegd dat generaal De Boisdeffre en generaal Billot er niet aan twijfelden dat het beruchte borderel van de hand van Esterhazy was. Het onderzoek van luitenant-kolonel Picquart leidde tot deze zekere vaststelling. Maar de opschudding was groot, want de veroordeling van Esterhazy zou onvermijdelijk leiden tot een herziening van het proces van Dreyfus; en dat wilde de generale staf tot elke prijs voorkomen.	Je ne ferai pas l'historique des doutes, puis de la conviction de M. Scheurer-Kestner. Mais, pendant qu'il fouillait de son côté, il se passait des faits graves à l'état-major même. Le colonel Sandherr était mort et le lieutenant-colonel Picquart lui avait succédé comme chef du bureau des renseignements. Et c'est à ce titre, dans l'exercice de ses fonctions, que ce dernier eut un jour entre les mains une lettre-telégramme, adressée au commandant Esterhazy, par un agent d'une puissance étrangère. Son devoir strict était d'ouvrir une enquête. La certitude est qu'il n'a jamais agi en dehors de la volonté de ses supérieurs. Il soumit donc ses soupçons à ses supérieurs hiérarchiques, le général Gonse, puis le général de Boisdeffre, puis le général Billot, qui avait succédé au général Mercier comme ministre de la guerre. Le fameux dossier Picquart, dont il a été tant parlé, n'a jamais été que le dossier Billot, j'entends le dossier fait par un subordonné pour son ministre, le dossier qui doit exister encore au ministère de la Guerre. Les recherches durèrent de mai à septembre 1896, et ce qu'il faut affirmer bien haut, c'est que le général de Boisdeffre et le général Billot ne mettaient pas en doute que le fameux bordereau fût de l'écriture d'Esterhazy. L'enquête du lieutenant-colonel Picquart avait abouti à cette constatation certaine. Mais l'émoi était grand, car la condamnation d'Esterhazy entraînait inévitablement la révision du procès Dreyfus; et c'était ce que l'état-major ne voulait à aucun prix.
Men moet daar een ogenblik in de benauwdheid hebben gezeten. Denk eraan dat generaal Billot nergens in betrokken was, hij kwam geheel onbevangen en kon de waarheid aan het licht brengen. Hij durfde dat niet, ongetwijfeld uit vrees voor de publieke opinie, maar zeker ook uit angst de hele generale staf uit te leveren, inclusief generaal De Boisdeffre, generaal Gonse, om nog maar te zwijgen van de ondergeschikten. Daarna was er een ogenblik van strijd tussen zijn geweten en wat hij als het militaire belang beschouwde. Toen dat ogenblik voorbij was, was het al te laat. Hij was al verwikkeld in de zaak. En sindsdien groeiden zijn verantwoordelijkheden alleen maar aan, hij heeft de misdaad van de andere overgenomen, hij is net zo schuldig als de anderen, hij is zelfs nog schuldiger, want hij was in staat geweest om recht te doen gelden, en hij deed niets. Probeer dat eens te begrijpen! Het is al een jaar dat generaal Billot, dat de generaals De Boisdeffre en Gonse weten dat Dreyfus onschuldig is, en ze hebben dat vreselijke feit voor zich gehouden. En die lieden liggen te slapen, en ze hebben vrouwen en kinderen die ze liefhebben!	Il dut y avoir là une minute psychologique pleine d'angoisse. Remarquez que le général Billot n'était compromis dans rien, il arrivait tout frais, il pouvait faire la vérité. Il n'osa pas, dans la terreur sans doute de l'opinion publique, certainement aussi dans la crainte de livrer tout l'état-major, le général de Boisdeffre, le général Gonse, sans compter les sous-ordres. Puis ce ne fut là qu'une minute de combat entre sa conscience et ce qu'il croyait être l'intérêt militaire. Quand cette minute fut passée, il était déjà trop tard. Il s'était engagé, il était compromis. Et, depuis lors, sa responsabilités n'a fait que grandir, il a pris à sa charge le crime des autres, il est aussi coupable que les autres, il est plus coupable qu'eux, car il a été le maître de faire justice, et il n'a rien fait. Comprenez-vous cela! Voici un an que le général Billot, que les généraux de Boisdeffre et Gonse savent que Dreyfus est innocent, et ils ont gardé pour eux cette effroyable chose. Et ces gens-là dorment, et ils ont des femmes et des enfants qu'ils aiment!
Kolonel Picquart heeft zich als eerlijk man van zijn plicht gekweten. Hij drong aan bij zijn superieuren, in naam van de gerechtigheid. Hij smeekte ze zelfs, hij zei hen in welke mate hun oponthoud inopportuun was, want er werden steeds meer donkere wolken opgestapeld tot een zware storm die zou losbarsten als de waarheid bekend werd. In dezelfde trant sprak de heer Scheurer-Kestner tegen generaal Billot, hem uit patriottisme smekend de zaak ter hand te nemen, voordat het erger werd en uiteindelijk een openbare ramp zou worden. Nee! Het misdrijf was begaan, de generale staf kon zijn misdrijf niet meer bekennen. En overste Picquart werd met een opdracht weggezonden, zodat hij ver uit de buurt was, in Tunesië, waar men ooit zijn moed zou prijzen, terwijl hij bezig was aan een opdracht waarbij hij zeker afgemaakt zou worden, in het gebied waar de markies van Morès de dood had gevonden. Hij was niet in ongenade gevallen, generaal Gonse onderhield een vriendschappelijke correspondentie met hem. Het ging alleen om geheimen die hij beter niet had ontdekt.	Le colonel Picquart avait rempli son devoir d'honnête homme. Il insistait auprès de ses supérieurs, au nom de la justice. Il les suppliait même, il leur disait combien leurs délais étaient impolitiques devant le terrible orage qui s'amoncelait, qui devait éclater, lorsque la vérité serait connue. Ce fut, plus tard, le langage que M. Scheurer-Kestner tint également au général Billot, l'adjurant par patriotisme de prendre en main l'affaire, de ne pas la laisser s'aggraver, au point de devenir un désastre public. Non! le crime était commis, l'état-major ne pouvait plus avouer son crime. Et le lieutenant-colonel Picquart fut envoyé en mission, on l'éloigna de plus loin en plus loin, jusqu'en Tunisie, où l'on voulut même un jour honorer sa bravoure, en le chargeant d'une mission qui l'aurait fait sûrement massacrer, dans les parages où le marquis de Morès a trouvé la mort. Il n'était pas en disgrâce, le général Gonse entretenait avec lui une correspondance amicale. Seulement, il est des secrets qu'il ne fait pas bon d'avoir surpris.
In Parijs was de waarheid aan haar opmars bezig, onweerstaanbaar, en we weten hoe daar de verwachte storm losbarstte. De heer Mathieu Dreyfus gaf commandant Esterhazy aan als de ware schrijver van het borderel, op het moment dat mijnheer Scheurer-Kestner op het punt stond bij de minister van justitie een verzoek in te dienen om het proces te herzien. En nu komt commandant Esterhazy op het toneel. De getuigenissen maakten hem eerst radeloos, klaar om zelfmoord te plegen of te vluchten. Dan toont hij ineens zijn moed en verbaast hij Parijs met zijn heftige houding. Hij had hulp gekregen, hij had een anonieme brief ontvangen die hem waarschuwde voor de intriges van zijn vijanden, een geheimzinnige dame had zelfs ’s nachts de moeite genomen om hem een stuk te overhandigen dat gestolen was van de generale staf, dat hem moest redden. En ik kan niet anders dan terugkomen op overste Du Paty de Clam, ik herken de uitwegen van zijn vruchtbare verbeeldingskracht. Zijn meesterwerk, de schuld van Dreyfus, liep gevaar, en hij wilde natuurlijk zijn meesterwerk verdedigen. De heropening van het proces, dat was zo’n buitensporige en tragische ineenstorting van zijn stuiverromans, waarvan de vreselijke ontknoping zou plaatsvinden op het Duivelseiland! Dat was iets wat hij zich niet kon permitteren. Vanaf dat moment is er de tweestrijd tussen overste Picquart en overste Du Paty de Clam, de een met open vizier, de ander gemaskerd. We zullen die twee spoedig terugvinden in een civiele rechtszaak. Eigenlijk is het altijd de generale staf die zich verdedigt, die zijn misdaad niet wil bekennen, waarvan de gruwel met het uur stijgt.	À Paris, la vérité marchait, irrésistible, et l'on sait de quelle façon l'orage attendu éclata. M. Mathieu Dreyfus dénonça le commandant Esterhazy comme le véritable auteur du bordereau, au moment où monsieur Scheurer-Kestner allait déposer, entre les mains du garde des sceaux, une demande en révision du procès. Et c'est ici que le commandant Esterhazy paraît. Des témoignages le montrent d'abord affolé, prêt au suicide ou à la fuite. Puis, tout d'un coup, il paye d'audace, il étonne Paris par la violence de son attitude. C'est que du secours lui était venu, il avait reçu une lettre anonyme l'avertissant des menées de ses ennemis, une dame mystérieuse s'était même dérangée de nuit pour lui remettre une pièce volée à l'état-major, qui devait le sauver. Et je ne puis m'empêcher de retrouver là le lieutenant-colonel du Paty de Clam, en reconnaissant les expédients de son imagination fertile. Son oeuvre, la culpabilité de Dreyfus, était en péril, et il a voulu sûrement défendre son oeuvre. La révision du procès, mais c'était l'écroulement du roman-feuilleton si extravagant, si tragique, dont le dénouement abominable a lieu à l'île du Diable! C'est ce qu'il ne pouvait permettre. Dès lors, le duel va avoir lieu entre le lieutenant-colonel Picquart et le lieutenant-colonel du Paty de Clam, l'un le visage découvert, l'autre masqué. On les retrouvera prochainement tous deux devant la justice civile. Au fond, c'est toujours l'état-major qui se défend, qui ne veut pas avouer son crime, dont l'abomination grandit d'heure en heure.
Men heeft zich met verbijstering afgevraagd wie de beschermers waren van commandant Esterhazy. Allereerst, op de achtergrond, overste Du Paty de Clam die alles bedacht en alles geleid heeft. Hij verraadt zichzelf door de manier waarop hij te werk gaat. Verder de generaal de Boisdeffre, de generaal Gonse en de generaal Billot zelf, die wel verplicht waren de commandant vrij te spreken, want ze konden niet toestaan dat Dreyfus als onschuldig werd beschouwd zonder dat de oorlogscommissies zouden bezwijken onder de minachting van het publiek. En het fraaie gevolg van deze wonderlijke situatie is dat de rechtschapen man daarbinnen, overste Picquart, die alleen maar zijn plicht heeft gedaan, het slachtoffer wordt, hij wordt bespot en bestraft. O gerechtigheid, welk een afschuwelijke wanhoop beklemt het hart! Men gaat zo ver te zeggen dat hij de vervalser is, die het telegram verzonnen heeft om van Esterhazy af te komen. Maar, goede God, waarom? Met welke bedoeling? Geef eens een motief. Wordt hij dan ook betaald door de joden? Het mooie van de geschiedenis is dat hij juist antisemitisch is. Ja, wij nemen deel aan dit schandelijke schouwspel, mannen die verloren zijn door schuld en misdaad waarvan men de onschuld verkondigt, terwijl men de eer zelf aanvalt, een man met een leven zonder blaam! Als de maatschappij er zo aan toe is, valt ze spoedig uit elkaar.	On s'est demandé avec stupeur quels étaient les protecteurs du commandant Esterhazy. C'est d'abord, dans l'ombre, le lieutenant-colonel du Paty de Clam qui a tout machiné, qui a tout conduit. Sa main se trahit aux moyens saugrenus. Puis, c'est le général de Boisdeffre, c'est le général Gonse, c'est le général Billot lui-même, qui sont bien obligés de faire acquitter le commandant, puisqu'ils ne peuvent laisser reconnaître l'innocence de Dreyfus, sans que les bureaux de la guerre croulent sous le mépris public. Et le beau résultat de cette situation prodigieuse, c'est que l'honnête homme là-dedans, le lieutenant-colonel Picquart, qui seul a fait son devoir, va être la victime, celui qu'on bafouera et qu'on punira. O justice, quelle affreuse désespérance serre le coeur! On va jusqu'à dire que c'est lui le faussaire, qu'il a fabriquée la carte-télégramme pour perdre Esterhazy. Mais, grand Dieu! pourquoi? dans quel but? Donnez un motif. Est-ce que celui-là aussi est payé par les juifs? Le joli de l'histoire est qu'il était justement antisémite. Oui! nous assistons à ce spectacle infâme, des hommes perdus de dettes et de crimes dont on proclame l'innocence, tandis qu'on frappe l'honneur même, un homme à la vie sans tache! Quand une société en est là, elle tombe en décomposition.
Ziedaar dus, mijnheer de President, de zaak Esterhazy: een schuldige die moest worden vrijgesproken. Bijna twee maanden hebben we dit fraai werkstuk van uur tot uur kunnen volgen. Ik houd het kort, want dit is slechts, in grote lijnen, een samenvatting van de geschiedenis waarvan de brandende pagina’s op een dag volledig geschreven zullen zijn. En we hebben dus de generaal Pellieux gezien, vervolgens de commandant Ravary, die een frauduleus onderzoek ondernamen waaruit de schelmen veranderd te voorschijn kwamen en de rechtschapenen bezoedeld. Daarna heeft men de krijgsraad bijeengeroepen.	Voila donc, monsieur le Président, l'affaire Esterhazy: un coupable qu'il s'agissait d'innocenter. Depuis bientôt deux mois, nous pouvons suivre heure par heure la belle besogne. J'abrège, car ce n'est ici, en gros, que le résumé de l'histoire dont les brûlantes pages seront un jour écrites tout au long. Et nous avons donc vu le général de Pellieux, puis le commandant Ravary, conduire une enquête scélérate d'ou les coquins sortent transfigurés et les honnêtes gens salis. Puis, on a convoqué le conseil de guerre.
Hoe had men kunnen verwachten dat een krijgsraad de uitspraken van een krijgsraad voor het gerecht brengt?	Comment a-t-on pu espérer qu'un conseil de guerre déferait ce qu'un conseil de guerre avait fait?
Ik spreek zelfs nog niet van de keus die een rechter altijd heeft. Het superieure idee van de discipline, dat die soldaten in het bloed hebben, zou dat niet voldoende zijn om aan te tonen dat ze in staat zijn tot rechtvaardigheid? Wie discipline zegt, zegt gehoorzaamheid. Wanneer de minister van oorlog, de grote baas, het absolute gezag van de beoordeelde zaak openbaar gemaakt, onder toejuiching van de nationale vertegenwoordiging, wenst gij dan een krijgsraad die dit formeel tegenspreekt? Hiërarchisch gezien is dat niet mogelijk. Generaal Billot heeft de rechters beïnvloed met zijn verklaring, en ze hebben geoordeeld alsof ze zich in de strijd moeten begeven, zonder er zelf over na te denken. De bevooroordeelde mening die ze ter plekke hebben uitgesproken is overduidelijk deze: "Dreyfus is door een krijgsraad veroordeeld voor het misdrijf van verraad; hij is dus schuldig, en wij, de krijgsraad, kunnen hem niet onschuldig verklaren. We weten dat wanneer we de schuld van Esterhazy erkennen, we de onschuld van Dreyfus zouden verkondigen." Niets zou hen daartoe kunnen brengen.	Je ne parle même pas du choix toujours possible des juges. L'idée supérieure de discipline, qui est dans le sang de ces soldats, ne suffit-elle pas à affirmer leur pouvoir même d'équité? Qui dit discipline dit obéissance. Lorsque le ministère de la guerre, le grand chef, a établi publiquement, aux acclamations de la représentation nationale, l'autorité absolue de la chose jugée, vous voulez qu'un conseil de guerre lui donne un formel démenti? Hiérarchiquement, cela est impossible. Le général Billot a suggestionné les juges par sa déclaration, et ils ont jugé comme ils doivent aller au feu, sans raisonner. L'opinion préconçue qu'ils ont apportée sur leur siège est évidemment celle-ci: "Dreyfus a été condamné pour crime de trahison par un conseil de guerre; il est donc coupable, et nous, conseil de guerre, nous ne pouvons le déclarer innocent; or nous savons que reconnaître la culpabilité d'Esterhazy, ce serait proclamer l'innocence de Dreyfus." Rien ne pouvait les faire sortir de la.
Het was een zeer onrechtvaardig vonnis dat voor altijd op onze krijgsraden zal drukken, dat tot gevolg zal hebben dat ieder toekomstig vonnis verdacht is. De eerste krijgsraad is misschien dwaas geweest, de tweede is onvermijdelijk crimineel. Zijn excuus, ik herhaal het, is dat de opperste chef gesproken heeft en de beoordeelde zaak onaantastbaar heeft verklaard, heilig en superieur aan de mens, zodat geen ondergeschikte het tegendeel durft te beweren. Er wordt gesproken van de eer van het leger, men wil dat we het leger liefhebben en respecteren. Ha! zeker, ja, het leger dat opstaat bij de eerst dreiging, dat de Franse bodem verdedigt, het is het volk zelf en daarvoor gevoelen wij alleen liefde en respect. Maar het gaat niet over het leger, waarvan wij waardigheid verlangen als wij behoefte hebben aan gerechtigheid. Het gaat om de sabel, de meester die men ons morgen misschien zal geven. En zouden wij devoot het gevest van de sabel kussen? God, nee!	Ils ont rendu une sentence inique qui à jamais pèsera sur nos conseils de guerre, qui entachera désormais de suspicion tous leurs arrêts. Le premier conseil de guerre a pu être inintelligent, le second est forcément criminel. Son excuse, je le répète, est que le chef suprême avait parlé, déclarant la chose jugée inattaquable, sainte et supérieure aux hommes, de sorte que des inférieurs ne pouvaient dire le contraire. On nous parle de l'honneur de l'armée, on veut que nous l'aimions, que nous la respections. Ah! certes, oui, l'armée qui se lèverait à la première menace, qui défendrait la terre française, elle est tout le peuple et nous n'avons pour elle que tendresse et respect. Mais il ne s'agit pas d'elle, dont nous voulons justement la dignité, dans notre besoin de justice. Il s'agit du sabre, le maître qu'on nous donnera demain peut-être. Et baiser dévotement la poignée du sabre, le dieu, non!
Ik heb het overigens aangetoond: de zaak Dreyfus was de zaak van de oorlogscommissie, een officier van de generale staf, aangegeven door zijn kameraden van de generale staf, veroordeeld onder druk van de chefs van de generale staf. Nogmaals, hij kan niet onschuldig terugkeren zonder dat de hele generale staf schuldig blijkt te zijn. De commissies hebben Esterhazy op alle voorstelbare manieren, met perscampagnes, met kennisgevingen, door invloed aan te wenden, gedekt om Dreyfus ten tweeden male te ruïneren. Ha, met wat voor bezem moet het republikeinse gouvernement dit huichelaarsnest aanvegen, zoals generaal Billot het zelf noemt? Waar is het, dat werkelijk krachtdadige en wijze patriottische ministerie, dat alles durft te herzien om het volledig te vernieuwen? Ik ken wel lieden die, bij een mogelijke oorlog, beven van angst, als ze bedenken in wat voor handen de nationale defensie is, in wat voor nest van lage intriges, van kletspraatjes en van verspilling dit heilige toevluchtsoord is veranderd, waar het lot van het vaderland wordt bepaald! Men wordt met vrees bevangen op de vreselijke dag waarop de zaak Dreyfus herzien wordt, dat mensenoffer van een ongelukkige, van een "vuile jood"! Ha, alles dat is besproken over krankzinnigheid en dwaasheid, van idiote verbeeldingen, praktijken van de gewone politie, zeden van ondervraging en tirannie, voor het welzijn van een paar hoge officieren die met hun laarzen het volk vertrappen, en zijn kreet van waarheid en gerechtigheid terug in de strot rammen, onder het leugenachtige en heiligschennende voorwendsel van staatsraison.	Je l'ai démontré d'autre part: l'affaire Dreyfus était l'affaire des bureaux de la guerre, un officier de l'état-major, dénoncé par ses camarades de l'état-major, condamné sous la pression des chefs de l'état-major. Encore une fois, il ne peut revenir innocent, sans que tout l'état-major soit coupable. Aussi les bureaux, par tous les moyens imaginables, par des campagnes de presse, par des communications, par des influences, n'ont-ils couvert Esterhazy que pour perdre une seconde fois Dreyfus. Ah! quel coup de balai le gouvernement républicain devrait donner dans cette jésuitière, ainsi que les appelle le général Billot lui même! Où est-il, le ministère vraiment fort et d'un patriotisme sage, qui osera tout y refondre et tout y renouveler? Que de gens je connais qui, devant une guerre possible, tremblent d'angoisse, en sachant dans quelles mains est la défense nationale! et quel nid de basses intrigues, de commérages et de dilapidations, est devenu cet asile sacré, où se décide le sort de la patrie! On s'épouvante devant le jour terrible que vient d'y jeter l'affaire Dreyfus, ce sacrifice humain d'un malheureux, d'un "sale juif"! Ah! tout ce qui s'est agité là de démence et de sottise, des imaginations folles, des pratiques de basse police, des moeurs d'inquisition et de tyrannie, le bon plaisir de quelques galonnés mettant leurs bottes sur la nation, lui rentrant dans la gorge son cri de vérité et de justice, sous le prétexte menteur et sacrilège de la raison d'État.
Eveneens een misdaad is het op de boulevardpers te vertrouwen, zich te laten verdedigen door het uitschot van Parijs, zodat daar het uitschot op onbeschaamde wijze triomfeert, in de nederlaag van het recht en de eenvoudige rechtschapenheid. Het is een misdaad om degenen te hebben beschuldigd van het ontwrichten van Frankrijk, zij die een nobel land willen, aan het hoofd van de vrije en rechtvaardige volken, terwijl men zelf een onbeschaamd complot smeedt, voor het aangezicht van de hele wereld. Het is een misdaad om de mening te misleiden, deze mening te gebruiken voor een dodelijk werk, geperverteerd tot het punt van krankzinnigheid. Het is een misdaad de kleinen en nederigen te vergiftigen, de passies van reactie en intolerantie op te stoken, terwijl men zich verbergt achter het walgelijke antisemitisme, waaraan het grote, liberale Frankrijk van de mensenrechten zal sterven, als het niet te genezen is. Het is een misdaad het patriottisme te exploiteren voor hatelijke doelen, en het is ten slotte een misdaad om van de sabel de moderne god te maken, terwijl de hele menselijke wetenschap aan het werk is voor het volgende werk van waarheid en gerechtigheid.	Et c'est un crime encore que de s'être appuyé sur la presse immonde, que de s'être laissé défendre par toute la fripouille de Paris, de sorte que voilà la fripouille qui triomphe insolemment, dans la défaite du droit et de la simple probité. C'est un crime d'avoir accusé de troubler la France ceux qui la veulent généreuse, à la tête des nations libres et justes, lorsqu'on ourdit soi-même l'impudent complot d'imposer l'erreur, devant le monde entier. C'est un crime d'égarer l'opinion, d'utiliser pour une besogne de mort cette opinion qu'on a pervertie jusqu'à la faire délirer. C'est un crime d'empoisonner les petits et les humbles, d'exaspérer les passions de réaction et d'intolérance, en s'abritant derrière l'odieux antisémitisme, dont la grande France libérale des droits de l'homme mourra, si elle n'en est pas guérie. C'est un crime que d'exploiter le patriotisme pour des oeuvres de haine, et c'est un crime enfin que de faire du sabre le dieu moderne, lorsque toute la science humaine est au travail pour l'oeuvre prochaine de vérité et de justice.
Deze waarheid, deze gerechtigheid, die we zo hartstochtelijk wilden, wat een verdriet om ze zo vertrapt te zien, miskend, verduisterd! Ik vermoed een ineenstorting die plaats moet hebben in de ziel van de heer Scheurer-Kestner, en ik geloof wel dat hij uiteindelijk geplaagd zal worden door zelfverwijt, hij die niet revolutionair handelde op de dag dat de senaat werd ingeschakeld, die de hele boel losliet en weggooide. Hij was de goede, eerlijke man, de man met een loyaal leven, hij geloofde dat de waarheid van zichzelf voldoende was, vooral als die waarheid hem zo helder leek als het daglicht zelf. Waarom ook zou het goed zijn om alles omver te werpen, als weldra de zon zou opkomen? En het was deze zelfverzekerde sereniteit waarvoor hij zo wreed is gestraft. Hetzelfde geldt voor overste Picquart, die vanuit een gevoel van hoge waardigheid weigerde de brieven van generaal Gonse te publiceren. Zijn gewetensbezwaren strekken hem des te meer tot eer, want hoewel hij respect toonde voor de discipline, besmeurden zijn superieuren hem met modder, leidden zij zelf zijn proces, op de meest onverwachte en schandalige manier. Er zijn twee slachtoffers, twee onschuldigen, twee eenvoudige zielen, die God zijn gang lieten gaan, terwijl de duivel het werk deed. Men heeft zelfs, met overste Picquart, dit verachtelijk iets gezien: een Frans tribunaal dat, nadat men de aangever in het openbaar een getuige heeft laten belasten, hem met alle fouten beschuldigde, de deuren sloot, terwijl die getuige was voorgeleid om zich te verklaren en te verdedigen. Ik zeg dat dit een bijkomende misdaad is, en dat die misdaad het universele geweten tegen zich in het harnas zal jagen. Al met al hebben die militaire tribunalen een merkwaardige opvatting van rechtspraak.	Cette vérité, cette justice, que nous avons si passionnellement voulues, quelle détresse à les voir ainsi souffletées, plus méconnues et plus obscurcies! Je me doute de l'écroulement qui doit avoir lieu dans l'âme de M. Scheurer-Kestner, et je crois bien qu'il finira par éprouver un remords, celui de n'avoir pas agi révolutionnairement, le jour de l'interpellation au Sénat, en lâchant tout le paquet, pour tout jeter à bas. Il a été le grand honnête homme, l'homme de sa vie loyale, il a cru que la vérité se suffisait à elle-même, surtout lorsqu'elle lui apparaissait éclatante comme le plein jour. A quoi bon tout bouleverser, puisque bientôt, le soleil allait luire? Et c'est de cette sérénité confiante dont il est si cruellement puni. De même pour le lieutenant-colonel Picquart, qui par un sentiment de haute dignité, n'a pas voulu publier les lettres du général Gonse. Ces scrupules l'honorent d'autant plus, que, pendant qu'il restait respectueux de la discipline, ses supérieurs le faisaient couvrir de boue, instruisaient eux-mêmes son procès, de la façon la plus inattendue et la plus outrageante. Il y a deux victimes, deux braves gens, deux coeurs simples, qui ont laissé faire Dieu, tandis que le diable agissait. Et l'on a même vu, pour le lieutenant-colonel Picquart, cette chose ignoble: un tribunal français, après avoir laissé le rapporteur charger publiquement un témoin, l'accuser de toutes les fautes, a fait le huis clos, lorsque ce témoin a été introduit pour s'expliquer et se défendre. Je dis que cela est un crime de plus et que ce crime soulèvera la conscience universelle. Décidément, les tribunaux militaires se font une singulière idée de la justice.
Dit is dan de eenvoudige waarheid, mijnheer de President, en ze is weerzinwekkend, ze blijft gedurende uw presidentschap een schandvlek. Ik vermoed wel dat gij in deze zaak geen enkele macht hebt, dat gij gebonden zijt door de Grondwet en door uw omgeving. Niettemin hebt gij een plicht zoals elke man, en daar zult gij aan denken en die vervullen. Het is trouwens niet zo dat ik wanhoop over de uiteindelijke afloop. Ik zie het voor me met een heftige zekerheid: de waarheid komt eraan, en niets zal haar tegenhouden. Pas vandaag begint de zaak, want pas vandaag zijn de ingenomen standpunten duidelijk: aan de ene kant willen de schuldigen niet dat hun zaak aan het daglicht treedt, aan de andere kant zullen degenen die het recht willen laten zegevieren hun leven geven om dit te verwezenlijken. Stopt men de waarheid onder de grond, dan verzamelt ze zich daar, dan krijgt ze een kracht als van een explosie, en op die dag dat die uitbarst, zal ze alles met zich meenemen. Als we ons daar niet op voorbereiden, zal men later te maken krijgen met de meest opzienbarende ramp.	Telle est donc la simple vérité, monsieur le Président, et elle est effroyable, elle restera pour votre présidence une souillure. Je me doute bien que vous n'avez aucun pouvoir en cette affaire, que vous êtes le prisonnier de la Constitution et de votre entourage. Vous n'en avez pas moins un devoir d'homme, auquel vous songerez, et que vous remplirez. Ce n'est pas, d'ailleurs, que je désespère le moins du monde du triomphe. Je le repère avec une certitude plus véhémente: la vérité est en marche, et rien ne l'arrêtera. C'est aujourd'hui seulement que l'affaire commence, puisque aujourd'hui seulement les positions sont nettes: d'une part, les coupables qui ne veulent pas que la lumière se fasse; de l'autre, les justiciers qui donneront leur vie pour qu'elle soit faite. Quand on enferme la vérité sous terre, elle s'y amasse, elle y prend une force telle d'explosion, que, le jour où elle éclate, elle fait tout sauter avec elle. On verra bien si l'on ne vient pas de préparer, pour plus tard, le plus retentissant des désastres.
Maar deze brief is lang, mijnheer de President, en het is tijd om tot een conclusie te komen.	Mais cette lettre est longue, monsieur le Président, et il est temps de conclure.
Ik beschuldig overste Du Paty de Clam omdat hij de duivelse maker is van een rechtsdwaling, zich er niet van bewust, wil ik wel geloven; en omdat hij vervolgens zijn rampzalige gewrocht verdedigd heeft, drie jaar aan een stuk, met de meest absurde en schuldige kuiperijen.	J'accuse le lieutenant-colonel du Paty de Clam d'avoir été l'ouvrier diabolique de l'erreur judiciaire, en inconscient, je veux le croire, et d'avoir ensuite défendu son oeuvre néfaste, depuis trois ans, par les machinations les plus saugrenues et les plus coupables.
Ik beschuldig generaal Mercier omdat hij medeplichtig was, althans door een geesteszwakte, van een van de grootste schanddaden van de eeuw.	J'accuse le général Mercier de s'être rendu complice, tout au moins par faiblesse d'esprit, d'une des plus grandes iniquités du siècle.
Ik beschuldig generaal Billot omdat hij in bezit was van de zekere bewijzen van de onschuld van Dreyfus en omdat hij ze heeft gesmoord, waarmee hij zich schuldig maakte aan dit misdrijf tegen mensheid en gerechtigheid, met een politiek doel en om de generale staf te sparen.	J'accuse le général Billot d'avoir eu entre les mains les preuves certaines de l'innocence de Dreyfus et de les avoir étouffées, de s'être rendu coupable de ce crime de lèse-humanité et de lèse-justice, dans un but politique et pour sauver l'état-major compromis.
Ik beschuldig generaal De Boisdeffre en generaal Gonse omdat ze zich medeplichtig hebben gemaakt aan hetzelfde misdrijf, de een ongetwijfeld wegens een klerikale hartstocht, de ander misschien door de teamgeest die de oorlogscommissies heilig en onaantastbaar maakt.	J'accuse le général de Boisdeffre et le général Gonse de s'être rendus complices du même crime, l'un sans doute par passion cléricale, l'autre peut-être par cet esprit de corps qui fait des bureaux de la guerre l'arche sainte, inattaquable.
Ik beschuldig generaal De Pellieux en commandant Ravary omdat ze een misdadig onderzoek hebben gedaan, en daarmee bedoel ik een onderzoek met de meest monsterachtige partijdigheid. Wij hebben in het verslag van de tweede een onvergankelijk monument van naïeve stoutmoedigheid.	J'accuse le général de Pellieux et le commandant Ravary d'avoir fait une enquête scélérate, j'entends par là une enquête de la plus monstrueuse partialité, dont nous avons, dans le rapport du second, un impérissable monument de naïve audace.
Ik beschuldig de drie handschriftexperts, de heren Belhomme, Varinard en Couard, omdat ze een leugenachtig en frauduleus rapport schreven, tenzij uit een medisch onderzoek blijkt dat ze lijden aan een oogziekte of beoordelingsonbekwaamheid.	J'accuse les trois experts en écritures, les sieurs Belhomme, Varinard et Couard, d'avoir fait des rapports mensongers et frauduleux, à moins qu'un examen médical ne les déclare atteints d'une maladie de la vue et du jugement.
Ik beschuldig de oorlogscommissies omdat ze in de pers, en vooral in L’Éclair en L'Echo de Paris, een gruwelijke campagne hebben gevoerd om de publieke mening op een dwaalspoor te brengen en hun fout te verbergen.	J'accuse les bureaux de la guerre d'avoir mené dans la presse, particulièrement dans l'Éclair et dans L'Echo de Paris, une campagne abominable, pour égarer l'opinion et couvrir leur faute.
Ik beschuldig ten slotte de eerste krijgsraad wegens verkrachting van het recht, door een verdachte te veroordelen op grond van een geheim gebleven document, en ik beschuldig de tweede krijgsraad omdat hij deze onwettigheid heeft bedekt, op bevel, hiermee op zijn beurt een misdrijf begaand door een schuldige bewust vrij te spreken.	J'accuse enfin le premier conseil de guerre d'avoir violé le droit, en condamnant un accusé sur une pièce restée secrète, et j'accuse le second conseil de guerre d'avoir couvert cette illégalité, par ordre, en commettant à son tour le crime juridique d'acquitter sciemment un coupable.
Met deze beschuldigingen ben ik mij bewust van het feit dat ik mij schuldig maak aan overtreding van de artikelen 30 en 31 van de wet op de pers van 29 juli 1881, waarin misdrijven van smaad strafbaar worden gesteld. En ik aanvaard vrijwillig de gevolgen.	En portant ces accusations, je n'ignore pas que je me mets sous le coup des articles 30 et 31 de la loi sur la presse du 29 juillet 1881, qui punit les délits de diffamation. Et c'est volontairement que je m'expose.
Wat betreft de personen die ik beschuldig, ik ken ze niet, ik heb ze nooit ontmoet, ik heb geen wrok tegen ze en geen hekel aan ze. Het zijn voor mij slechts entiteiten, geesten van sociale wandaden. Wat ik hier doe is slechts een revolutionaire manier om het uitbarsten van waarheid en gerechtigheid te verhaasten.	Quant aux gens que j'accuse, je ne les connais pas, je ne les ai jamais vus, je n'ai contre eux ni rancune ni haine. Ils ne sont pour moi que des entités, des esprits de malfaisance sociale. Et l'acte que j'accomplis ici n'est qu'un moyen révolutionnaire pour hâter l'explosion de la vérité et de la justice.
Ik heb slechts een hartstocht, die van het licht, in naam van de menselijkheid die zo heeft geleden en die recht heeft op geluk. Mijn brandende protest is slechts een kreet van mijn ziel. Durf mij daarom voor de strafrechter te dagen, en laat het onderzoek op klaarlichte dag uitvoeren! Ik wacht.	Je n'ai qu'une passion, celle de la lumière, au nom de l'humanité qui a tant souffert et qui a droit au bonheur. Ma protestation enflammée n'est que le cri de mon âme. Qu'on ose donc me traduire en cour d'assises et que l'enquête ait lieu au grand jour! J'attends.
Aanvaard, mijnheer de President, de verzekering van mijn diepe respect.	Veuillez agréer, monsieur le Président, l'assurance de mon profond respect.
Émile Zola, 13 januari 1898	Émile Zola, 13 janvier 1898