Jan van Beverley
|
Dit es die historie ende leven vanden heilyghen heremijt sint Jan van Beverley die sijnder suster vercrachte ende vermoerde doer ingheven des viants. Also u die historie verclaren sal | |
| Auteur | ? |
| Genre(s) | Heiligenleven |
| Brontaal | Middelnederlands |
| Datering | Middeleeuwen (oudste druk: 16e eeuw) |
| Bron | Project Laurens Jz Coster |
| Auteursrecht | Publiek domein |
 | |
HIER BEGHINT DIE SEERE WONDERLIJKE HISTORIE VANDEN GOEDEN HEREMIJT IAN DES GRAVEN SOEN VAN BEVERLEY IN YNGHELANT GHEBOREN.
HIer voertijts woende een rijck ende machtich man in Inghelant ende was grave van Beverley welcke grave wedewaer was. want sijn gravinne ghestorven was. mair hi hadde van haren live behouden twee schoon kinderen. te weten eenen sone gheheeten Jan ende een dochter diemen noemde Colette welcke twee kinderen hi seer lieflijck ende vriendelijc opghevoedet heeft ghelijck een goet vader dat behoort te doene.
HOE IAN VAN BEVERLEY DIE WERELT BLASPHEMEERDE ENDE OERLOEF NAM AENDEN GRAVE SIJNEN VADER ENDE WERT HEREMIJT.
[bewerken]ENde als dese ionghe Ian van Beverley tot mans ouder comen was ende verstant hadde van goet ende quaet. so wert hi in hem selven dinckende dat die werelt vol bedrochs was ende datmen hier mair eenen cleenen tijt hadde te leven op dese allendighe werelt. daer om maecte hi een opset in hem selven als dat hi de werelt soude laten ende al haer valsch bedrijf begheven doer die minne van onsen lieven heere ende seyde tot hem selven aldus.
Bedroch der werelt valsch ende loos
[U sal ick verlaten nu ende altoos]
Ghi en sijt niet dan een iammerdal
Want dit leven es een sterven al
Hier en es gheen blivende stadt
Ic wil gaen soecken eenen anderen pat
Dan mi die werelt heeft gheleert
Want die hem tot der werelt keert
Hi blijft daer seker bi ghehoont
So wie die werelt dient die werelt loont
Hier om willick die werelt begheven
Ende gaen leyden een heylich leven
Gode dienende in allen uren
Ende ghaen ligghen in innicheden
Ende bidden Gode in minen ghebeden
Nacht ende dach vroech ende spade
Dat hi vergheve mijn mesdade
Ende my behoede van allen sonden
Want ic mercke te desen stonden
So wie sijn herte stelt aen Gode
Ende hout die heylighe tien ghebode
Dat hijs beteren loon ontfaet
Dan die ter werelt dienst staet
Hier om willick mijn ionghe iuecht
Vroech gaen stellen totter duecht
Want ic mercke in mijnen moet
Dat duecht es dalder beste goet
Daermen hemelrijck mede wint.
Ende die wijle dat dye goede ende heylighe ionghelinck Jan aldus die werelt stont en versmade soe quam sijn vader die grave van Beverley neven hem gaende ende was seer verwondert van den woerden dye sijn sone seyde als dat hi hem ende alle dye werelt begheven wilde ende seyde tot hem aldus. Mijn lieve ende wtvercoren sone Ian wat mescoemptU dat ghy mi mijn hof ende mijn lant begeven wilt ende ghi doch al hebt ende hebben moecht dat ghi begheert daerom verwondert mi seer dat ghi mi begheven wilt. dwelck my duchtic mijn leven costen sal. want ick gheen ander toeverlaet en hebbe dan u. Daerom biddic u mijn lieve sone dat ghy uwen sin veranderen wilt ende blijft bi mi. Ic sal u gout silver ende goets ghenoech doen ende ic sal u so rijcken wijf doen hebben als dat ghi daer bi eewelijc gheert sult sijn ende daer toe sal ic u heer maecken vanden lande ende graefscape van Beverley. Daerom so biddic u dat ghi by mi wilt bliven, Doen die ionghelinck den grave sinen vader aldus hoorde spreken so seyde hi tot hem met soeten woerden aldus. Mijn seer gheduchtige heer vader ghi bidt mi dat ic bi u blive. dwelck ic gheerne doen sal eest dat ghi my een bede ghedoen cont die ic u bidden sal. maer en condi dat niet ghedoen so en sal ic nemmermeer in u hof bliven al soudy my daerom ontliven. Ende die grave sijns soens woerden verstaende andwoerde hem aldus ende seide. Mijn lieve sone begheert van mi so wat ghi wilt het sal u van mi gheschien. Heer vader seyde die iongelinck so biddic u dat ghi die doot wt uwen lande bannen wilt als dat si hier nemmermeer en come noch oock eenigen mensch in dit lant en doode oft anders so wyllic terstont van u sceeden ende werden een heremijt mijn leven lanck in een woestine sonder emmermeer in u hof te comen, want rijcdom ende wellusten dese sijn al verganckelijck ende contrarie der sielen daerom lieve vader willic gaen soecken onverganckelijcke dinghen ende mijnder sielen salicheyt.
Doen die grave sijns soens woirden verstaen hadde wert hy seer weenende ende seyde tot hem met droeven woerden aldus.
O sone des haddic qualijc die macht
Dies so en willic mi niet bestaen
Der doot en can niemant ontgaen
Daert God aen wilt ghestaden.
Ic wou ic wist wie u dit heeft gheraden
Ende wie u eerst in dit leven brachte.
Des graven sone
Vader alle mijnder sielen crachte
Die heeft God beruert van binnen
Dat ic hem boven al sou minnen
Want hy es mijn heere mijn God
Ooc es bevolen in deerste ghebodt
Datmen hem sou minnen boven al
Tes wel recht datmen hem minnen sal.
Want hi onser alder vader es doe ic u weten
Die inden hemel es gheseten
Ende es om onsen wille neder comen
Ende heeft menschclijcheyt aenghenomen
Van eender suver maghet gheboren.
Die grave
Ian soen ghi hebt dat beste vercoren
God gheve u altoos goeden wille
Ic wil voort van u swighen stille
Ende en moeyen mi ws nemmermeere
Bidt voer my onsen heere
Dat God sijn gracie ooc sende in mi
Ende mijns sondaren ghenadich si
Dies biddic u te desen stonden.
Ian des graven sone
Vader God vergheve alle u sonden
Ende na dit leven sijn hemelrijcke
Ende ooc ons allen ghemeynichlijcke
Als wi scheeden wt deser tijt.
Nu willic gaen werden een heremijt
Ende wille mi van alle der werelt saten
Vrienden ende maghen willic laten
Ende wil gaen ligghen in een wout.
Ende na dese woerden heeft die sone den vader seer dicwijls ghecust mit weenenden ogen ende met suchtender herten. Ende na veel wenens ende suchtens sijn si van een ghescheiden ende die sone Ian es terstont ghegaen mit groter devocyen in eenen groten bosch ende heeft daer een hutte ghemaect om daer onsen lieven heere nacht ende dach te dienen met innicheit.
HOE DES GRAVEN DOCHTERE HAREN BROEDER BESOCHTE DIE INDEN BOSCH WOENDE.
[bewerken]ENde doen dye goede Ian een wijle inden bosch ghewoent hadde so dachte sijn suster dat si haren broeder wilde besoecken ende besien oft hi noch langhe in dien stranghen levene leven wilde ende oft hi altoos int bosch soude wonen. Dwelck si also ghedaen heeft ende es soe langhe ghegaen dat si ter plaetsen quam dair si haren broeder vant ende seyde tot hem aldus.
Des verwondert mi broeder menichfout
Dat ghi u hier toe hebt begheven
Ghi mocht wel leeden een heilich leven
Al en sciedi u niet wt alle lieden
Waert datmen u conde verbieden
Dit leven dat ghi hebt vercoren
Wi sijn van hoogher aert gheboren
Ende ooc van edelen gheslachte.
Die heremijt
Suster weet dat ict cleen achte
Want dat en es niet dan een ydelheyt
Wat hulpter veel toe gheseyt
En hebbe vrient noch maghe so groot
Die voer my soude willen sterven die doot
Die ic emmer sterven moet
Maer God die es dat eewich goet
Die heeft voer my die doot gheleden.
Hier in dit iammerdal beneden
Es hi ghestorven wt rechter minnen.
Suster woudi dit versinnen
Ghi sout u keeren van creaturen
Ende dienen Gode in alle uren
Al om sijn eewighe blischap claer.
Colette
Seker lan broeder ghi segt waer
Ghi hebt my seer wel berecht
Ende ghi segt mi die waerheyt slecht
Maer gheen man so coene
Hier int lant haddi sijns te doene
Oft ooc van alle den lieden
Die u sou dorren iet mesbieden
Si moeten u selve al verdraghen
Want ghi sijt rijck ende machtich van magen
Men sal van u hier moeten houwen.
Die heremijt
Suster ic mercke bi u in trouwen
Dat ghi wilt volghen na den vleessche
Haddi ghesmaect der sielen heessche
En kende ghi uwer sielen aert
Ghy en sout niet spreken alselcken waert
Oft consti hemelsche dinghen smaken
Ghi en sout niet segghen alselcken saken
Sekerlijck men spreect u toe
Want ic sal u segghen hoe
Die werelt die viant ende dat vleesch
Als dese drie hebben haren heesch
Dan blijft die edel siele verloren
Die God so vriendelijck heeft wtvercoren
Suster hier op wilt u versinnen
Ende draecht een suver herte van binnen
Gheciert met eenen reynen gronde
In duechden sonder sonde
Ende wilt u selven hier toe gheven
Dat ghi wel hout u maechdelijck leven
Ende een yoeffrouwelijken staet
Dats uwer sielen eenen beteren raet
Dan daer ghi mi wilt toe bringhen.
Colette
Broeder in allen goeden dinghen
So moet u God altoes ghestercken
Ende oec in allen goeden wercken
Ende God wille my sijn gracie gheven
Ic sals te beter sijn alle mijn leven
Dat ghi mi hier hebt doen verstaen.
Oerloef broeder ic wil gaen
Weder al tot ons vaders hove
Maer weetti broeder wat ic u ghelove
Ic sal hier comen dicwijls met u spreken
Ende sien oft u iet mach ghebreken
Ende sal u doen al u gherief.
Die heremijt
In Gods namen suster tes my lief
Comt inden name van onsen heere
Maer suster groet my onsen vader seere
Ende gaet God moet u gheleyden.
Ende na dese woerden es die maecht van haren broeder ghescheyden ende es indie stadt gegaen bi den grave haren vader daer si seer dicwijls om haren broeder dachte. Die goede heremijt Ian es alleene bleven in sijn hutte daer hi onsen heere seer innichlijck ende devotelijck ghedient heeft.
HOE DIE DUVELE TOT DEN HEYLYGHEN HEREMIJT IAN COMEN ES IN DIE GHEDAENTE EENS ENGHELS.
[bewerken]DIe duvel merckende dat dese heylige man aldus volstantich ende vierich bleef inder liefden van onsen lieven heere dwelck hi wtermaten seer benijt heeft ende dachte in hem selven hoe hy den voerseyden heremijt van der gracien ende ontfermherticheyt [ons liefs heeren] trecken ende berooven mochte, Dwelcke hy wel meende te doene ende es daerom ghegaen in die gedaente van eenen enghel ter plaetsen daer hi desen heylighen heremijt ghevonden heeft ende sprac met eender soeter gheveynsder stemmen tot hem aldus. Ian ic ben hier ghesonden van mijnen oversten heere die u ontbiedt ende beveelt dat ghi van desen .iij. sonden te weten droncken drincken. vrouwencracht oft moert [een] doen moet oft anders suldi ten eewighen daghen verdoempt wesen want ghi hem verthornt hebt om des wil dat ghi u selven verheven hebt in uwer heylicheyt daerom seg ic u anderwerf eest dat ghi niet en volbrenct eenich van desen drie sonden so suldi ten eewighen daghen verdoempt wesen dairom siet wel toe wat ghi doen wilt. Ende mit desen woerden es die duvel van daer ghescheeden ende die heylighe man bleef daer alleene seere bedroeft van herten ende van sinne vander tidingen die hi van dien enghel ontfanghen hadde ende was in grooten twijffele welcke sonde hi doen mochte voer die minste. want si alle .iij. seer groot ende quaet waren. Ende doen hy aldus langhen tijt in deser twijffelinghen hadt ghestaen so coes hi droncken drincken meenende dat die de minste sonde ware van drien nochtans duchte hi dat hem dair noch groot quaet af comen soude ende seyde tot hem selven met weenenden ooghen aldus.
Och God nu gheeft mi dit te goede
Want mijn herte wert my so swaer
Ick hebbe van binnen so grooten vaer
Daer ic duchte in mijnen moet
Datter my nemmermeer af en coemt goet
Want ic en dede nie dinck so noode.
Ic storve mi liever [daer]voer twee doode
Ende mi God des woude verdraghen.
Met dien dat hy dus stont en claechde so quam sijn suster tot hem. haer seer verwonderende vander clachten haers broeders ende seide tot hem.
Ian broeder mi dunct ic hoor u claghen
Ic duchte dat u yet moet ghebreken
Dat hoor ick wel aen u spreken
Oft ghi hebt yet in therte dat u deert
Weetti yet des ghi begheert
Diens ghi drincken wilt oft eten.
Die heremijt
Ia ic suster doe ic u weten
Ic soude eens gheerne drincken wijn
Ende dat ghi hier bi mi wout sijn
Tot dat den dach ten avonde quame
Oft ic yet wijns te veel name
Dat ghi mijns dan wout nemen ware
Ic heb van binnen so grooten vare
Oft my yet archs mocht gheschien.
Colette
Ian broeder en wilt u niet ontsien
Ick sal u doen al u ghevoech
Drinckt tot ghijs hebt ghenoech
Ende verslaet uwen lost
Ende en spaert gheenen cost
Tes wijns ghenoech in ons vaders hof
Dies moet God hebben danck ende lof
Hi es die alle goet can gheven.
HOE SINT IAN DIE HEREMIJT DRONCKEN DRANCK UNDE HOE HI SIJNDER SUSTER VERCRACHTE ENDE VERMOERDE. DWELCKE HEM NAMAELS SEER LEET WAS GHELIJCK GHI HIER NA HOOREN SULT.
[bewerken]ENde na dese woerden es sint Ians suster in haers vaders hof ghegaen ende heeft daer ghehaelt vanden besten wijne ende vander bester spisen die si crighen conde ende bracht die haren broeder. Die welcke so overvloedelic vanden wijne dranck als dat hy soe droncken wert dat hi niet en wiste wat hy seyde oft dede. Ende die duvel dit merckende dat hy den goeden man alsoe bedroghen hadde ende tot der dronckenscap bracht dachte in hem selven dat hi hem nu wilde tempteren metter oncuysheit dwelck hi dede ende hi tempteerden soe wtermaten seere als dat die goede man so seere metter oncuysheyt onsteken ende van binnen bernende wert dat hi begheerte creech tot sijnder suster om met haer sijnen wylle te doene ende seyde tot haer aldus.
Desen wijn can doen met vruechden leven
Suster dit es een edel traen
Ic werder af verhuecht wel saen
Dat ict ghevoele al in mijn lijf
Suster ghi sijt een suverlijc wijf
Ghi sout mi sciere al wel behaghen.
Colette
Och broeder hoe dordi my des ghewaghen
Des verwondert my wel seere
Ghi souwes u scamen voer onsen heere
Ic peyse ghi sijt wt uwen sinne
Oft het gheeft u die viant inne
Die ons gheerne soude bederven
Ic souder liever die doot om sterven
Eer ic die sonde met u dade
Ghi leerdet my doch in uwen rade
Dat ic alle sonden soude begheven
Ende leyden een suver maechdelijck leven
Dit hebdi my doch selve gheleert
Ooc souden wi daer bi sijn onteert
Want ghi heet een heylich man.
Die heremijt
Suster weet dat icx niet ghelaten en can
Dat seg ic u met woerden snel
Ic sal met u spelen der minnen spel
Weert u leet si ofte lief
Ic sal met u doen mijn gherief
Ende mijn wille met u bedriven.
Ende na desen heeft hi sijnder suster in beyde sijn armen ghenomen ende werpse foertselinghe in dat gras ende deder sijnen wylle mede ende doen hi sijnen wille volbracht hadde wert hi duchtende dat sijt haren vader claghen soude ende seyde in hem selven aldus.
Nu sorch ic boven alle werck
Datsi mi sal te scanden bringhen
Eest dat si seyt van desen dinghen
Ende bederven mi met haren woerden
Het es best ga icse vermoerden
Dat dunct my nu in mijnen ghedachte
Dan dat sy mi te scanden brachte
Ende in eene put gaen steken
Soe en sal nemmermeer mensche weten
Waer dat si es gevaren
Ic en salse niet langher sparen
Ic sal haer rechtevoert gaen nemen dleven.
Ende doen hise vermoert hadde so groef hi haer in eenen put om dat niemant weten soude ende doen hy haer begraven hadde wert hi met so grooten vaeck bevanghen als dat hy moeste slapen ende doen hi sadt en sliep rieper een stemme wten hemel ende seide tot hem aldus.
Och Ian wat sonde hebdi ghewracht
Ghi waert te male een heylich heremijt
Nu sidy al uwer heylicheyt quijt
Ende van al uwer duecht berooft
Om dat ghi den viant hebt ghelooft
Die u valschelijc heeft bedroghen.
Om dat hi u heeft beloghen
Soe drijft hy nu groote feeste.
Ende doen die heremijt wt sijnen slaep onwaecte was hi wtermaten seere verscrict ende vervaert in hem selven, als dat hi van groter vervaertheyt nauwelijck en conde ghegaen noch ghestaen ende seyde al weenende aldus.
Ic werde verscrict in mijnen gheeste
Hier aldaer ic sadt en sliep
Hoordic dat mi een stemme toe riep
Dat ic van binnen ben verveert
Ic hebbe ghedaen dat mi seer deert
Want mijn consciencie es al versaecht
Och waer sidi schoone maecht
Die alder liefste suster myn
Och heere God waer machse sijn
Ic duchte[t] niet wel met haer en es
Want ic vinde hier al bebloet mijn mes
Ic duchte ic hebber my aen mesgaen
Dat coomt mi nu wel voerstaen
Dat ic wel weet dat icse vercrachte
Ende met foertsen daer toe brachte
Ende dat icse ooc hebbe vermoert.
Dat wet ic nu wel rechtevoert
Dat dronckenschap des sijt ghewes
Wortel van allen quade es
Al coes icse voer die minste sonde
Het es die meeste van quaden gronde.
Nu sie ic wel met mijnen oghen
Dat my die viant valschclijc heeft bedroghen
Dwelck mi eewelijck sal rouwen.
Nochtan en willic my niet mestrouwen
Ghelijck als Iudas dede
Ic wil gaen besoeken die romsche stede
Ende biechten daer mijn sonden algader
Voerden paus onsen eertschen vader
Ic en weet op eerde mijns anders geen raet
Dan den priesterlijcken staet.
Ende na dese woerden heeft die goede heremijt met weenenden ooghen met droever herten ende met grooten berouwe sijnder sonden den wech begonst na Rome om hem te biechten teghen den paus hopende daer penitencie te ontfanc van sijnen sonden ende daer nae gheabsolveert te werden vanden paus.
HOE DIE HEYLIGHE HEREMIJT SINT IAN TE ROME QUAM ENDE HEM BIECHTE TEGHEN DEN PAUS.
[bewerken][NU heeft sint Ian die goede Heremijt alsoo langhe met grooten arbeyde ende berouwe van sinen sonden ghegaen, als dat hi in die stadt van Romen ghecomen is, ende is terstont tot den paeus gegaen, voor den welcken hi seer ootmoedelijcken op beyde sijn knyen gevallen is, ende wert so wter maten seer weenende dat hy niet een woort ghespreken en conde van grooter weemoedicheit Die paeus dit siende verwonderde hem des wtermaten seer ende seyde met soete woorden tot hem aldus.
Pelgrim mi dunct dat ghi mi mint
Dat sie ick wel aen u divijse
God die sterf aen des cruycen rijse
Die wil u hebben in sijn hoede
Mi dunckt aen u dat ghi zijt moede
Dat dunct mi wel aen u maniere
Pelgrim wilt mi berechten schiere
Wt wat lande bistu gheboren
Sint Ian
Och eertsch vader wtvercoren
Dat sal ick u doen bekant
Ick ben gheboren wt Enghelant
Ende van daer ben ic hier ghecomen
Ende ick hebbe dese bevaert aenghenomen
Op dat ick mocht hebben Gods ghenade
Ick ben met also grooten sonden beladen
Och eertsch vader ick wil dat ghi dat wet
Ick ben met so grooten sonden besmet
Ick ben die meeste sondaer een
Daer heden den dach oyt op scheen
Wildy mi hooren paeus eertsche vader
Ick salse u segghen alle gader
Ende u alle mijn sonden openbaren
Die paeus
Ia ick pelgrim wilt mi verclaren
Alle u sonden groot ende smal
Ick hope dat u God ontfermen sal
Ende met Gode suldi ghecrighen soene
Op dat ghijse niet meer en meynt te doene
Ende u berouwen ende sijn leet
Ende ghi te beteren sijt bereet
Met penitencien diemen u sedt
Sint Ian
Ia ick eertsche vader dat ghy[t] wet
Op dat ick mach crijghen Gods ghenade
So wil ick doen alle uwen rade
Eertsche vader nu hoort mi ende verstaet
Ick hebbe ghedaen die quaetste daet
Die noyt sondare heeft ghewracht
Dat is dronckenscap moort ende vrouwencracht
Hoort eertsche vader ic maket u vroet
Ick hadde een suster schoone ende goet
Op eenen tijt gheviel mi das
Dat ick herde droncken was
So dat ick op dien selven dach
Dede dat mi langhe rouwen mach
Van mijnder suster ick segghe dat
Die met mi dranck ende adt
So dat icse daer neder swanck
Ende met foortsen daer toe dwanck
Dat icse vercrachte dat schoone wijf
Ende doen vermoorde ende nam haer dat lijf
Ende begroefse doen onder die mouwe
Des mijn herte [leet] grooten rouwe
Als ick tot mi selven quam
Die paus
Deser sonden gelijcke ick nie en vernam
Noch so en quam mi nie te vooren
U herte mach van rouwen schoren
Als ghi hier op coemt te dincken
Die lucht mach van uwen sonden stincken
Tis wonder dat ghi niet en versinct
Noch in daerde niet en verdrinct
En wister God gheen beter inne
Sint Ian
Eertsch vader ick weet wel ende kinne
Dat ick grootelijck hebbe misdaen
Daer wil ic gaerne voor ontfaen
Penitencie ende tuwaert blijven
Al woudy mi daerom ontlijven
Ende oock ontleen van leen tot leen
Mach mi Gods ontfermherticheyt gheschien
Ende ick behouden mach blijven
Ick wil mi gheerne laten ontlijven
Ende sterven gheerne die bitter doot
Die paus
Pelgrim uwen rouwe is seer groot
Dat merck ick wel aen u ghelaet
Maer ick en can vinden ghenen raet
Noch oock ghegheven te desen stonden
En weet geen penitencie voor sulcke sonden
Maer des so en wilt u niet verslaen
Ick sal u ymmer troosten saen
Dat mi vertoont [is] inden gheest
In Inghelant staet een foreest
[Daer in woont een heremijt]
Ende sinen naem des seker sijt
Is Ian van Beverlay
In allen duechden is hi fray
Hi staet voor Gode in grooter weerden
Is mi vertoont hier opter eerden
Dat hem God heeft wtvercoren
Ghi sijt wt Enghelant gheboren
Tis wonder ghijs niet en kint
Die Heremijt
Ia ic eertsch vader dat ghijt versint
Veel baet dan yemant die mach leven
God die wil hem gratie gheven
Dat hi mach crijghen Gods ghenade
Ende hem voort hoeden van allen quaden
Dies bid ick Gode door sijn ontfermhertichede
Hi weet al mijn verholenthede
Ende mijn sonden groot en smal
Ende mijn quale die weet hi al
Met hem heb ic den raet ghenomen
Dat ic om gracie aen u ben comen
Daerom eertsch vader bid ick dat ghy
Hebt ontfermenisse op my
Ick wil beteren mijn misdaet
Die paus
Pelgrim ick en can vinden gheenen raet
Wat penitencie ick u mocht setten
Daerom gaet sonder langher letten
Wederomme nu te hant
Aldaer ghi woont in Enghelant
Ende bespreect u met Ianne van Beverlaeye
Ende leeft bi sinen raeye
Dat beveel ic u bi ghehoorsaemheyt
Hi is so wijs ende so bescheyt
Ende met God so liefghetal
Ick hope hi u wel segghen sal
Wat God met u wil hebben ghedaen
Ende voort so doe ick u verstaen
Als hi u die penitencie sedt
Dan sal hi u absolveren net
Ende als hi dat doet die heylighe heremijt
Dan in dier tijt
So gheve ick hem alle mijn macht
Die ick hebbe vander Gods cracht
Ende door die verdiente van onsen heere
Nu gaet henen met snellen keere
Den wech van daer ghi comen sijt
Dese woorden gheeynt sijnde is die heylige heremijt sint Ian vanden paus gescheyden ende wter stadt van Romen gegaen met grooter droefheit om dat hi sijns geenen anderen raet en wiste, segghende aldus.
Och eertsche vader ghebenedijt
En weet ghi mijns anders gheenen raet
Dat is mi een cranck toeverlaet
Dat ick aen mi selven ben ghewijst
O fonteyne die alle die werelt prijst
Maria troost alle sondighe creatueren
Ghedenct mijns te deser uren
Alder werelt hope troost ende toeverlaet
Bidt voor mijn sondichlijcke misdaet
Christum uwen wel lieven kinde
Dat hi mi zijn gratie sinde
Ende sijn ontfermherticheyt daer mede
Fonteyne alder ootmoedichede
Gods moeder ghebenedijt
Helpt mi nu daer ghi sijt
Ick bidde u coninghinne maghet schoone
Keyserinne des hemels throone
Laet mi sijn in uwen ghebede
Mijn herte roept aen u ter stede
Niet en wilt mi verloren laten
O moeder alder charitaten
Pijnt u voor mi te bidden schiere
Quijt mi vanden helschen viere
O alder ootmoedichste creatuere
Reyne maghet suver ende puere
Schoone maghet hoort mijn kermen
Suyver maghet wilt mijns ontfermen
Toont mi in die ure mijnder doot
U aenschijn dat is een blijscap groot
U heylich leven is een aenschouwen
Een exempel alle goede vrouwen
In deser werelt ende hier boven
Suyver maghet moetmen u loven
Mi en can niemant in aertrijcke
Conterfeyten ws ghelijcke
Wortel van vrouwen moetty blijven
Ist oost ist west ick derft wel scrijven
VANDER PENITENCIEN DIE DE HEYLIGHE HEREMIJT SINT IAN DEDE DOEN HI WEDER IN ENGHELANT COMEN WAS.
[bewerken]ALs dese heremijt sinte Ian so lange heeft ghegaen met groten arbeyde ende grooten rouwe van sinen sonden is hi na veel reysens totter selver plaetsen daer hi sijn suster vermoorde. Ende doen hy de plaetse sach seyde hi aldus.
Nu ben ic hier al by der stede
Daer ick die groote sonden dede
Nu wil ick sonder eenich letten
My selven penitencie setten
Ende setten mi selven hier
Dat ick sal cruypen als een dier
Op handen op voeten als een beeste
Mijn leven lanck in desen foreeste
Ende drincken water ende cruyt eten
Dies en sal ick niet vergheten
So en spreect ooc nemmermeer mijnen mont
Voor der tijt ende der stont
Dat een moeder brengt een dracht
Een knapelijn kint van eender nacht
Dat tot mi spreect ende tot my seet
Dat God mijn sonden vergheven heet
Ende nemmermeer soo en spreec ick eer
Na dese woorden knyelde hy neder op beyde sijn knyen settende beyde sijn handen opter aerden, ende bestont te gaen op handen ende voeten ghelijck een beeste, dwelck hy dede seven iaer oft daer ontrent, sonder anders te eten dan cruyt ende niet sprekende, maer stom ghelijck een beeste Nu sal ic swijgen vanden heylighen heremijt sint Ian van Beverley ende scrijven vanden grave die doe regneerde in dat lant.
HOE DIE GRAVE VAN BEVERLEY GHINCK IAGHEN, ENDE HOE DIE HEYLIGHE HEREMIJT SINT IAN GHEVANGHEN WERT, VAN DES GRAVEN IAGHER.
[bewerken]ENde als die heylighe heremijt sint Ian te Roomen was sterf sijn vader die grave van Beverley. Ende na sijn doot kosen die vanden lande eenen anderen grave die welcke van des overleden grave naesten maechscap was. Ende doen die grave somige iaren gheregneert hadde so gheschiedet dat sijn huysvrouwe bevrucht wert, ende swaer ghinck van kinde. Ende als den tijt vervult was baerde si eenen schoonen sone door die gratie ende den wille Gods. Waer om die grave seer blijde was, ende des morghens vroech reedt hi wt iaghene, op dien selven dach datmen dat kint kersten doen soude. Ende als die grave ende sijn iagher langhen tijt int wout geiaecht hadden, so sach die iager den heyligen heremijt gaen op sijn handen ende voeten, ende hy hadde ghemeynt dattet een vreemt dier geweest had, want hi al rouwich ende harich was. Die iagher niet wetende wat dier dattet was, seyde totten grave aldus.
Nu sie ick dat meeste wonder groot
Dat ick noyt en sach in desen foreeste
Want heere ick sie een [dat] wonderlijckste beeste
Ick soude my daer af vervaren schier
Het is dat wonderlijcste dier
Dat mijn ooghen oyt saghen
Die grave
Gheringe blaest den hooren latet ons iaghen
Ende laet die honden loopen daer na
Lichtelijc dattet ons niet ontgae
Maer al ist dat wijt vaen
Wi en willent smijten dooden noch slaen
Maer wi sullent vaste binden
Ende also te hove sinden
Ende doen daer binnen op die sale
Daer sullent sien die vrouwen altemale
Ende tot wonder aenschouwen ende mercken
Alsmen mijnen sone draecht ter kercken
Die tonsent te nacht was gheboren
Van mijnder vrouwen wtvercoren
Die te nacht is gheleghen
Die iagher
Bi lode heere ick heb ons dat dier ghecreghen
Sonder smijten oft sonder slaen
Het liet hem als een lammeken vaen
Het en weerde hem niet en twint
Die grave
Dat is goet siet dat ghijt vaste bint
Dat u niet en ontloope
Die iagher
Neent ic salt so vaste knoopen
Sonder eenich langher beyen
Dan sal ict neven my gaen leyen
Siet hoe ghemackelijck dat gheet
Het en is te mael niet wreet
Het laet hem leyen als een lam
Ick en sach noyt beeste so tam
Het gaet al daerment hebben wille
Die grave
Leyet int hof ende swijghet al stille
Daer binnen inder kimmenaden
Ende latet gaen met goeder staden
Sonder smijten oft sonder iaghen
HOE DES GRAVEN KINT IAN CONDICHDE DAT HEM SIJN SONDEN VERGHEVEN WAREN
[bewerken]MEt dese woorden sijn die grave ende die iagher met sint Ian in die stadt ghecomen, niet anders wetende dan dat een vreemt dier gheweest ware ende henlieden quamen int gemoete veel vrouwen die des graven sone ter kercken droeghen om aldaer sijn heylich doopsel te ontfangen Ende doen si metten kinde quamen daer die grave ende de iagher stonden metten heylighen heremijt sint Ian, den welcken si wel vaste ghebonden hadden, ende niet anders wetende dan dat een vreemt wilt dier gheweest hadde, so riep dat kint met luyder stemmen segghende tot sint Ian den heremijt aldus.
Staet op Ian van Beverlay
Dat beveel ic u te desen stonden
God heeft vergheven al u sonden.
Doer die penitencie die ghi hebt ghedaen
Suldy den eewighen loon ontfaen
Als ghi hier niet langher en sijt.
Sint Ian die heremijt
Dies moet God sijn ghebenedijt
Ende ghebenedijt moet sijn tkint
Daer God sijn stemme doer heeft gesint
Ende gebenedijt moet sijn der moeder dracht
Die u nie ter werelt bracht.
Dat ic den dach doch hebbe gheleeft
Dat God mijn sonden vergheven heeft
Dies es mijn herte wel te vreden.
Die grave
Nu en hoordic tot den dach van heden
Noyt meerder wonder op een ure
Sidi een mensche een creature
Van Gods weghen in deser tijt.
Sint Ian die heremijt
Ia ic. ic ben Ian van Beverley een heremijt
Die hier gheleghen heeft in desen foreeste
Ic hebbe ghegaen als een beeste
Op handen op voeten wel seven iaer
Noch noyt sint so en spraeckic voerwaer
[Een woort van eenigher talen.
Men doe mi eenen priester halen]
Dien sallict al openbaren
Ende alle mijn leven verclaren
Rechtevoert so ic eerst can.
Die grave
Men salt doen heylich salich man
Van Beverley wel lieve neve
U vader was doch een edel greve
Ende wy sijn beyde doch van eenen bloede
Daerom van weerdicheden nemet int goede
Ic sal u selve eenen bisschop halen
Sonder eenich langher talen
Den alder weerdichsten becant
Die ic can vinden in Inghelant.
Ende na dese woerden es die grave selve gegaen om den bisschop van Cantelberghe dien hi vertelde alle die geschienesse hem biddende dat hy met hem in sijn hof gaen wilde. want daer een heylich man ware die hem biechten wilde. Dye bisscop des graven woerden verstaende ghinc terstont met hem tot in sijn pallays daer hy den heylyghen heremijt sint Ian vonden heeft. die welcke hem teghen den bisscop biechte. Ende doen die bisscop die biechte gehoort hadde was hi seer verwondert ende seyde aldus.
So en hoordic noyt selcken wercken
Als ic in biechten nu heb verstaen
[Ick bid u Ian nu segt mi saen
Doen ghi uwer suster naemt haer lijf]
Waer begroeft ghi dat overschoone wijf
Wilt mi dat wijsen op desen dach
God is die alle dinck vermach
Met sijnder godlijcker cracht
So heeft hi alle dinck wel macht
Die almachtighe God van hemelrijcke
Sijn wercken sijn wonderlijcke
Daer u dese ghenade is gheschiet
Vrijelijck daer sonder en ist oock niet
U suster en heeft ooc ghenade ontfaen
Dat moechdi mercken ende verstaen
Ghi waert een aenleggher van dat dinc
Si was die onsculdelijck die doot ontfinc
Ende sterf voorwaer een martelersse
Ick hope dat God voor haer persse
Oock ghedaen heeft ghenadichede
Sint Ian
Nu wil ic gaen totter stede
Daer icse begroef sijt seker das
Met loveren ghedect onder dat gras
Dat mi eewelic sal rouwen
Och God mocht icse noch aenscouwen
Ende teghen haer noch spreken
Soo waer mijn blijschap onghemeten
Die ick soude hebben int herte binnen
Nu so wil ick gaen beghinnen
HOE SINT IANS SUSTER VANDER DOOT OP STONT DYE HY VERCRACHT ENDE VERMOORT HADDE
[bewerken]DIe heylige heremijt sint Ian is terstont ghegaen daer hy sijn suster begraven hadde ende hy brack dat graf op met weenenden ooghen, ende also haest als dat graf op ghedaen was so stont si wten grave op ende si seide met luyder claerder stemmen aldus.
Och wie is die creature
Die mi wt mijnder rusten wect
Het dunct mi mijn broeder die daer sprect
Dat hoore ick wel aen sijn tale
Sint Ian
Wat leefdy noch cuyssche smale
Die alderliefste suster mijn
Och heere hoe mach dit sijn
Ende ick dy aen dede so quaden doot
Colette
Och lieve broeder ick en hebbe gheen noot
Ick leve met vruechden in mijnen gheeste
Ic hebbe ghesien menighe hooghe feeste
Menigen enghel van grooter weerden
Heeft tot mi ghecomen hier opter eerden
Met grooter hemelscher melodijen
Dat ick mi daer inne moeste verblijen
Ick hebse hier dicwils bi mi ghesien
Ende uwen goeden enghel heb ick vernomen
Met grooter blijscap tot mi comen
Ende seyde mi u heylich stranghe leven
Daer ghi u selven toe hebt ghegheven
Ende mijn goede enghel heeft mi doen verstaen
Dat ick maechdeliken loon sal ontfaen
Al hadt ghi mijn reynicheyt ghenomen af
Om dat ick mijnen wille daer niet toe en gaf
Ende het was teghen mijnen clanck
Daer u dronckenschap toe dwanck
Ende om dat u die quade enghel daer toe bracht
Dat ghi aen mi dedet moort ende cracht
Daerom hebben die Enghelen ende die archangeli
Alle daghe comen troosten mi
Si seyden mi ooc ten selven stonden
Dat God vergheven hadde u sonden
Doen sandt God dien alle duecht is bequame
Weder mijn siele in mijnen lichame
Om dat ick u soude doen weten
Een ghewarighe biechte spreken
Ende ontfanghen dat heylige sacrament
Eer hier mijn leven worde gheent
So wil ick mi nu daer toe ghaen bereyden
Sint Ian
God si ghelooft der weerdicheden
Die hi ons beyde heeft ghedaen
Nu coemt suster ende laet ons gaen
Daer wy den Bisschop moghen vinden
Dat hi dit mach weten ende verstaen
Ende hem vertellen onser beyder leven
Hem biddende dat hi ons wil gheven
Dat weerde heylighe sacrament verheven
Op dat wi na dit leven vol allinden
Moghen comen by Jesum den gheminden
Daer ons wil brenghen God die vader
Nu segt Amen alle gader
AMEN
Hier es voleyndt dat leven vanden heylygen heremijt sint Ian van Beverley. Ende geprent tot eenen trooste van allen sondaren. In die prinsselijcke stadt van Bruessel By my Thomas vander Noot In die Steen strate wonende Inden Zeeridder.