Nieuwe Tijdinghen/1620/24 juli
| Nieu tijdinghe Gheschreven wt Ulm, ende hoe dat de Boeren rebelleren in Bohemen teghen haere Heeren oft Jonckers
[Nieuwe Tijdinghen], Boekje Tt, [vrijdag] 24 juli 1620 |
30 juli 1620 → |
Nieu tijdinghe
Gheschreven wt Ulm,
ende hoe dat de Boeren rebelleren in Bohemen teghen haere Heeren oft Jonckers.
Overghesedt wt de Hooch-Duytsche sprake in onse Nederlantsche Tale.
Nv eerst Gedruckt den 24. Julij. 1620.
T’Hantwerpen, by Abraham Verhoeuen, op de Lombaerde veste, inde gulde Sonne. 1620. Met Gratie ende Privilegie.Tt.
Met Tijdinghe wt Vlm vanden 7. Julij.
EErgisteren is den Ambassadeur vanden Christelijcken Coninck van Vranckrijck, van hier naer Weenen vertrocken, ende de ander Ambassadeurs, soo zy al hier vergadert zijn geweest zijn oock meest alle vertrocken, want men verstaet, daer is een bestant ghemaeckt tusschen haere Vorstelijcke Doorluchtigheyt van Beyeren, van wegen de Catholijcke Liga, ende den Marck-Grave van Ansbach, wtten naeme vande Evangelische Vnie, inder voeghen dat beyden partijen hun Krijchsvolc sonder malkanderen eenighe schaede te doen, sullen moghen afleyden, ende datse deen den anderen vrije passagie verleenen souden, ende dat den eenen stant den anderen niet en soude toucheren, waer onder den Marck-grave van Anspach getrocken is, na den [ 4 ]Ceur Pfalts Erflanden tot Heydelbergh, maer het Coninckrijck Bohemen is daer wt ghesloten, ende eyndelijcken souden die Grauamina tot andere geleghentheyt wtghestelt worden, ende gisteren heeft den Hertoghe van Beyeren met zijn volck begost op te trecken, ende heeft zijnen wech op Augsborgh ghenomen.
Wt Weenen vanden tweeden Julij.
Den xxvj. Junij zijnder vele Zenghers wel ghemonteert alhier ghearriveert, dat is quaet volc wt Croatien, goede Soldaten die hebben hun by de Crabaten ghevoecht, ende hebben hunnen leger tusschen de Brugghen gheslaghen, ende gisteren zijnder wederomme twee duysent Cosacken lancx Hongherijen alhier ghearriveert, de welcke groote schade ghedaen hebben, hebbende een Stedeken afgebrant, ende alsoo zylieden seer vermoeyt waeren, hebben hun tusschen de Donau gheleghert om aldaer te sekerder te rusten, ende de Herbersteensche Ruyters hebben by de buytenste brugghe de Wacht gehouden, overmits die van Moravien hun gisteren heel sterc verthoont hebben.
De Boeren van Marckvelt hebben voor haere Keyserlijcke Majesteyt eenen voet val gedaen, ende ghebeden dat de selve gelieve te verhoeden, de groo[ 5 ]te schade die zy lieden met haere werckliedend inden Oost zijn lijdende vande Soldaten.
Waer over Vorst Carel van Liechtensteyn verordineert is om daer inne te versiene, ende Ordre te stellen. De Keyserlijcke Majesteyt hebben den Ceurvorstelijcken Ambassadeur van Saxen met eene goudene keten, waer zijn af beeldinghe was aen hanghende vereert, ende gheschoncken.
Cesar Gallo schrijft wt Buda, dat aldaer noch gheene Krijchs-preparatie ghemaeckt en wort, ende dattet hem meer laet aensien tot Continuatie vanden Vrede, dan totter Oorloghe, alhier zijn wederomme de Polacken ghearriveert, met tijdinge datter noch twee duysent volghen sullen.
Wt Praghe vanden x. Julij.
Heer Wentzel Kintsky, die voor desen ghebannen is, die is daeghelijckx vremde stucken bedrijvende, ende daer kommen van zijne Onderdaenen groote klachten, besonder soo heeft hy op den dach van Johannes Hus (het welck alhier eenen grooten hoogen Feestdach is) alle zijne Onderdaenen verboden inde kercke te gaen, ende met sware diensten ende arbeyt belast, ende oock ten deele gedwonghen met hem op de Jacht te trecken, ende de ghene die inde kercke ghegaen waeren heeft hy met zijne Dienaers ouervallen, den Leeraer ende eenighe Onderdanen seer [ 6 ]gheslaghen ende qualijcken ghetracteert, waer ouer de boeren alle te hoop zijn ghecomen ende hun te weer ghesteldt, in sulcker voeghen dat de voorschreven Kints-ky, (wesende sterck inde 40. Persoonen:) heeft op zijn Casteel moeten vluchten, ende zijn ooc seer beschadicht gheworden, ende de Onderdanen hebben t’Casteel beleydt, ende hebben hun klachten te Hove ghedaen, ende t’is te presumeren dat hy sal naer Praghe ghevoert ende ghe-examineert worden aenghesien datmen presumeert hy eenich seker verstandt met yemant moet hebben.
Wt Budweysz van 26. Junij.
Alhier comen daghelijcx veel Boheemsche Boeren die hun laten vernemen ende te kennen gheven, dat by soo verre Don Balthasar, by de Keyserlijcke Majesteyt soo veele kan vercrijghen, dat sy van heure Lijf-eyghenschap (dat is te segghen, datse onder de Beemsche Jonckers gheen Slaven en moghen zijn) moghen ontlast worden, ende ghelijck als andere Vrije Boeren ende Onderdanen mogen blijuen. Soo sullen sy binnen den tijdt van dry daghen inde 60000. Boeren oft Onderdanen tot de Huldinghe brenghen, ende sullen de Keyserlijcke Majesteyt ghehoorsaemheydt sweeren. Want sylieden nv ghenoechsaem sien, datse van hunne Heeren niet en kunnen beschermpt worden, waeromme sy genoodicht [ 7 ]zijn eenen anderen middel voor te nemen.
Tijdinghe wt de Grysons in Julij.
By ons staedt het seer perijckeleus, ende worden seer ghedreycht, wandt den Spaenschen Coronelli Baglione met dry duysent mannen by de Vestinge oft sterckte Fuentes gearriveert is, ende aende Comer-zee sal oock veel volckx gheleght worden, van ghelijcken wt Tyrol op de Frontieren van Engendens, ende Mosepenthael, alwaer de Banditen ooc quaet Regiment houden, het welck de ghemeyne dry Bondt-Ghenooten veroorsaeckt heeft allen hun volck op te mannen ende hun met de Wapenen te versiene, ende ghereedt te houden, alsoo dat wt dese dry bondt-Ghenooten ix. duysent mannen sullen ghereedt wesen, daer en bouen hebbense ooc om bystandt gheschreuen aende Steden van Zurich, Bern, Claris, ende Wallis.
FINIS.
De Priuilegie van onſe Ghenadige Princen.
ALBERTVS ende ISABELLA Clara Eugenia Eertſz-Hertoghen van Ooſten-rijck, Hertoghen van Borgondien, Brabandt, ende Souueraine Princen van Nederlandt, &c. Hebben door ſinguliere Priuilegie verleendt int’ Iaer ons Heeren ſeſthienhondert ende vijf, Onderteeckent I. de Buſſchere, ghegunt ende verleent aen Abraham Verhoeuen, geſworen Boeck drucker binnen Antwerpen, te mogen Drucken ende te ſnijden in houdt oft Copere Platen, ende te vercoopen, in allen de Landen van hare ghehoorſaemheydt, alle de Nieuvve Tydinghen, Victorien, Belegeringhen, ende innemen van Steden, die de ſelue Princen ſouden doen oft becomen, ſoo in Vrieſlandt oft ontrendt den Rhijn: Ende midts dien in deſe Nederlanden ter oorſake van den ghemeynen Treues ſulckx niet te paſſe en compt, Soo hebben hare voorſeyde Hoocheden aen den ſeluen Abraham Verhoeuen, wederom op een nieuwe toeghelaten te mogen Drucken, ſnijden, ende te veroopen alle de Victorien, Belegeringen, innemen van ſteden ende Caſteelen die voor de Keyſerlijcke Majeſteyt ſouden gheſchieden in Duytſlandt, in Bohemen, Moravien, Ooſten Rijck, Sileſien, Hungharijen, ende andere Provintien in het Keyſerrijck ghelegen, ghe-exploiteert van wegen den Graue van Bucquoy, ende Dampier, oft andere, midts-gaders oock alle de Nieuwe Tijdinghen van Hollandt, Brabandt, ende andere Provintien van Ouermaze comende, &c. Verbiedende aen allen Boeck druckers, Boeck-vercoopers, Cremers, ende andere de ſelve naer te Drucken oft Conterfeyten in eenigerhande manieren, Op de penen daer toe gheſteldt, breeder blijckende by de Brieven van Octroye, verleendt den xxviij. dach Ianuarij 1620. In hunne RadenGheteeekentA.I. Cools.
D’ander inden Secreten Rade gedaen den vj. Meert 1620.
OnderteeckentD. Gottignies.