Naar inhoud springen

Pagina:Album der Natuur 1854 en 1855.djvu/485

Uit Wikisource
Deze pagina is gevalideerd

— 75 —

langs onze spoorwegen, de openbare uurwerken, binnen eene of twee minuten, den tijd aanwezen, dien zij aanwijzen moeten. Reeds voor eenige jaren ben ik van regeringswege over dat onderwerp geraadpleegd. Ik heb toen een maatregel voorgesteld, door welken, zonder kosten, eene juiste telling van den tijd langs onze spoorwegen zoude worden verkregen, en wiens aanwending niemand dan mij zelven eenige moeite zoude veroorzaken, maar ik heb daarna van mijn voorstel niets meer vernomen.

Opdat men in het maatschappelijk leven omtrent den tijd niet in het onzekere ronddwale, behoort men de hulpmiddelen te kennen, door welke zich de fouten der uurwerken met eene toereikende juistheid bepalen laten. Het was daarom reeds voor eenige jaren mijn voornemen een stukje te schrijven over de tijdsbepaling in het dagelijksch leven, maar ik heb het onnoodig geoordeeld om aan dat voornemen gevolg te geven, toen die taak door den heer f.j. stamkart was volbragt. In het jaar 1847 werd te Amsterdam, bij weytingh en van der haart, een boekje uitgegeven, dat ten titel voert: Over de burgerlijke tijdsbepaling. Aanwijzing van eenige eenvoudige middelen, waardoor de stand en de gang van een uurwerk, met eene voor burgerlijk gebruik voldoende juistheid, kunnen gevonden worden, door f.j. stamkart, Math. Mag. Phil. Nat. Doct. In dat werkje wordt, met de naauwkeurigheid en de scherpzinnigheid, die den heer stamkart eigen zijn, gehandeld over de tijdsbepaling door zonnewijzers, door meridiaanlijnen en door eene kom met water of olie, die, naar eene vernuftige opmerking van den heer stamkart, voor de waarneming van overeenstemmende zonshoogten dienen kan. De heer stamkart handelt ook over den dipleidoskoop van dent, en doet teregt opmerken dat dat werktuigje dan alleen geschikt is om den tijd te bepalen, als die reeds op eene andere wijze is bekend geworden. Ook het passage-prisma van steinheil, dat door den heer stamkart niet vermeld wordt, kan in het dagelijksch leven voor de tijdsbepaling geene groote diensten verleenen; maar misschien had de heer stamkart met goede gevolgen over de tijdsbepaling, door het verdwijnen van sterren achter den draad van een paslood, kunnen handelen.