— 133 —
men niet wel bepalen. De stereoskoop heeft het raadsel opgelost, wij ontvangen kennis van het ligchamelijke, het verhevene of verdiepte der voorwerpen, zonder er zelf van bewust te zijn, zonder er aan te denken. Leg in den stereoskoop voor het linker- en regteroog eene afzonderlijke teekening van dezelfde ligchamen, en wel zoo als het eerste of laatste alleen die ligchamen uit eene bepaalde plaats zou zien, zooals zij derhalve voor elk oog op zich zelf hunne deelen zigtbaar laten, elkander bedekken, enz. en de waarnemer ziet, op eene inderdaad tooverachtige wijze, ware ligchamen te voorschijn treden; de teekening is een relief, een beeldhouwwerk geworden.
Maar men heeft tot dit onderzoek niet eens den stereoskoop noodig. Plaats loodregt op het papier, midden tusschen de figuren B en B' (zie 1en Jaarg. bladz. 189) die beide, zoo als daar gezegd is, dezelfde afgeknotte pyramide voorstellen, eene ondoorschijnende plaat, bij voorbeeld een stuk bordpapier van ongeveer 3 palm hoogte, maar zorg daarbij, dat de beide figuren even sterk en goed licht ontvangen; druk nu het voorhoofd en den neus op den rand der plaat, zoodat zij overeind blijft staan; zie nu gelijktijdig naar beide de teekeningen, dan zal het regteroog het beeld der figuur B', het linker dat van B ontvangen, en alzoo spoedig het verschijnsel optreden, dat op bladz. 189 is omschreven: de pyramide verkrijgt hoogte, het vlak BB' verheft zich verre boven het papier en het grondvlak schijnt te wijken. Mogt het den lezer niet aanstonds gelukken, om de figuur als ligchaam waar te kunnen nemen, hij zie dan eerst eenige oogenblikken naar den rug van den neus, dat onder den naam van scheelzien bekend is, en wende daarna de oogen langzaam naar de beide figuren, hij zal dan weldra zijn doel bereiken. Bij het gebruik der spiegels verkrijgt elk waarnemer, zonder uitzondering, al zeer spoedig het relief. Bij den stereoskoop van brewster schijnt de bedekking der beide figuren voor alle individuen niet even gemakkelijk te volgen. Het is mij slechts eenmaal voorgekomen, dat een waarnemer, voor de spiegels van wheatstone geplaatst, zijn geduld vergeefs uitputte, om eenig verschil op te merken tusschen het zien van beide tee-
