kruidkundigen belang hebben. Ik ga over tot beantwoording der vraag: Welke is de rol, die het melksap in de planten vervult?
Wanneer men de geschiedenis der wetenschap raadpleegt, dan ziet men veelal, dat eene scheeve voorstelling, uit gebrekkige waarneming en verkeerde gevolgtrekking ontstaan, helaas! maar al te dikwijls ingang vindt en dan niet gemakkelijk wordt uitgeroeid, zoodra zij eenigen schijn van waarheid heeft. Aan den anderen kant echter ziet men ook meermalen, dat eene nieuwe opvatting der verschijnselen, hetzij deze goed of verkeerd zij, tot veel wetenschappelijken strijd aanleiding geeft, en dat juist die strijd het middel kan zijn, om eenig natuurverschijnsel, waarop vroeger minder de aandacht gevestigd was, grondiger en beter te doen kennen.
Het verschijnsel in het plantenrijk, waarmede wij thans ons bezig houden, het aanwezen van het melksap, maakt eene uitzondering op dezen regel. Ook hier zijn verkeerde voorstellingen gegeven en hevig bestreden, maar zij hebben nimmer het burgerregt in de wetenschap verkregen. Daarentegen heeft de strijd ons wel van dwalingen bevrijd, maar het verschijnsel zelf geenszins tot klaarheid gebragt.
Toen namelijk een Duitsch natuurkundige, Dr. carl heinrich schultz, bij de stinkende Gouwe het uitstroomen van het melksap waarnam, kwam hij op de gedachte, dat deze snelle en krachtige uitvloeijing van het vocht wel een gevolg kon zijn van eene beweging van het melksap in de levende plant, welke hij dan ook door het mikroskoop zou kunnen waarnemen. Werkelijk meende hij in de bladeren dierzelfde plant ook zulk eene beweging als een rondstroomen te zien. Hij vestigde vervolgens zijn blik op meer andere planten, die evenzoo melksap bevatten; hij vond hier, naar hij verklaart, het verschijnsel bevestigd, en leidde nu uit zijne waarnemingen eene theorie af, die aan het melksap eene veel hoogere beteekenis toeschreef, dan men vroeger vermoed had.
Volgens schultz zijn de melksapvaten kanalen, die door het geheele plantendeel met elkander in open gemeenschap staan, en waarin het troebele vocht in voortdurende beweging rondstroomt. Zij vormen een
