den Mendawei, den Sampit) nog ruim 25,000 "zwervende" Bandjerezen, ongeveer 1500 Chinezen en Arabieren en eindelijk ruim 85,000 Dayakkers, een totaal vormende van ruim 271,000 zielen.
Bij de overweging der betrekkelijk sterke bevolking van Bandjermasin zelf, viel mij de buitengewoon geringe sterkte aan Europeanen op dit verwijderd grondgebied scherp in het oog, althans kort vóór den tegenwoordigen opstand aldaar, tijdens helfrich zijne statistieke opgaaf schreef. Hij spreekt van niet meer dan 98 Europeanen, hieronder zelfs de kleurlingen, vrouwen en kinderen (een 50tal) medegerekend! En nogtans heeft de versterkte hoofdplaats eene kazerne, die oorspronkelijk bestemd was voor 100 man en 3 officieren. Het blijkt niet, dat in de bezetting van het op eenigen afstand gelegen fort Marabahan destijds was voorzien, evenmin als in die van de onmiddelijk nabij liggende schans van Thuyll. Wel lees ik bij helfrich, dat zelfs de communicatie-weg tusschen de hoofdplaats en deze schans "sedert de laatste jaren" niet meer begaanbaar was! Geen wonder, dat de opstandelingen daar later onverhoeds zijn binnen gedrongen. Wel lees ik, dat het oude Portugesche steenen fort Tabeniou, op Tanahlaut, insgelijks sedert 1855 door de onzen geheel verlaten was, zonder het zelfs te hebben geslecht! Geen wonder, dat de opstandelingen zich daarin hebben genesteld, en dat het sedert aan onze dappere marine groote moeite heeft gekost hen daaruit te verdrijven. Kort vóór den moord der Europeanen in het Rijk van Bandjermasin schijnt de noodige voorzigtigheid der onzen daar op eene onbegrijpelijke wijze uit het oog te zijn verloren, te meer onbegrijpelijk, wanneer men nagaat, dat ons Gouvernement op de hoofdplaats daarvan eene rijke stapelplaats van steenkolen bezit en dit onmisbaar product, even als de ontginning zelve, de residentie, de zendelingen, de vlag te beschermen had[1]. Men kan zijne oogen naau-
- ↑ Het blijkt alzoo voor de Bandjerezen geene roemrijke overwinning te zijn geweest, een 50 à 60tal dier Europeanen, nagenoeg weerloos, te hebben vermoord. Onder dezen verneem ik, dat ook de Officier van gezondheid diepenbroek, gedetacheerd bij de beroemde steenkolenmijn Pengaron, heeft behoord, alsmede dat aan de uitmonding der Kahajan het lijk van den zendeling hoffmeister met zijne vrouw is komen afdrijven, insgelijks aan die der Kapoeas moerong dat van den zendeling wiegand met vrouw en kind!
