bij D, doch boven bij D' is die beweging om zoo te zeggen: tegen de haren in. Van daar: boven meerdere zamendrukking der lucht dan beneden, en bij gevolg minder verre en hooge baan, dan zoo de rondwenteling in tegengestelden zin plaats had en de kogel bij D door zamengedrukte lucht werd gedragen.
Heeft de draaijing plaats, zoo als wij hier stilzwijgend onderstelden, van boven naar beneden, zoodat fig. 2 den kogel van de regterzijde beschouwd voorstelt, dan zal de draaijing hem digter bij of verder af brengen; maar stelde fig. 2 den kogel voor van boven, uit de lucht gezien, zoodat de voorzijde van de linker naar de regterhand draaide, dan zal er regts en links hetzelfde plaats hebben, wat wij zoo even onder en boven zagen gebeuren, en de kogel zal zijwaarts afwijken, en zoo als duidelijk blijkt: de afwijking zal plaats hebben naar die zijde, waarheen het voorvlak beweegt.
Kon men te voren bepalen, in welke rigting de draaijing zou plaats hebben, dan ware er eenigzins op de te verwachten afwijking te rekenen, maar het is hier als bij het werpen met een eerlijken dobbelsteen, hoe hij na het loslaten draaijen zal, kan niemand te voren zeggen.
Voor holle kogels of granaten alleen bestaat er een huismiddeltje, waardoor men de rigting der ronddraaijing vooraf kan regelen, en hiervan maakt men onder anderen met veel voordeel gebruik in Pruissen.
Fig. 4.
Zij fig. 3 de doorsnede van een Pruissisch kanon, B de buskruidlading en G de granaat. Zij die granaat uitgehold als in de figuur is aangewezen en zóó geplaatst, dat de zwaarste helft onder, de veel ligtere naar boven gekeerd zij. Dan is het ligt in te zien, dat het ligtste gedeelte het eerst en het snelst door het buskruid zal worden voortgedreven, en de granaat vooruitgaande, zóó zal wentelen als door de pijltjes wordt aangewezen. Lag de zwaarste helft boven, dan zal het omgekeerde plaats hebben. Evenwel, er blijven altijd nog oorzaken van onnaauwkeurigheid bestaan, vooral bij lange vuurmonden, want, ten gevolge der
