30
III.
De materialistische geschiedbeschouwing gaat uit van de stelling dat de produktie en daarnaast de ruil van produkten de grondslag is van elke maatschappelijke orde, dat in elke maatschappij die in de geschiedenis optreedt, de verdeeling der produkten en daarmede de sociale rangschikking in klassen of standen, zich richt naar de vraag wat en hoe geproduceerd en hoe het geproduceerde geruild wordt. Zoo moeten de laatste oorzaken van alle maatschappelijke veranderingen en staatkundige wijzigingen niet gezocht worden in de hoofden der menschen, in hun verbeterd inzicht in de eeuwige waarheid en rechtvaardigheid, maar in veranderingen der produktie- en ruilwijze, dus niet in de wijsbegeerte maar in de volkshuishouding van het betreffend tijdvak. Het verbeterd inzicht dat de bestaande, maatschappelijke inrichtingen onredelijk en onrechtvaardig zijn, dat "verstand, onzin en weldaad plaag" is geworden, is slechts een aanwijzing dat in de produktiewijze en ruilvormen in alle stilte veranderingen hebben plaats gehad, waarbij de maatschappelijke regeling, die voor vroegere ekonomische voorwaarden geschikt was, niet meer past. Daardoor is tevens gezegd dat de middelen tot wegneming van ontdekte misstanden ook in de veranderde produktieverhoudingen zelven—meer of min ontwikkeld—voorhanden
