.jpg)
EERSTE DOORBEELDING PORTRET-KOMPOSITIE
(Theo van Doesburg).
(afb. 3)
daarvan bepaalt toch de verhoudingen van het kunstwerk als geheel. Evenals in de muziek, zal het dus een verschil maken of de kunstenaar zich op een meisje in atelier, dan wel op een landschap inspireerde. Psyche, kleeding, entourage enz. worden als één geheel, als sfeer in den geest van den maker verwerkt en doen hem zekere kleuren kiezen, andere verwerpen.
Maar wat hij maakt is VERHOUDINGSKOMPOSITIE. Kompositie gegrond op de eeuwige en eenige kunstwet van evenwichtige verhouding.
Laat ons nu aan de hand van bovenstaande aanduidingen omtrent het wezen der kunstdaad de acht reproducties beschouwen.
Deze reproducties geven het bevrijdingsproces van den geest uit de banden der natuur weer.
Dit bevrijdingsproces maakt verschillende phasen door, die liggen tusschen het plaatselijk geval, waarvan fig. 1 de mechanisch-photografische afbeelding is, het uitgangspunt, en de abstract beeldende kompositie van wettelijke kunstverhouding, verkregen langs den weg der destructie (fig 8).
Wanneer we fig. 1 met fig. 2 vergelijken, dan treft ons reeds direct een groot verschil. De lens van de camera geeft slechts het oppervlak, de meest uiterlijke verschijning der dingen getrouw weer. In fig. 2 daarentegen is de natuur gezien en weergegeven door een levend mensch.
„La nature vue a travers un tempérament” zooals Zola het zeer goed uitdrukte. Dit temperament van den schilder is mede in de afbeelding opgenomen. Een schilder ziet de dingen in andere verhoudingen dan de lens van een camera ze op een gevoelige plaat overbrengt. De eerste richt zich meer naar het innerlijke, de psyche en geeft in zijn uitbeelding daarvan een persoonlijke, hier een meer schilderkunstige, ziening van het geval. Fig. 2, waarin wij een impressionistische schildering hebben te zien, geeft daarvan een voorbeeld. Voor het zachte, vloeiende van de photo (fig: 1) treedt reeds een meer krachtige accentueering der contouren en vlakken in de plaats. De voorwerpen zijn reeds meer bewust-kompositorisch gerangschikt en in tegenstelling met fig. 1 in proportioneele verhouding gebracht met de vrouwefiguur, die toch nog een domineerende plaats inneemt. Alles is reeds meer tot bepaaldheid gesteld.
Dit is een voorbeeld van kompositie op de wijze der natuur.
Wanneer de leek zoover gekomen is, dat hij
.jpg)
DESTRUKTIEVE VOORSTUDIE VOOR KOMPOSITIE 16.
(Theo van Doesburg.)
(afb. 4)
