ers op Hiſpaniola’s jaer te vooren de, zaey-tijd laeten voor by gaen, en alle eedwaren bedorven, met inſicht, ſich om der Spanjaerden quyt te macken door hongers-nood: welke diervoegen d'overhand nam, alſo haer eigen ſelf niechadden voorſien, dat binnen weinig maenden vijftig duiſend menſchen by gebrek van levens middelen ſneuvelden. De eilanders bemerkten de miſſlag: te meer nadien de Spanjaerden op duſdaenige voet niet konden verdreven worden, als de welke dagelijk nieuwe huiſen binnen de ſtad Iſabella bouwden: de reddeloſe ſchepen vernieuwden en digt onder de goudbergen Cipangi op een heuvel, uit welk verſcheide fonteinen borrelden, 't ſlot Conception timmerden. Groot voordeel trokken ze door deſe vaſtigheid: werwaerds niet alleen overvloedig amber, barnſteen, vermengt bergwerk uit ſilver en goud, en braſilien-hout; maer ook goud toe-gevoerd wierd: en zy ſouden tienmael meer hebben bekomen, ten zy, tot vadzigheid en welluſt geneegen, den arbeid ſchroomden. Echter bragt de vloot dit jaer boven de twaelf honderd pond gouds na Spanjen over. [1]Ondertuſſchen vielen d' inwoonders klagtig by Colonus over de Spaenſche ſoldaten, die, onder den dek-mantel van goud te ſoeken, ondraegelijke overlaſt bedreven: weshalven verſochten, dat hy de krijgsknechten binnen haer beſetting wilde houden: zy ſtonden volvaerdig, om alle drie maenden kottoen, amber, braſilien hout, goud, na een geſtelde ſchatting, op te brengen. Colonus wiens geſach over ſijn ſoldaeten ſeer klein was, ter oorſaek ſommige moedwillige met de dood had geſtraft, bragt evenwel de voorſlag ſo verre, dat aengenoomen wierd, hoewel ſonder gevolg; want alſo d'eilanders door hongers-nood aemachtig naeuwelijx 't leven behielden by kruiden en planten, die 't veld of boſlchaedjen leverden, konden debeding-putten niet na-komen. Terwijl dan ’t werk aldus bleef ſteeken, ſtapte Cibauus broeder des gevangen koninx Caunaboa ter been met vijf duifend man. De Spanjaerden trokken hem, geſchaert in vijf ſlag-ordens onder d' oogen; doch alſoo naekt vogt, ſonder ander geweer dan pijlen en knodzen, geraekte na weinig tegenweer door de ruitery verſtrooyt, op de vlucht, en uit de vlucht in ketenen. Een groot deel bergde ſich op ſpitze bergen. [2]Kort na deſe veld-ſlag ontſtond een groot onweder, diergelijk niemand beleefde. De donder-ſlagen ſloegen hier en daer yſelijke brokken van de bergen af. De wind rukte uit 't ooſten boomen en huiſen ‘t onderſte boven. Sommige vloogen een ſtuk weegs door delucht. Drie ſchepen ſlingerden in de haven van nieuwe kabels af, en ſtieten aen flarzen. De Spanjaerden verwachte den uit een nare duiſternis den jongſten dag. d' Eilanders ſchreven de oorſaek van 't woeden des hemels de Spaenſe godloosheit toe. Colonus ſtelde ſedert orde op 't bouwen van twee nieuwe ſchepen: wanneer de zee twee voeten hoog daer Hiſpaniola ſtroomde, daer anderſints de ſtranden nooit ſtormen of ebbe of vloed gevoelen. In lentemaend des jaers veertienhonderd vijf en negentig keerde Colonus na Spanje: alwaer binnen Medina del Campo voor ’t hof opening doed, wegens de ontdekte landſchappen,t dootvonnis gevelt over ettelijke Spanjaerden, en byſonder d'handel der Benedictiner Boilus, die hem uit enkle bitterheid in de miſſe met d'hoſtie voorby ging, terwijl aen andere ſonder onderſcheid toereikte: [3] als ook, hoe ſijn broeder Bartholomæus ſeſtig mijlen boven Iſabella, niet min diepe als oude putten had gevonden, welker bovenſte gront ſesduiſent ſchreden lang, gezift, overvloedig goud leverde: voorts had hy aldaer 't ſlot Aurea geſticht, met kleine moeite binnen drie maenden; want de aerde uit welk 't goud ſochten diende gelijk ten ſtoffe voor drie bolwerken. Maer ter oorſaek deſpijs ſchaers om quam, vond ſig benoodſaekt op te kramen: liet tien mannen voor beſetting in de nieuwe ſterkte: ſond drie honderd eilanders met haer opper-hoofd gevankelijk na Spanje: bouwt 't ſlot Dominico aen de zuid zijde van Hiſpaniola: van waer diep landwaerd in-trekt tot de ſtroom Naiba. Langs deſe oever had ſich de koning Beuchio Anacauchoa tegen de Naibenſers neder-geſlaegen
